Broił na hali?

Poczet nazwisk polskich(852)

Od lat czytam „Angorę” i nie spotkałem się z nazwiskami moich przodków w linii żeńskiej: Fatek (Fotek) oraz Sierant. Prababka o nazwisku Fatek, według rodzinnych przekazów, pochodziła ze spolonizowanej rodziny (h)olenderskich lub niemieckich kolonistów. Skąd się wzięły te nazwiska?

Józef Dębski O rodowodzie nie nam przesądzać, ale nazwisko prababki jest polskie, powstało bowiem od rzeczownika pospolitego chwat, czyli zuch, junak. K. Rymut podpowiada także czasownik chwatać, fatać, czyli chwytać, ale pozostańmy przy chwacie, zaś formę Fotek potraktujmy jako jakiś defekt w zapisie metrykalnym. Sierant to nazwisko o niejednoznacznym pochodzeniu, bowiem jego początkiem może być wschodniosłowiański przymiotnik siryj, czyli szary, może być słowiańskie imię męskie Sierosław (w staropolszczyźnie Sirosław), może być też rzeczownik pospolity sierry, czyli element kołowrotka do przędzenia wełny. Znając niektóre „przygody” rzeczowników przejmowanych przez gwarę, nie wykluczałbym „sierżanta” jako dawcy nazwiska. Zdecydować mogłaby kwerenda genealogiczna, która ukazałaby formę pierwotną nazwiska, a to – być może – ułatwiłoby wskazanie. W bazie PESEL mamy współcześnie 253 nazwiska Fatek oraz 1526 Sierant.

Czy może Pan znaleźć informacje o nazwisku Szajewski? Mąż wie, że jego ojciec Tadeusz pochodził z okolic Warszawy (Błonia?). Czy może być powiązane z herbem Sulima lub Mogiła, bo takie informacje uzyskaliśmy, szukając w internecie.

Szajewski jest nazwiskiem utworzonym od podstawy Saj-, Szaj-, te zaś od imienia Isaj, używanego na Kresach albo rzeczownika saja, czyli mańkut. Sają (szają) nazywano ozdobną tkaninę z jedwabiu, ale także lekki, zwiewny materiał. Źródeł pochodzenia nazwiska może być więc kilka. Czy było herbowe? Popularny herbarz Tadeusza Gajla rzeczywiście potwierdza, że rodzina mogła się okazywać herbami Mogiła albo Sulima. Współcześnie mamy w bazie PESEL 878 takich nazwisk.

Skąd się wzięło?

Byzdra, najpewniej od rzeczownika bzdyr, czyli głupstwo. 662 nazwiska.

Zdziabek, podobnie jak Zdzieba, Zdziebczak albo Zdziebko, pochodzi od czasownika (z)dziobać. 154 nazwiska.

Sydorak, nazwisko odimienne, od Izydora, imienia znanego w Polsce od XIV wieku, pochodzące z greki, ale o korzeniach egipskich. 3 nazwiska.

Brojer, odczasownikowe, od broić. Stąd pochodzą także: Brojak, Brojan, Brojda, Brojecki, Broik, Brój. 21 nazwisk.

Halec, notowane w dokumentach już w 1450 roku, powstałe od górskiej hali, czyli pastwiska. 120 nazwisk.

Maciejowski, zarazem odmiejscowe, utworzone od licznych nazw typu: Maciejów, Maciejewice, te zaś od imienia męskiego Maciej. Znane w dokumentach od 1366 roku. 1848 nazwisk.

Gleń, od staropolskiego rzeczownika pospolitego gleń, czyli kawałka chleba. 1362 nazwiska.

Raźny, XVIII-wieczne nazwisko powstałe od przymiotnika raźny, czyli ktoś tryskający zdrowiem i energią. 771 nazwisk.