Mała antologia hymnów świata (167)

„Wystarczy znaleźć się na terenie Laosu, by natychmiast w powietrzu poczuć jakąś osobliwą poetyckość. Długie dni toczą się powoli, a z ludzi promieniuje spokojna słodycz, jaką trudno znaleźć gdziekolwiek indziej w Indochinach” – pisał w „Powiedział mi wróżbita” włoski reportażysta Tiziano Terzani. I cytował napotkaną w Wientianie hipiskę: – Pamiętaj, Laos to nie miejsce, to stan umysłu.

Swój kultowy reportaż o podróży przez Azję, na którym wychowały się dwa pokolenia globtroterów, Terzani rozpoczynał właśnie w Laosie. Królestwie Miliona Słoni. Miejscu szczególnym, które i dziś uosabia urzekający spokój, stwarza warunki do kontemplacji przyrody. Gdzie nieobecny jest niekończący się nigdy gwar milionowych miast chińskich, wietnamskich i tajskich. I jest to kraj nadal nieodkryty, niezadeptany, urzekający pięknem natury niczym cichy, zielony zaułek w centrum światowej metropolii. Wciśnięty między Chiny, Wietnam, Kambodżę, Tajlandię i Myanmę jest oazą, w której przetrwał duch Azji... Miejsce pamiątek historii, sztuki i tradycji. Równina Dzbanów, Luang Prabang i magiczny Mekong to klucze do laotańskiej fascynacji. Wstrząsający kontrapunkt współczesnych dziejów państwa.

W 1893 roku Laos objęła protektoratem Francja, mając chronić kraj przed sąsiadami, co w praktyce oznaczało kolonialną podległość. Trwał ten stan do końca drugiej wojny, do upadku Japonii, kiedy w Laosie wzbudził się ruch nacjonalistyczny Lao Issara, który w 1945 roku ogłosił niepodległość państwa. Atmosfera walki narodowowyzwoleńczej, walka z Francuzami i Japończykami wzbudziła pośród Laotańczyków nastroje patriotyczne, wyrażane również w pieśniach. Powstała wtedy pieśń „Pheng Sat Lāo”, skomponowana do słów własnych przez ministra rolnictwa w rządzie królewskim dr. Thongdy’ego Sounthonevichita (1905 – 1968) w 1941 roku, a która cztery lata później została uznana za hymn narodowy.

Francja opanowała sytuację, ale zmian zatrzymać się nie udało i w 1949 roku Laos uzyskał autonomię w ramach Unii Francuskiej. Niestety, był to początek długiej wojny domowej, w której pojawiła się także armia wietnamska i uzbrojona partyzantka. W 1954 roku konferencja w Genewie, która kończyła militarny konflikt wietnamsko-francuski, potwierdziła stan rzeczy: Laos jest niepodległy. Ale walki w Indochinach nie wygasły, a w latach 1966 – 1975, kiedy trwała już wojna wietnamsko-amerykańska, Laos był bombardowany przez amerykańskie lotnictwo. Zrzucono na jego terytorium dwa miliony ton bomb (wybuchały co osiem minut przez dziewięć lat), z których wiele nadal niesie śmierć jako niewybuchy rozsiane po lasach i polach. Upadek Sajgonu w 1975 roku i zwycięstwo Wietnamu Północnego przesądziły o przyszłości Laosu. Król abdykował i oddał władzę komunistom, ci zaś zdecydowali o marksistowskiej drodze rozwoju państwa, co na lata (do końca lat 80.) sprawiło, że Laos popadł w izolację. Dopiero gdy rozluźniono więzy z Wietnamem i wyprowadzono z kraju wojska wietnamskie, nastąpiła pewna liberalizacja, rozpoczęto reformy rynkowe, otwarto się na sąsiadów. Laos nie jest państwem w pełni demokratycznym. Rządzi tu Laotańska Partia Ludowo-Rewolucyjna, opozycja jest nielegalna, nie ma wolnych mediów i niezależnych związków zawodowych. Jeden z najsłabiej rozwiniętych krajów świata, obiecująco położony na skrzyżowaniu głównych azjatyckich traktów. Od 2010 roku pojawiają się inwestorzy zachodni, australijscy i chińscy, chcący dobrać się do zasobów surowcowych Laosu.

Sytuację ekonomiczną Laosu destabilizowały katastrofy naturalne, które wywołały głód i skazywały młodą republikę na pomoc humanitarną społeczności międzynarodowej. Na to nakładały się cykliczne rebelie Hmongów, ludu żyjącego na północy kraju, niegdyś walczącego w armii francuskiej, potem rekrutowanego przez Amerykanów do walki z Wietnamczykami, przez Laotańczyków traktowanego jak zdrajcę.

Pheng Sat Lāo

sātlāw tấṅtǣ̀ daimā lāw tʰuktʰwánhnā́ soē tsū sutčai hwàmhǣṅ hwàmčit hwàmčai sāmâkkʰīkân pen kāṁlâṅ dẏaw detdẏàw pʰɔ̄ mkân kā́ whnā́ būsā sūkẏat kʰɔ̄ ṅ lāw sồṅsoē m sáaisit pen čā́ u lāwtʰuk sônpʰā̀ u sa [h] moē pʰāpkân bòṁ hái fūṅ čâkkapʰât lae pʰwak kʰāysāt kʰā́ umālôp kwan lāw tʰâṅmwan sū ēkalāt itsalapʰāp kʰɔ̄ ṅ sātlāw vái tâtsin čai sū́ siṅ āu saipʰāsāt kā́ wpai sū̀ kʰwām vâttʰanā

Hymn ludu laotańskiego

Laotańczycy od wszech czasów czczą swoją Ojczyznę, łącząc siłę, rozum, serce w jedność. Zdecydowanie prąc do przodu, sławiąc szacunek i godność narodu laotańskiego, głosząc prawo do gospodarowania we własnym kraju. Laotańczycy wszelakiego pochodzenia są wobec siebie równi I nie zezwolą wyzyskiwaczom i zdrajcom naruszać domowego miru. Cały lud będzie bronił niepodległości I wolność narodu laotańskiego. Gotowy walczyć o zwycięstwo Aby doprowadzić naród do dobrobytu.

„Pheng Sat Lāo”, Hymn ludu laotańskiego, jest hymnem narodowym Laotańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej od 1975 roku. Wcześniejszy tekst zmieniono po upadku monarchii i zaprowadzeniu w Laosie reżimu komunistycznego. Nowe słowa napisał Sisana Sisane (1922 – 1998), minister informacji i kultury. Tekst pomija odniesienia buddyjskie i eksponuje ideę głoszącą, że Laotańczycy akceptują wszystkie grupy etniczne żyjące w jednej ojczyźnie.