Narodowe Muzeum Nauki i Historii Nuklearnej, Albuquerque, Nowy Meksyk, USA

śpiewali kolędy, świętowali, a potem w spokoju pochowali swoich poległych.

Obersalzberg i herbaciarnia na Kehlsteinie

Berchtesgaden, Niemcy Herbaciarnię na Kehlsteinie Hitler otrzymał w prezencie na 50. urodziny. Wybudowanie jej na szczycie góry było inżynieryjnym cudem i kosztowało równowartość dzisiejszych 180 mln dolarów.

Obersalzberg położony jest 1000 metrów nad miejscowością Berchtesgaden i obejmuje prywatną rezydencję Hitlera – Berghof – domy innych nazistowskich prominentów, dom gościnny Platterhof oraz baraki SS i bunkry. Berghof był ulubionym domem Hitlera i drugą, letnią siedzibą nazistowskiego rządu. W czasie zimnej wojny Amerykanie urządzili tu wojskowe centrum rekreacji, a zwiedzającym kompleks ten udostępniono dopiero po zjednoczeniu Niemiec i wycofaniu wojsk USA. Obecnie znajduje się tu między innymi muzeum Dokumentationszentrum Obersalzberg.

Obozy koncentracyjne

Naziści założyli w Europie ponad 20 obozów koncentracyjnych i tysiące dodatkowych obozów przejściowych i jenieckich. Znajdowały się one na terenie Niemiec i państw okupowanych. Największy z nich, Auschwitz, powstał w okupowanej Polsce. Na uwagę zasługuje też obóz w Chełmnie nad Nerem, gdzie po raz pierwszy mordowano więźniów tlenkiem węgla w specjalnie przygotowanych do tego ciężarówkach. Później tę samą metodę wykorzystywano na większą skalę w trzech obozach koncentracyjnych w ramach Operacji Reinhardt, czyli systematycznego zabijania Żydów – w Treblince, Sobiborze i Bełżcu.

Miejsce Pamięci Berlin-Hohenschönhausen

Niemcy W Berlinie Wschodnim w czasach NRD znajdowało się więzienie Stasi dla więźniów politycznych. Aresztowanych przywożono tu jeszcze przed procesem. Więzienie było na terenie strzeżonym, niedostępnym dla osób postronnych. Miejsce zwiedza się tylko z przewodnikiem, a czasami oprowadzają po nim byli więźniowie. Najbardziej ponurą część budynku stanowią piwnice, gdzie przesłuchania prowadziło NKWD, zanim na początku lat 50. przekazano budynek Stasi. W ostatnim czasie na remont i rozbudowę Miejsca Pamięci przeznaczono 25 mln euro.

Schrony Flakturm

Berlin, Hamburg, Wiedeń i Wrocław To naziemne schrony w kształcie wież wybudowane w czasach III Rzeszy. Składały się z dwóch części – wieży bojowej z działami przeciwlotniczymi oraz wieży naprowadzającej, gdzie znajdowały się urządzenia będące czymś w rodzaju pierwszych radarów, które miały pomagać w wycelowaniu dział. Podczas alianckich nalotów systemy te okazały się jednak nieskuteczne, choć same wieże sprawdziły się w roli schronów dla ludności cywilnej. Przy budowaniu ich pracowali między innymi więźniowie obozów koncentracyjnych. Po wojnie niektóre z nich zostały zniszczone, a inne przekształcone. Największe wrażenie robi bunkier wiedeński w Augarten Park. Wejście do niego jest zapieczętowane i nie ma żadnej tablicy informacyjnej, więc przechodnie widzący go po raz pierwszy często zastanawiają się, co to za betonowe monstrum.

W innym schronie mieści się wiedeńskie akwarium Haus des Meeres. Od ponad 60 lat mieszkają tu zwierzęta, przede wszystkim wodne, wiele gatunków ryb, rekiny i żółwie.

