Przełom w leczeniu glejaków

Brytyjscy i amerykańscy naukowcy opracowali nową metodę leczenia glejaków, złośliwych nowotworów mózgu. Być może okaże się ona skuteczna także w walce z innymi rodzajami raka.

Projekt badawczy trwał siedem lat. Wzięli w nim udział badacze z uniwersytetów Leeds i Surrey w Zjednoczonym Królestwie, współpracowali z nimi onkolodzy z Uniwersytetu Stanu Teksas. W pracach uczestniczyli też specjaliści z firmy HOX Therapeutics, działającej na Uniwersytecie Surrey. Wyniki swych prac eksperci przedstawili na łamach specjalistycznego magazynu „BMC Cancer”.

Glejaki są nowotworami powstałymi z komórek glejowych mózgu i rdzenia. Powstają wtedy, gdy komórki glejowe wspomagające neurony w mózgu zaczynają rozmnażać się w sposób niekontrolowany. Na szczęście nowotwory te występują rzadko – dopadają jedną na 30 tys. osób. Ten rodzaj raka jest jednak przerażająco agresywny. Zwłaszcza glejak wielopostaciowy rozwija się szybko. Całkowite operacyjne usunięcie guzów rakowych często jest niemożliwe. 40 proc. pacjentów żyje dłużej niż rok, a tylko 17 proc. dłużej niż dwa lata. Eksperymentalne metody leczenia, które polegały np. na wprowadzaniu do mózgu magnetycznych nanocząsteczek tlenku żelaza czy też na użyciu zmiennych pól magnetycznych, przyniosły bardzo umiarkowane sukcesy. Nie spełniły się też wielkie nadzieje pokładane w wirusoterapii. Stojący na czele zespołu badawczego profesor onkologii medycznej Hardev Pandha z Uniwersytetu Surrey przyznaje: „Ludzie cierpiący na glejaki mają pięcioprocentowy wskaźnik przeżycia w okresie pięcioletnim i ten wynik nie poprawił się od dziesięcioleci”.

Chorzy przechodzą przy tym niewyobrażalne męczarnie. Masywne guzy zwiększają ciśnienie wewnątrzczaszkowe, czego objawami stają się podwójne widzenie, bóle i zawroty głowy, zaburzenia pamięci, niedowłady, zaburzenia mowy.

W 2015 roku na glejaka zmarł syn obecnego prezydenta Stanów Zjednoczonych,

polityk i prawnik Beau Biden. Miał 46 lat. W Polsce ofiarami tej choroby stali się m.in. polityk Sojuszu Lewicy Demokratycznej Tomasz Kalita (1979 – 2017) oraz ksiądz i bioetyk Jan Adam Kaczkowski (1977 – 2016). Tomasz Kalita otrzymał wstrząsającą diagnozę w maju 2016 roku. W wywiadzie prasowym opowiadał: „W pierwszym badaniu nowotwór przypominał jajko. Kilkanaście dni później miał już strukturę motyla”. W tej sytuacji wszelka sztuka lekarska okazała się bezradna.

Naukowcy uczestniczący w projekcie badawczym wiedzieli, że za powstawanie glejaków w znacznym stopniu odpowiedzialne są tzw. geny Hox, które sterują zdrowym wzrostem tkanki mózgowej. Burzliwą aktywność przejawiają podczas rozwoju embrionalnego, a po narodzinach ulegają wyciszeniu. Niekiedy jednak geny Hox niespodziewanie znów stają się aktywne. Wtedy może wykształcić się nowotwór. Naukowcy postanowili znaleźć sposób na „uspokojenie” nieprzewidywalnych genów Hox. Po długich dociekaniach ustalili, że geny te blokuje krótki łańcuch aminokwasów – HTL-001. Skuteczności tego peptydu dowiodły eksperymenty przeprowadzone na kulturach komórkowych w laboratoriach, a następnie na myszach. Gryzoniom podawano krótki łańcuch aminokwasów dożylnie. Badacze ustalili, że peptyd HTL-001 nie stanowi niebezpieczeństwa dla ludzi, więc testy kliniczne z udziałem pacjentów mogą się rozpocząć. Geny Hox przyczyniają się też do powstawania wielu powszechnie występujących nowotworów – od raka jelita grubego, przez raka piersi, jajnika i szyjki macicy, po białaczkę. Być może więc peptyd HTL-001 przyczyni się do pokonania licznych chorób.

Profesor Susan Short z Uniwersytetu w Leeds, która jest uczestniczką projektu, powiedziała: „Rozpaczliwie potrzebujemy nowych metod leczenia tych agresywnych nowotworów mózgu. Wzięcie na cel genów rozwojowych, takich jak geny Hox, które w nieprawidłowy sposób stają się aktywne w komórkach guza rakowego, może być nowatorskim i skutecznym sposobem powstrzymania wzrostu glejaków zagrażających życiu chorych”. Doktor Hardev Pandha wyraził pogląd, że aczkolwiek projekt badawczy jest we wczesnej fazie, to jednak daje nadzieję na pokonanie nowotworów, które do tej pory były odporne na wszelkie terapie. (KK)

Na podst.: