Ojciec chrzestny poszukiwany

Ogłoszono konkurs na nazwy dla planet pozasłonecznych

Naukowcy z Międzynarodowej Unii Astronomicznej chcą, by ludzie z całego świata wymyślili nazwy dla 20 układów planet pozasłonecznych, zaobserwowanych przez Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba.

Teleskop Webba dzięki obserwacji w podczerwieni odkrywa niewidoczne w inny sposób obiekty Wszechświata – i robi im oszałamiające zdjęcia. Wśród nich są układy planet pozasłonecznych, z których każdy składa się z gwiazdy znajdującej się poza naszym Układem Słonecznym i jej planet.

Międzynarodowa Unia Astronomiczna (IAU) – organizacja utworzona w 1919 roku i odpowiedzialna za przyznawanie oznaczeń obiektom kosmicznym – ogłosiła konkurs NameExoWorlds 2022, dzięki któremu każdy ma szansę nazwać jeden z pierwszych układów planet pozasłonecznych, jakie dostrzeże teleskop.

Postęp naukowy i technologiczny umożliwił naukowcom odkrywanie obiektów kosmicznych nowej kategorii, nazywanych planetami pozasłonecznymi. To planety okrążające inne gwiazdy niż Słońce. Pierwsze takie ciała niebieskie odkryto 30 lat temu i od tego czasu udało się zidentyfikować ich ponad 5000. Większość ma jedynie oznaczenia naukowe, niepowiązane z historią i kulturą.

W odpowiedzi na międzynarodowe zainteresowanie astronomią rozpoczęto organizowanie konkursów NameExoWorlds, z których pierwszy odbył się w 2015 roku. W konkursie z 2019 roku wzięło udział 780 tys. osób z całego świata. Obecna edycja konkursu jest szczególna, bo układy planet pozasłonecznych znajdują się wśród pierwszych obiektów odkrytych przez budzący ogromne zainteresowanie Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba.

IAU oczekuje pracy zespołowej, więc uczestnicy konkursu muszą stworzyć grupę złożoną z nauczycieli, uczniów, entuzjastów astronomii albo profesjonalnych czy hobbystycznych astronomów.

Gdy zespół wybierze już nazwy dla planet pozasłonecznych i ich rodzimych gwiazd, musi zorganizować publiczną prezentację dla swojej społeczności, podczas której wyjaśni, czym są układy planet pozasłonecznych. Dopiero wtedy może nadesłać w formie pisemnej i wideo propozycje wraz z uzasadnieniem swojego wyboru. Nagranie wideo nie może być dłuższe niż trzy minuty, a wyjaśnienie pisemne nie może liczyć więcej niż 300 słów.

Dodatkowo zespół musi napisać sprawozdanie – również poniżej 300 słów – ze swojej publicznej prezentacji i dołączyć zdjęcia lub nagrania wideo z tego wydarzenia. Prezentacja tematu układów planet pozasłonecznych może mieć formę wystąpienia naukowca, który opowie o takich odkryciach. Zgłoszenia należy nadsyłać przez formularz, do którego link znajduje się na stronie internetowej https://www.nameexoworlds.iau. org/2022edition. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości z organizatorami konkursu można się kontaktować e-mailowo.

Wymyślenie nazw dla układów pozasłonecznych to duża odpowiedzialność. Propozycja powinna mieć uznane znaczenie kulturowe, geograficzne lub historyczne. Mile widziane będą nazwy rdzenne, ale zespół, który taką zaproponuje, musi być prowadzony przez członka danej społeczności rdzennej.

Nazwy planet pozasłonecznych i ich gwiazd muszą być ze sobą powiązane. Zespoły nie mogą proponować nazwisk ludzi, imion zwierząt ani nazw organizacji. Niedozwolone są też terminy związane z polityką, wojskowością i religią. Zgłoszenia można nadsyłać do 11 listopada 2022 roku.

Proces weryfikacji nadesłanych nazw na poziomie krajowym będzie trwał od 15 listopada do 15 grudnia 2022 roku. Każdy kraj ma wybrać jedną główną propozycję i dwie rezerwowe. Następnie zgłoszenia oceni komitet międzynarodowy, który między 16 grudnia 2022 roku a 16 marca 2023 roku wybierze po jednej nazwie dla wszystkich obiektów. Zwycięzcy zostaną ogłoszeni 20 marca 2023 roku. (AS)