Przekop mierzei, czyli jak utopić 2 miliardy złotych

(...) Przekop mierzei zostanie otwarty 17 września. Tego dnia wierchuszka PiS będzie się grzała w blasku fleszy na śluzie, która prowadzi... donikąd.

Przekop z dwukrotnie przewalonym budżetem to dopiero początek. Trzeba jeszcze pogłębić drogę wodną i kosztem 70 milionów złotych przebudować port w Elblągu. Jeśli rząd sypnie kasą, to może uda się to zrobić w przyszłym roku. Co będzie musiał zrobić statek, który będzie miał przypłynąć do Elbląga? Najpierw wejść do portu przy śluzie, zrobić zwrot o 90 stopni w prawo. Potem wpłynąć do śluzy, poczekać, aż poziom wody się wyrówna i już może wpłynąć na Zalew Wiślany. Kończy się on Zatoką Elbląską, która przechodzi w rzekę Elbląg i nią dopływa się do samego Elbląga. Tam statek będzie rozładowany bądź załadowywany. Potem musi zawrócić i pokonać tę samą drogę w drugą stronę. Brzmi niezbyt skomplikowanie, ale diabeł tkwi w szczegółach. Pierwszą przeszkodą są główki portu przy śluzie. Jak czytamy w analizie „Przekop Mierzei Wiślanej jako realizacja istotnego interesu bezpieczeństwa państwa” opracowanej na wniosek Sejmiku Województwa Pomorskiego, „przy silnych wiatrach spychających jednostkę pływającą w kierunku początku falochronu łukowego mogą wystąpić trudności z wykonaniem zwrotu o 90 stopni, który pozwoli wejść do kanału”. „Manewr może być w takich przypadkach niezwykle ryzykowny, ponieważ prędkość jednostki pływającej na wejściu do główek falochronów musi być ograniczona, co w sposób naturalny wpłynie negatywnie na zdolności manewrowe statku (okrętu)” – piszą autorzy.

Załóżmy, że nie wieje i że statek wszedł do portu. Teraz musi trafić do śluzy. Komora śluzy ma długość 200 metrów, szerokość 25 metrów i głębokość 6,5 metra. Wyrównanie poziomu wody trochę potrwa, ale transport morski to nie wyścigi. Potem statek musi wpłynąć na wody Zalewu Wiślanego, przepłynąć go, bardzo przy tym uważając, żeby nie opuścić toru wodnego o szerokości 100 metrów. Czym jest tor wodny? To po prostu wytyczona ścieżka, którą będą musiały się poruszać statki po Zalewie Wiślanym. Jeśli z niej zboczą, wylądują na mieliźnie. Średnia głębokość zalewu wynosi 2,7 metra. W miejscu planowanego toru wodnego to góra 3 metry. Średnia głębokość Zatoki Elbląskiej, prowadzącej do rzeki Elbląg to 1 – 1,5 metra.

Toru wodnego jeszcze nie ma. Ma być gotowy w połowie przyszłego roku. Co więc PiS będzie świętować 17 września? Dokładnie nie wiadomo. Aha, w budowie są też mosty nad rzeką Elbląg, łącznie trzy. Razem z pogłębianiem toru wodnego będą kosztować 570 milionów złotych.

Szerokość toru wodnego ma znaczenie z jeszcze jednego powodu. Otóż w pewnym momencie okazało się, że przekop nie będzie inwestycją udaną ekonomicznie. Było to jeszcze w momencie, gdy koszt jego budowy szacowano na 880 milionów złotych. Potem okazało się, że sięgnie on prawie 2 miliardów złotych. Rząd błyskawicznie (oczywiście specustawą) uznał, że to nie ma być projekt komercyjny, ale poprawiający bezpieczeństwo kraju. Również militarne. Ten trik pozwolił również nie przejmować się zbytnio kwestiami środowiskowymi. A tu problemów jest sporo, a będzie jeszcze więcej. Pogłębianie zamulonego zalewu może zrobić z niego błotną kałużę i do reszty zabić życie w akwenie (...). Wróćmy do kwestii militarnych. Jak czytamy we wspomnianej wcześniej analizie, Polska nie ma żadnych okrętów wojennych, które mogłyby operować na Zalewie Wiślanym. Ma je za to Rosja. Na dodatek, nawet gdyby któryś z naszych okrętów wpuścić na tor wodny do Elbląga, to może on płynąć tylko do Elbląga. Ba! Musi tam płynąć, bo dopiero tam uda mu się zawrócić (...). Gdyby któryś z naszych okrętów chciał zawrócić na zalewie, to mu się to nie uda. Fregata ORP „Generał Kazimierz Pułaski” ma 135 metrów długości, a okręt patrolowy „Ślązak” 96 metrów. „Na 100 metrach szerokości kanału cyrkulacji nie wykonają nawet małe okręty rakietowe typu Orkan” – czytamy w analizie. Potem robi się ciaśniej – statek musi wpłynąć do Zatoki Elbląskiej, a następnie w rzekę Elbląg. Ta jest obecnie pogłębiana, bo do tej pory miała 2,5 metra głębokości. Okazało się, że jest z tym problem, bo przetarg obowiązywał na odcinek kończący się... przed Elblągiem. Tor wodny na rzece Elbląg jest, ale kończy się w krzakach. Dlaczego? Bo port należy do samorządu. Elbląg bardzo chętnie zainwestowałby w infrastrukturę. Trzeba pogłębić rzekę, zbudować nowe nabrzeże, terminal z dostępem do bocznicy kolejowej (...). Władze miasta twierdzą, że ostatnie 900 metrów drogi wodnej i port powinien sfinansować rząd. W końcu bez tego cała dwumiliardowa inwestycja nie ma najmniejszego sensu (...). Rząd mówi, że to przecież miejski port i niech miasto szuka pieniędzy. Pojawiają się obawy, że rząd chętnie sfinansuje przedsięwzięcie, ale w zamian przejmie elbląski port. Takie sugestie były formułowane przez resort infrastruktury i posłów PiS. Ale miasto w ostatnich latach już zainwestowało ok. 100 milionów złotych w poprawę dostępności portu, trasę, zaplecze etc. Na kolejne 70 milionów wydatków nie ma pieniędzy, bo tylko na port wydałoby cały roczny budżet na inwestycje (...).