Proszę wstać! Nauka idzie!

Pod lupą: zanieczyszczenia a rak płuca

Przedmiot sprawy: Zanieczyszczenie powietrza, głównie przez spaliny samochodowe oraz spalanie surowców kopalnych, jest szkodliwe nie tylko dla otaczającego nas środowiska, ale także dla zdrowia ludzi. Powoduje m.in. raka płuc, a ostatnie badania dostarczyły na to dokładniejszych dowodów. Przebadano ponad pół miliona mieszkańców Anglii, Korei Południowej oraz Tajwanu i stwierdzono, że zwiększone stężenie cząstek o średnicy do 2,5 mikrometra (tzw. PM2.5) w połączeniu z mutacją w genie EGFR, mogącą wystąpić u zdrowych osób, powoduje zdecydowany wzrost ryzyka wystąpienia niedrobnokomórkowego raka płuca. Co prawda ryzyko to jest większe u palaczy, ale naukowcy podkreślają, że w przypadku zanieczyszczeń powietrza szkodliwy efekt dotyka zdecydowanie większej części populacji. (MK)

Orzeczenie: Chrońmy środowisko dla własnego zdrowia.

Oskarżona: eksploatacja wybrzeży

Przedmiot sprawy: W poszukiwaniu alternatywy dla pozyskiwania surowców przemysł zwrócił oczy w kierunku oceanów. Po protestach przeciw ryzykownemu dla morskiego ekosystemu eksploatowaniu głębin oceanicznych u wybrzeży niektórych państw, tj. Indonezji, Nowej Zelandii, Szwecji czy Meksyku, planuje się wydobywanie surowców na wodach płytkich, do 200 metrów głębokości. Naukowcy biją jednak na alarm, ponieważ taka metoda może być równie negatywna w skutkach jak kopalnie w głębinach oceanu. Chodzi tu głównie o osady, które musiałyby być usuwane, a których ponowne nagromadzenie trwałoby nawet 1000 lat. Co ważne, osady są ważnym siedliskiem dla licznych organizmów, a ich usunięcie mogłoby zmniejszyć różnorodność ekosystemów morskich. (MK)

Orzeczenie: Zamiast niszczyć nowe obszary, wykorzystujmy i przetwarzajmy to, co już jest dostępne.

Bezbolesne: tatuaże

Przedmiot sprawy: Już wkrótce będzie można wykonać tatuaż szybko i bezboleśnie, a na dodatek samodzielnie. Wszystko to dzięki amerykańskim naukowcom, którzy opracowali specjalne łaty zawierające mikroskopijne igły, które można „aplikować” sobie nawet w domu. Mikroigły są wykonane z tuszu do tatuażu, dlatego jednorazowo i bezkrwawo wciśnięte w skórę po chwili się rozpuszczają, skutecznie pozostawiając tusz pod skórą. Oprócz zastosowań kosmetycznych łaty te będzie można wykorzystać także do celów medycznych, np. do ukrywa- nia blizn, prowadzenia wielokrotnych zabiegów napromieniowywania raka lub przywracania brodawek sutkowych po operacjach piersi. Wspomniane rozwiązanie może znaleźć zastosowanie również w telemedycynie i służyć np. cukrzykom czy alergikom. (ZK)

Orzeczenie: Dla piękna nie trzeba będzie już tak cierpieć.

Rozszyfrowana: rozmiarówka grzyba

Przedmiot sprawy: Zapalenie opon mózgowych powodowane przez grzyba Cryptococcus neoformans jest rzadką, śmiertelną chorobą dotykającą osób z obniżoną odpornością. Naukowcom udało się odkryć mechanizm pozwalający komórkom grzyba przedostać się do mózgu. C. neoformans występuje w wielu środowiskach naturalnych. Może też trafić do ludzkich płuc, a stamtąd z krwią do innych obszarów ciała. Te komórki grzyba, które kolonizują mózg, są dużo mniejsze niż komórki znajdowane w płucach i różnią się od nich szeregiem cech, w tym ekspresją genów. Prawdopodobnie patogen przechodzi transformację i zmniejsza się, by móc rozprzestrzenić się po całym ciele. Badacze odkryli, że czynnikiem, który indukuje przemianę, jest fosfor występujący na przykład w odchodach gołębi, w których C. neoformans obficie się namnaża. (SS)

Orzeczenie: Powstrzymywanie oddechu w pobliżu gołębich odchodów – w pełni uzasadnione.

