Proszę wstać! Nauka idzie!

Na celowniku: trwonienie zasobów

Przedmiot sprawy: Badania mające pomóc zwiększyć wydajność obszarów rolnych wykazały, że zamiast poświęcać te tereny pod uprawę pasz, lepiej maksymalnie wykorzystać w hodowli zwierząt resztki po żniwach i produkty uboczne wytwarzania żywności. Obszary rolne, które dzięki tym zabiegom można odzyskać pod uprawy dla ludzi, zwiększyłyby globalną podaż żywności, dostarczając o 13 proc. więcej kalorii, bez wydzierana dzikiej przyrodzie kolejnych terenów. Uczeni sugerują wprowadzenie takich rozwiązań do praktyk globalnych. (AU)

Orzeczenie: Uważność i oszczędność mogą nas jeszcze uratować.

Pod lupą: zmniejszony mózg kreta

Przedmiot sprawy: Najnowsze badania niemieckich naukowców wykazują, że gdy robi się zimno, mózg kretów europejskich zmniejsza swą objętość aż o 11 proc. Jest to związane bezpośrednio z zimną pogodą, a nie z dostępnością pożywienia. Pozwala to obniżyć zapotrzebowanie energetyczne i przetrwać zimę. Zmniejszenie czaszki i mózgu u kretów jest odwracalne, gdyż wraz ze wzrostem temperatury te parametry wracają do normy. Ten fenomen jest potwierdzeniem zjawiska Dehnela, nazwanego tak od polskiego zoologa, który w latach 50. XX wieku odkrył u ryjówek zmniejszenie masy ciała, w tym puszki mózgowej, wraz z nadejściem zimy. (MK)

Orzeczenie: To bardzo mądry sposób na oszczędności energetyczne!

Rozszyfrowane: komary

Przedmiot sprawy: Samice komarów z gatunku Aedes aegypti są odpowiedzialne za przenoszenie wielu chorób, np. dengi, żółtej febry czy wirusa Zika. Dotychczasowe doniesienia wskazywały, że oprócz m.in. temperatury ciała żywiciela i dwutlenku węgla w wydychanym powietrzu, kluczową substancją, która je wabi, jest kwas mlekowy wydzielany przez skórę. Naukowcy z Uniwersytetu Kalifornij- skiego odkryli niedawno, że szczególnie nęcącym zapachem jest połączenie kwasu mlekowego z kwasem 2-ketoglutarowym. Taka mieszanka powoduje, że owad nie tylko namierza konkretne miejsce na ciele, lecz także dużo „chętniej” sonduje i decyduje się na ukąszenie. (MM)

Orzeczenie: Czekamy na repelenty, które usuną z nas te kuszące komary zapachy!

Czujne: maski ochronne

Przedmiot sprawy: Naukowcy stworzyli maskę na twarz, która może wykrywać powszechne wirusy układu oddechowego, w tym grypę i koronawirusa. Maska może w ciągu 10 minut ostrzec użytkowników poprzez wysłanie komunikatu na urządzenie mobilne, jeśli w otaczającym powietrzu znajdują się dane patogeny. Zespół zaprojektował czujnik z trzema typami aptamerów, rodzajem syntetycznej molekuły, która może identyfikować unikalne białka patogenów: SARS-CoV-2, H5N1 i H1N1. Gdy aptamery wykryją dane białka, podłączony do nich tranzystor bramkowany jonowo wzmocni sygnał i zaalarmuje użytkowników za pomocą telefonów. Sensory mogą być modyfikowane, aby wykrywały również inne patogeny. (MU)

Orzeczenie: Czy na następną pandemię będziemy lepiej przygotowani?

Przełom: w leczeniu tocznia

Przedmiot sprawy: Toczeń rumieniowaty układowy to przewlekła choroba autoimmunologiczna, leczona dotychczas wysokimi dawkami sterydów i leków immunosupresyjnych. Niemieccy naukowcy opracowali nową terapię tocznia opartą na komórkach CAR T, czyli wyizolowanych od pacjenta i genetycznie zmodyfikowanych limfocytach T. Modyfikacja sprawia, że komórki te unieszkodliwiają limfocyty B, wytwarzające przeciwciała przeciw własnym komórkom. Nowatorskiej terapii poddano sześciu pacjentów z zagrażającą życiu formą tocznia i ku zdumieniu lekarzy okazało się, że jej zastosowanie jest jak naciśnięcie przycisku resetowania. U wszystkich pacjentów choroba autoimmunologiczna całkowicie ustąpiła i nie obserwowano jej nawrotu. (PRJ)

Orzeczenie: Nadzieja na wyleczenie niewyleczalnych chorób.

Kontrolowane: guzy

Przedmiot sprawy: Międzynarodowy zespół inżynierów skonstruował tanie, bezinwazyjne urządzenie zasilane bateriami do natychmiastowej oceny regresji nowotworu, m.in. podczas badań przesiewowych leków. Jego głównym elementem jest czujnik FAST, składający się z rozciągliwego polimeru przypominającego skórę, w którym umieszczono warstwę obwodów ze złota. Czujnik dokładnie przylega do skóry i mierzy zmieniające się rozmiar i kształt guza. Pod wpływem zmian w guzie membrana czujnika kurczy się, co wpływa na jej przewodność. Czujnik jest podłączony do urządzenia, które przelicza zmiany przewodności na zmiany w długości i objętości, które bezprzewodowo przesyła na smartfona. (MM)

Orzeczenie: Bezinwazyjny monitoring rozmiarów guza z czułością 0,01 mm!

Podejrzane: „panelowe” chłodzenie

Przedmiot sprawy: Inżynierowie z MIT (Massachusetts Institute of Technology) zaprezentowali innowacyjny (i oszczędny) system chłodzący. Opiera się on na połączeniu metod chłodzenia radiacyjnego, chłodzenia związanego z parowaniem oraz izolacją termiczną. Urządzenie wygląda jak panel słoneczny, składający się z trzech warstw, w tym warstwy odbijającej promienie słoneczne tak, żeby niepotrzebnie nie nagrzewały się pozostałe komponenty, oraz specjalnego aerożelu, którego pory wypełnione są wodą zapewniającą podstawę do chłodzenia przez odparowanie. Nowy system był w stanie obniżać temperaturę o ok. 9 st. C w stosunku do temperatury otoczenia. Główną wadą zaprezentowanego układu jest, jak na razie, wysoki koszt użytych materiałów. (MK)

Orzeczenie: Energię, także potrzebną do ogrzewania i chłodzenia, należy oszczędzać!

SYLWIA SZCZEPANIAK i Naukowy Wydział Śledczy

Źródła: ScienceDaily, nature.com, EurekAlert, technology.org