Francuzi opłakują twórcę „Mikołajka”
12.08. 2022
Jean-Jacques Sempé, twórca „Mikołajka”, zmarł 11 sierpnia wieczorem wieku 89 lat, w swoim letnim domu w Draguignan „w otoczeniu rodziny i przyjaciół”, podała jego żona, Martine Gossieaux Sempé.
Podczas uroczystości zorganizowanych w marcu 2019 roku w Fondation Louis Vuitton z okazji 60-lecia Mikołajka, Jean-Jacques Sempé spotkał się z tłumem dzieci. Nadal się uśmiechał, choć nie opuszczał już wózka inwalidzkiego. „Widzisz te wszystkie małe dzieci?” – zapytał dziennikarza Le Figaro. „Nawet w moim wieku niczym się od nich nie różnię!”.
Sempé to najsłynniejszy francuski rysownik, autor kilku tysięcy rysunków i ponad czterdziestu książek z rysunkami. Był dyskretnym marzycielem, który nadawał codziennym troskom lekkość i humor. Urodził się 17 sierpnia 1932 r. w Bordeaux. Mały Jean-Jacques uciekał od trudnej sytuacji w domu w marzenia, muzykę i oczywiście rysunek. W wieku 14 lat został wyrzucony ze szkoły i podjął pracę zarobkową. Był m.in. kurierem rowerowym i sprzedawcą win. W 1951 r. w lokalnej gazecie Sud-Ouest Dimanche opublikował pierwsze rysunki, podpisane Dro. „Nie podpisywałem się swoim nazwiskiem, bałem się... Uważałem, że moje rysunki są za słabe” – zwierzał się rysownik, który rzadko był zadowolony ze swojej pracy. Po odbyciu obowiązkowej służby wojskowej wyruszył do wymarzonego Miasta Świateł. Paryż go zadziwił: jego uśmiechnięci mieszkańcy, „metro, autobusy, gorączka miasta”. Bywał w klubach jazzowych i kawiarni Saint-Germain, zaprzyjaźnił się z Jakiem Prévertem i Françoise Sagan. Utrzymywał się z rysunków publikowanych m.in. w Ici Paris, Le Figaro i Paris Match.
W 1954 roku poznał René Goscinnego. To spotkanie zaważyło na życiu obydwu twórców. Sempé miał wówczas 22 lata, Goscinny był sześć lat starszy. Duet Sempé-Goscinny stał się niczym para Lennon-McCartney – geniusz o dwóch głowach. „To był mój pierwszy przyjaciel w Paryżu. Właśnie przyjechał ze Stanów Zjednoczonych. Zrobiło to na mnie ogromne wrażenie. To było trochę jak powrót kosmonauty z misji” – opowiadał Sempé w 2017 r. w wywiadzie dla Le Figaro.
W tym czasie Agencja World Press, z którą Sempé współpracował, opublikowała okładkę przedstawiającą chłopca tarzającego się w błocie. Rysunek okazał się wielkim sukcesem i artysta został poproszony o wyobrażenie sobie przygód małego bohatera i nadanie mu imienia. Opowiadał: „Pewnego dnia, na boku autobusu zobaczyłem reklamę win Nicolas. Zaproponowałem nazwę mojemu pracodawcy, który uznał ją za świetną. Potem chcieli zrobić z tego komiks. Zapytałem René, czy jest zainteresowany współpracą ze mną. Spróbowaliśmy. Zrobiliśmy chyba 28 komiksów. Ale nienawidziłem rysować komiksów, więc odeszliśmy z Agencji World Press”.
Sempé publikował kolejne rysunki w Sud-Ouest i powiedział Goscinnemu: „Byłoby miło, gdybyś napisał historie o Mikołajku, a ja bym je zilustrował”. Tak narodziła się legenda. Sud-Ouest opublikowało pierwsze opowiadanie o Mikołajku w 1959 roku. Czytelnicy oszaleli z zachwytu. Wydawnictwo Denoël zaczęło więc wydawać książki z przygodami małego bohatera. Do 1965 roku ukazało się pięć tomów. W 1978 artysta spełnił też swój amerykański sen i dołączył do rysowników New Yorkera, dla którego stworzył ponad 100 okładek. Jednak to Paryż, ze swoimi kawiarniami, restauracjami, ulicami, pozostał jego królestwem. Tłumy, które rysował, ukazują samotność człowieka. W późniejszych ilustracjach pokazywał też ludzi z telefonami komórkowymi przyciśniętymi do ucha. „Zauważyłem, że telefon komórkowy zmienił wszystko” – stwierdził. – „Ludzie inaczej chodzą, inaczej wyglądają”.
Niekiedy spostrzeżenia Sempégo były bardziej dosadne. Picassa nazwał „kompletnym imbecylem”. „Powiedział: Poszedłem w stronę komunizmu niczym do źródła świeżej wody. Co za dupek!” – oświadczył na łamach Le Figaro w 2017 r. Jednak Sempé nie afiszował się ze swoimi poglądami na rysunkach. Dla niego „humor nigdy nie powinien być wykorzystywany do atakowania”.
Autor Mikołajka był jednym z najbardziej cenionych francuskich artystów, pozostając jednocześnie dyskretnym i skromnym. W 2006 został uhonorowany tytułem Komandora Sztuki i Literatury. W 2014 paryska mennica wypuściła zaprojektowane przez niego monety: para na tandemie symbolizuje równość, rowerzysta puszczający kierownicę wolność, a grupowa wycieczka braterstwo.