Ukraina Awaria czarnobylskiej elektrowni 26 kwietnia 1986 roku była największą katastrofą nuklearną w historii. Ewakuacja miasta Prypeć trwała ponad 24 godziny. Było to miasto wybudowane w latach 70. specjalnie dla pracowników elektrowni i ich rodzin. Mieszkańcom powiedziano, by zabrali niezbędne dokumenty i jedynie kilka rzeczy. Wywożono ich konwojami autobusów. Już nigdy nie wrócili do swoich domów, oprócz nielicznych starszych osób, które początkowo przyjeżdżały nielegalnie. Wokół elektrowni utworzono Strefę Wykluczenia. Brak ludzi sprawił, że okolice te przejęła natura – są tu wilki, łosie, dziki i konie Przewalskiego. W Kijowie utworzono Muzeum Czarnobyla, gdzie można się dowiedzieć o tamtejszych reaktorach, katastrofie, usuwaniu jej skutków i konsekwencjach dla zdrowia mieszkańców okolicy. Miejsce katastrofy chroni olbrzymi sarkofag w kształcie kopuły, mający zapobiec skażeniu znacznej części Europy w ciągu najbliższego stulecia. Zastąpił on betonową konstrukcję, która, zgodnie z założeniami, wytrzymała 30 lat. Koszt budowy nowej ochrony wyniósł 1,7 mld euro. Budowla skrywa 250 ton toksycznego paliwa nuklearnego i pyłów. W sarkofagu zmieściłaby się wieża Eiffla lub dwa jumbo jety. Jego fundament ma 20 tysięcy metrów sześciennych, a osłona to największy ruchomy obiekt na świe

cie – zdolny wytrzymać tornado o sile EF3 (prędkość wiatru do 266 km/godz.) lub trzęsienie ziemi tak silne, jakie występuje raz na 10 tysięcy lat.

Muzeum Strategicznych Sił Rakietowych

Pierwomajsk, Ukraina Najciekawszym tutejszym eksponatem jest wycofany z użycia międzykontynentalny pocisk balistyczny dalekiego zasięgu SS-18 „Szatan” – najpotężniejszy, jaki kiedykolwiek zbudowano w ZSRR. Można tu zwiedzić silos rakietowy oraz stanowisko dowodzenia. W czasie zimnej wojny stacjonowało tu dziesięć międzykontynentalnych wyrzutni pocisków balistycznych typu SS-24 „Scalpel”, każdy z głowicą termojądrową, wszystkie wycelowane w Zachód.

Muzeum Historii Represji Politycznych Perm-36

Ural, Rosja Jedyny gułag przekształcony w miejsce pamięci i otwarty dla zwiedzających. W 1946 roku powstał tu ciężki obóz pracy, zmieniony potem w obóz dla więźniów politycznych, działający w latach 1972 – 1987. Można tu zobaczyć cele dla więźniów, rekonstrukcję baraku, wieże strażnicze i liczne ogrodzenia z drutem kolczastym.

Kopuła Bomby Atomowej i Muzeum Pokoju

Hiroszima, Japonia Kopuła Bomby Atomowej, zwana Pomnikiem Pokoju, mieści się w ruinach budynku zaprojektowanego jako centrum promocji japońskiego przemysłu. Znajdował się 150 metrów od hipocentrum eksplozji bomby atomowej, zrzuconej na Hiroszimę 6 sierpnia 1945 roku o godz. 8.15. Pomnik ma pomóc w zachowaniu pamięci o piekle, jakie broń atomowa sprowadza na ludzi. Bomba nazwana przez Amerykanów Little Boy zniszczyła 70 proc. miasta i zabiła w sumie 140 tysięcy ludzi, 70 tysięcy – momentalnie. Siła eksplozji odpowiadała 12,5 kilotony trotylu. Na terenie o promieniu pół kilometra od ground zero 90 proc. ludzi zginęło na miejscu. W centrum eksplozji temperatura wynosiła nawet 4000 st. C. Tu parowało wszystko – po ludziach i wielu budynkach zostały tylko cienie. Fala uderzeniowa, odczuwalna w odległości 40 kilometrów, zniszczyła miasto w ciągu kilku sekund. Burze ogniowe osiągały prędkość 250 km/godz., a temperatura gruntu 1000 st. C. Żelazo i szkło się topiły, zaś asfalt płonął.

W Hiroszimie znajduje się również Muzeum Pokoju. W 2019 roku otwarto tu nową wystawę, na której nie brakuje multimediów i elementów interaktywnych. Jednym z eksponatów są „kamienne stopnie nasypu, gdzie nadal widoczny jest cień osoby, która wyparowała podczas wybuchu”. Jest tu też kawałek muru z widocznymi śladami opadu radioaktywnego oraz trójkołowy rowerek czteroletniej ofiary. (AS)