Kłopotliwy „motylek”

Przypomina kształtem motyla, waży zaledwie ok. 20 gramów i ma niezwykle istotne znaczenie dla naszego życia. Doceniamy to wtedy, gdy coś zaczyna szwankować.

Tarczyca, bo to o niej mowa, jest gruczołem wydzielania wewnętrznego. Wszystkie nasze tkanki reagują na hormony tarczycy i wszelkie zaburzenia w tym zakresie wpływają na czynność całego naszego organizmu. – To swoisty kontroler nadzorujący uzyskiwanie energii koniecznej do normalnego funkcjonowania naszych komórek – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Jan Komorowski, specjalista endokrynolog. – Tarczyca reguluje wytwarzanie ATPazy, enzymu wykorzystywanego przez mitochondria. Kontroluje też rozwój człowieka, począwszy od tworzenia struktury mózgu, aż po wytwarzanie wszystkich innych tkanek. Pobudza również nasz system termoregulacyjny.

Szacuje się, że nawet kilkanaście procent społeczeństwa, głównie kobiety, może mieć w ciągu życia problemy z czynnością lub zmianami strukturalnymi tarczycy. Najczęściej mamy do czynienia z nadczynnością i niedoczynnością oraz chorobami autoimmunologicznymi, np. Hashimoto. Dużo rzadziej pojawia się nowotwór. Mimo że rak tarczycy uważany jest za stosunkowo rzadki, jego rozpoznania stanowią 1/5 diagnoz nowotworów złośliwych wśród młodych dorosłych, czyli osób między 20. a 40. rokiem życia. Każdego roku rak tarczycy dotyka w Polsce około 3 tysięcy osób. W podwyższonej grupie ryzyka znajdują się kobiety, to one trzykrotnie częściej zmagają się z chorobą niż mężczyźni. Choć w 90 proc. przypadków terapia kończy się sukcesem, nowotwór ma znaczący wpływ na życie pacjentów.

Po czym poznać, że możemy mieć problemy z tarczycą? W przypadku dziecka najczęściej zauważalnym objawem jest opóźnienie wzrastania, ale niekiedy też trudności w nauce. U osób dorosłych nadmiar hormonów tarczycy, czyli nadczynność, powoduje, że wytwarza się za dużo energii. W efekcie jest nam gorąco i nadmiernie pocimy się, pojawia się osłabienie mięśniowe oraz zaburzenia rytmu serca (uczucie kołatania). Jesteśmy też nienaturalnie pobudzeni nerwowo, nie śpimy, jesteśmy zdenerwowani, często dochodzi też do utraty masy ciała. Dotyczy to szczególnie kobiet, które prawie siedem razy częściej niż mężczyźni chorują na zaburzenia czynności tarczycy. Z kolei niedoczynność tarczycy przejawia się pogorszeniem sprawności umysłowej, uczuciem zimna, apatią i osłabieniem. U ludzi starszych objawy te mylone są często z objawami starzenia się – pogorszeniem słuchu, depresją, bezsennością, suchością skóry czy wypadaniem włosów.

Jeśli chodzi o raka tarczycy, to naukowcom nie udało się do tej pory wskazać dokładnych przyczyn jego powstawania. Wśród czynników mogących mieć wpływ na rozwój choroby wyróżnia się: • nadmiar, jak i niedobór jodu; • nadmierne wydzielanie hormonu przysadki mózgowej – TSH – tyreotropiny, która stymuluje do pracy tarczycę;

• narażenie na promieniowanie w wyniku radioterapii okolic głowy, szyi i klatki piersiowej;

• czynniki genetyczne, w przypadku historii choroby w rodzinie.

Objawami, które towarzyszą rakowi tarczycy, są m.in.: powiększenie węzłów chłonnych szyi, chrypka, zmiana barwy głosu czy trudności z przełykaniem. Najczęściej występującym objawem są wyczuwalne zgrubienia w przedniej części szyi, tzw. guzki.

Badaniem umożliwiającym wykrycie najmniejszych zmian w obrębie tarczycy, w tym małych guzków oraz stanów zapalnych, jest USG tarczycy. Takie badanie należy wykonywać nie częściej niż raz na dwa lata, chyba że lekarz zalecił inaczej. Nie wszystkie guzki wykryte w badaniu USG muszą świadczyć o rozwijającym się nowotworze. Jeśli jednak wykryte zmiany będą budzić wątpliwości lekarza, może okazać się potrzebne zbadanie stężenia kalcytoniny i CEA, markerów mogących świadczyć o raku rdzeniastym tarczycy. Lekarz może zlecić też biopsję aspiracyjną. To jedyne badanie, na podstawie którego można stwierdzić, czy zmiana jest łagodna, czy złośliwa.

Podstawową metodą leczenia raka tarczycy jest całkowite usunięcie gruczołu zaatakowanego przez raka. Jednak wtedy organizm przestaje sam produkować hormony tarczycy, co prowadzi do objawów niedoczynności. Chodzi o: zaburzenia rytmu pracy serca, obniżone ciśnienie krwi, depresję, spowolnienie mowy, osłabioną pamięć, senność, poczucie zmęczenia, anemię i zaburzenia metabolizmu typu wzrost masy ciała, sucha, łuszcząca się skóra i wiele innych. Żeby nie dopuścić do wystąpienia objawów i zapobiec nawrotowi raka tarczycy, pacjenci do końca życia przyjmują hormony tarczycy w formie tabletek.

Wiele informacji na temat raka tarczycy, metod leczenia i badań kontrolnych dostarcza kampania „Motyle pod ochroną”. – Chcemy w ten sposób poprawić komfort życia pacjentów, którzy w momencie diagnozy stają w bardzo trudnej sytuacji – wyjaśnia Elżbieta Kozik, prezes stowarzyszenia Polskie Amazonki Ruch Społeczny, które przygotowało wspomnianą kampanię.