Proszę wstać! Nauka idzie!

Samoprzylepna: taśma jelitowa

Przedmiot sprawy: Naukowcy z MIT wynaleźli odpowiednik taśmy samoprzylepnej, ale do sklejania uszkodzonego układu pokarmowego. Jak udowodnili w licznych eksperymentach z udziałem zwierząt modelowych, skleja ona w kilka sekund zarówno niewielkie ubytki, jak i poważnie rozerwane jelita, okrężnicę i żołądek. Wiąże się bardzo silnie z tkankami i „trzyma” ponad miesiąc, co daje czas na naprawę uszkodzeń. Następnie stopniowo się rozkłada, nie powodując przy tym stanu zapalnego ani nie pozostawiając resztek przyklejonych do tkanek. Taśma składa się z lepkiej warstwy alkoholu poliwinylowego pokrytej z jednej strony biodegradowalnym poliuretanem, który się nie lepi i zabezpiecza „opatrunek” przed przyczepianiem się do innych tkanek. Jest ona równie wytrzymała i elastyczna jak nabłonek wyściełający układ pokarmowy. (SS)

Orzeczenie: Czyżby szwy miały niebawem odejść do lamusa?

Ochronne: ćwiczenia fizyczne

Przedmiot sprawy: Ruch zmienia chemię mózgu, chroniąc starzejące się synapsy. Amerykańscy uczeni donoszą, że gdy starsi ludzie pozostają aktywni fizycznie, ich mózgi mają więcej białek wzmacniających połączenia między neuronami, które utrzymują prawidłowe funkcje poznawcze. Ten ochronny wpływ został także potwierdzony u osób, których mózgi – badane po autopsji – wypełnione były toksycznymi białkami wywołującymi choroby neurodegeneracyjne, w tym alzheimera. Korzystny wpływ ćwiczeń fizycznych na funkcje poznawcze wykazano wcześniej u myszy, ale ten sam efekt znacznie trudniej było potwierdzić u ludzi. Dobroczynne efekty były globalne i nie ograniczały się tylko do hipokampu. (ZK)

Orzeczenie: Ruch to zdrowy mózg.

Na celowniku: glejak

Przedmiot sprawy: Amerykańscy uczeni opracowali nowatorską terapię antynowotworową, wykorzystującą skaner MRI do zdalnego sterowania ziarnami magnetycznymi w obrębie mózgu. Ziarna te prowadzone są do umiejscowienia guza w celu jego podgrzania i zniszczenia, z jednoczesnym oszczędzeniem otaczających go zdrowych tkanek. Metoda ta, zwana minimalnie inwazyjną ablacją sterowaną obrazem (ang. minimally invasive image-guided ablation – MINIMA), została z powodzeniem zademonstrowana na myszach. Naukowcy udowodnili, że mało inwazyjne, a co najważniejsze precyzyjne i skuteczne leczenie trudno dostępnych glejaków, jak również innych nowotworów, np. prostaty, jest możliwe. (ZK)

Orzeczenie: Na każdy nowotwór znajdzie się sposób.

Szybki: detektor SARS-CoV-2

Przedmiot sprawy: Naukowcy stworzyli przenośny analizator oddechu, który potrafi wykryć chorych na COVID-19 oraz bezobjawowych nosicieli zaledwie w 5 minut. Analizator wykorzystuje spektroskopię Ramana do analizy lotnych związków chemicznych zawartych w wydychanym powietrzu. Naukowcy zauważyli, że widma Ramana dla osób zainfekowanych SARS-CoV-2 i wolnych od wirusa różnią się w obszarze odpowiadającym alkoholom, aldehydom i ketonom, co wykorzystali do stworzenia modelu statystycznego do diagnozy. Badania przeprowadzone w szpitalu i na lotnisku na grupie 501 osób (85,2 proc. negatywnych, 8,6 proc. chorych i 6,2 proc. bezobjawowych pozytywnych według RT-PCR) wykazały dużą czułość, niską wartość wyników fałszywie negatywnych (3,8 proc.) i bardzo niską fałszywie pozytywnych (0,1 proc.). (SS)

Orzeczenie: Szybszy, nieinwazyjny i wiarygodny sposób testowania!

Pod lupą: kolor oczu

Przedmiot sprawy: Doniesienia badaczy z University of Copenhagen wskazują, że mutacja stojąca za niebieskimi oczami pojawiła się 6 – 10 tysięcy lat temu w genie OCA2. Jest on zaangażowany w produkcję melaniny nadającej kolor włosom, oczom i skórze. Jeżeli gen zupełnie nie działa, to melanina nie jest produkowana, co prowadzi do albinizmu. Mutacja w OCA2 odpowiedzialna za niebieskie oczy ogranicza produkcję melaniny specyficznie w tęczówce oka. Zróżnicowanie kolorów oczu od brązowego po zielony można wyjaśnić różnym poziomem melaniny w tęczówce. Jednak w przypadku niebieskiego to zróżnicowanie jest niewielkie, co według naukowców sugeruje, że niebieskoocy mają wspólnego przodka. (KR)

Orzeczenie: Niebieskie oczy – wynik przypadkowej mutacji tysiące lat temu.

Na tropie: utraty węchu

Przedmiot sprawy: Jesteśmy bardzo blisko wyjaśnienia mechanizmu związanej z covidem utraty węchu. Według badaczy z NYU Grossman School of Medicine i Columbia University winny jest nie tyle sam wirus, ile odpowiedź immunologiczna. Wirusy obecne w pobliżu neuronów w nabłonku węchowym przyciągają tam komórki układu odpornościowego: mikroglej oraz limfocyty T, które do walki z infekcją produkują m.in. cytokiny. Te z kolei mają wpływ na wyrażanie (ekspresję) genów w neuronach. Podczas gdy w innych tkankach aktywność układu immunologicznego kończy się stosunkowo szybko po rozprawieniu się z „wrogiem”, w sąsiedztwie neuronów mózgowych „alarm immunologiczny” trwa dłużej, redukując ekspresję wielu genów, w tym takich, których produkty są kluczowe do odbudowania receptorów węchowych. Prawdopodobnie podobny mechanizm jest odpowiedzialny za tzw. mgłę mózgową. (SS)

Orzeczenie: Stan zapalny uznajemy za winnego utraty węchu!

Podejrzany: robot chirurg

Przedmiot sprawy: Zaprojektowany przez zespół naukowców z Johns Hopkins University Smart Tissue Autonomous Robot (STAR) wykonał pierwszą operację laparoskopową bez pomocy człowieka. STAR wykonał zabieg połączenia dwóch końców jelita u świni i poradził sobie lepiej niż ludzie wykonujący tę samą procedurę. Zabieg ten jest prawdopodobnie najtrudniejszym etapem w chirurgii żołądkowo-jelitowej, wymagającym od chirurga zszycia z dużą dokładnością. Nawet najmniejsze drżenie ręki lub źle założony szew może spowodować katastrofalne komplikacje dla pacjenta. Aby robot STAR z sukcesem mógł operować, zespół wyposażył go w funkcje zwiększające autonomię i precyzję chirurgiczną, w tym specjalistyczne narzędzia do szycia i najnowocześniejsze systemy obrazowania oraz w nowatorski system sterowania dostosowujący plan operacji w czasie rzeczywistym, tak jak zrobiłby to chirurg. (MU)

Orzeczenie: Wysoka precyzja niezależnie od umiejętności chirurga.