Czas, który przez nas przeszedł

Powieść o kilku dekadach swojego życia we Francji Annie Ernaux, rocznik 1940, planowała kilkadziesiąt lat. Na jej biurku stała kartka ze zdaniem z powieści Stendhala: Jestem w przededniu pięćdziesiątki – byłby czas znać samego siebie, i czekała na swój moment. Długo go nie było. Najpierw, studiując, uważała, że nie umie znaleźć formy, w której zapisałaby myśli o życiu, później była praca w szkole, czterdziestoosobowe klasy, które trzeba było nauczyć, dwóch synów, domowe obowiązki, życie rodzinne. Aż przyszedł ten czas. Rozwiodła się, pozbyła materialnego bagażu i poczuła się wolna. Byli jeszcze dorastający synowie, ale szybko wyfrunęli na wolność. Została sama z pamięcią o wszystkich minionych latach. I zaczęła pisać. Liczyło się to, by mogła uchwycić swój pobyt na ziemi w określonej epoce, czas, który przez nią przeszedł, świat, który zarejestrowała, po prostu żyjąc. I takie są „Lata” – obok osobistego życia, które toczy się raczej w tle, obejmują zdarzenia polityczne, zmiany gospodarcze, religijne, światopoglądowe, obyczajowe Francuzów, począwszy od lat powojennych, niedostatku i zgrzebnego życia, którego rytm jeszcze do lat 60. wyznaczał kalendarz kościelny, poprzez rewoltę maja 1968 roku w Paryżu, która przyniosła zupełne wyzwolenie z moralnych i społecznych więzów, aż po lata 90. i pierwszą dekadę dwutysięcznych, gdy konsumpcjonizm osiągał apogeum. Można i trzeba było mieć wszystko, nie wolno było się tylko zestarzeć i mówić o chorobach i śmierci. Ernaux opowiada o tym z pełną szczerością, w znakomitym stylu. Powieść po prostu się pochłania.

Chociaż autorka jest Francuzką, dobrze przebiega się razem z nią własne, równoległe życie. Wracają wspomnienia. Jedne cieszą, inne smucą, ale z całą pewnością jest tu wyzwalające poczucie wspólnoty doświadczeń. To jedna z ważniejszych pozycji do przeczytania!

AGNIESZKA FREUS ANNIE ERNAUX. LATA (LES ANNÉES). Przeł. Krzysztof Jarosz, Magdalena Budzińska. WYDAWNICTWO CZARNE, Wołowiec 2022. Cena 39,90 zł.