Podejrzane: pory jedzenia

Przedmiot sprawy: Pokonać smutek dnia poprzez objadanie się późnym wieczorem – nic bardziej mylnego. Tak twierdzą naukowcy z Bostonu. Przedstawiają dowody na to, że pora posiłków może mieć wpływ na zdrowie psychiczne, w tym na nastrój związany z lękiem i depresją. W badaniu symulowano pracę w nocy, a następnie przebadano wpływ jedzenia o różnych porach. Okazało się, że wśród osób pracujących w nocy i jedzących przez całą dobę poziom nastrojów depresyjnych wzrósł o 26 procent, a lękowych o 16 procent. Nie zaobserwowano tego u tych, którzy – mimo nocnej pracy – jedli tylko w ciągu dnia. (PRJ)

Orzeczenie: Jedz tylko w dzień.

Alternatywa: dla ruchu

Przedmiot sprawy: Brak aktywności fizycznej, w szczególności u osób starszych lub niemogących się poruszać z powodów zdrowotnych, niesie wiele poważnych konsekwencji, m.in. przyczynia się do rozwoju sarkopenii i osteoporozy. Analizując dostępne na rynku leki, japońscy naukowcy w badaniach na myszach zidentyfikowali związek wywołujący korzystne zmiany będące następstwem ćwiczeń. Locamidazol (LAMZ), bo o nim mowa, stymulował wzrost komórek mięśniowych i kościotwórczych, jednocześnie ograniczając resorpcję kości. Dalsze badania wykażą, czy odkrycie może stać się potencjalną metodą terapeutyczną dla ludzi. (MM)

Orzeczenie: Warto się ruszać, aby cieszyć się zdrowiem.

Ekonomiczne: lustra

Przedmiot sprawy: Lustra dielektryczne (lustra Bragga) charakteryzują się niemalże 100-procentowym współczynnikiem odbicia światła. Do tej pory ich wytwarzanie odbywało się na drodze kosztownych, skomplikowanych procesów fizycznych i chemicznych. Niemieckim naukowcom udało się zrewolucjonizować ten proces, używając do ich produkcji... zwykłych drukarek atramentowych. Zespół badawczy użył jako atramentu nanocząstek tlenku tytanu i polimetakrylanu metylu, dzięki czemu udało się uzyskać precyzyjne właściwości optyczne, stosując jedynie 10 podwójnych warstw „tuszu”. Dodatkowo druk atramentowy jest znacznie tańszy od konwencjonalnych metod. (MM)

Orzeczenie: Drukarki mają więcej zastosowań, niż myśleliśmy.

Nowy przepis: na tranzystory

Przedmiot sprawy: Inżynierowie z Cornell University testują ulepszoną wersję kuchenki mikrofalowej do... produkcji półprzewodników nowej generacji. Okazuje się bowiem, że tworzenie tego typu materiałów, z których następnie robione są tranzystory i inne komponenty mikrochipów, przypomina zapiekanie zmieszanych wcześniej składników. Zastosowanie nowej mikrofalówki ma umożliwić dostarczenie „surowemu półprzewodnikowi” wystarczająco wysokiej dawki energii, by napakować jego silikonową bazę większymi niż dotychczas ilościami dodatków, takich jak fosfor. Jest to niezbędne do dalszego zwiększania funkcjonalności mikrochipów. (SS)

Orzeczenie: Półprzewodniki z mikrofalówki.

KINGA RUTOWICZ-KALINOWSKA i Naukowy Wydział Śledczy Źródła: EurekAlert, Phys.org, Science Daily,

Technology.org