Miej serce dla serca

Takie hasło towarzyszyło Światowemu Dniu Serca, który obchodzony był 29 września w ponad 120 krajach świata, także w Polsce. To znakomita okazja do przypomnienia, jak powinniśmy postępować, by zdrowe serce służyło nam jak najdłużej.

Ludzkie serce jest wielkości pięści. To zarazem najsilniejszy mięsień naszego ciała. W przeciwieństwie do innych mięśni nie podlega on naszej woli i nie może nawet przez chwilę odpoczywać. Kurczy się średnio ok. 72 razy na minutę. Przez całe życie musi przepompować ok. 173 milionów litrów krwi i wykonać ponad 2,5 mld uderzeń. Serce podatne jest na różne czynniki ryzyka i to od nas w największej mierze zależy, czy będzie ono prawidłowo funkcjonować.

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia, choroby układu krążenia są główną przyczyną około 17,9 mln zgonów na całym świecie. Za większość odpowiadają zawały serca i udary mózgu, a jedna trzecia tych zgonów dotyczy osób poniżej 70. roku życia. Polskie statystyki w tym zakresie są podobne. Problemy pogłębił COVID-19. Z powodu pandemii w 2020 roku zanotowano w naszym kraju o 25 proc. mniej hospitalizacji z przyczyn sercowo-naczyniowych w porównaniu z rokiem 2019. Podobnie było przed rokiem, kiedy to wykonano 15 – 20 proc. mniej procedur z zakresu kardiologii inwazyjnej. Jak można przeczytać w raporcie autorstwa prof. dr. hab. n. med. Tomasza Hryniewieckiego, „chorzy, których zabiegi nie odbyły się, o ile przeżyli, zwiększyli pulę pacjentów, którzy powinni mieć wykonaną procedurę w kolejnych latach. Stanowią podstawową grupę, której dotyczy problem długu zdrowotnego”.

– Choroby układu sercowo-naczyniowego stanowią pierwszą przyczynę zgonów Polaków – twierdzi prof. dr hab. n. med. Marcin Gruchała, rektor Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. – Z tego względu szczególnie ważna jest prewencja tej grupy schorzeń oraz zapewnienie sprawnej diagnostyki i skutecznego leczenia związanego z pełnym dostępem do nowoczesnych leków oraz innowacyjnych metod zabiegowych.

Podstawą w walce z chorobami układu sercowo-naczyniowego powinna być edukacja i profilaktyka zdrowotna. Każdy z nas powinien zwracać szczególną uwagę na choroby cywilizacyjne, których można uniknąć, prowadząc zdrowy styl życia. Dlatego też eksperci Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego przypominają o pięciu kluczowych zasadach, którymi należy się kierować w trosce o zdrowe serce:

Zdrowo się odżywiaj – najlepsze dla naszego serca są dieta śródziemnomorska i DASH. Obie zakładają spożywanie dużej ilości warzyw i owoców, produktów zbożowych bogatych w błonnik, ryb, orzechów, nasion. Należy ograniczać jednocześnie produkty zawierające dużo tłuszczów nasyconych, tłuszczów trans, soli i cukru. Konieczne jest zastępowanie napojów słodzonych wodą. Słodkie przekąski lepiej zamienić na świeże owoce. Warto też do jadłospisu wprowadzać posiłki bezmięsne. Ważne jest ograniczanie spożycia alkoholu.

Nie pal – zdaniem lekarzy to najlepsza rzecz, jaką można zrobić, by poprawić zdrowie serca. W ciągu dwóch lat od rzucenia palenia znacznie zmniejsza się ryzyko choroby niedokrwiennej serca, a po 15 latach jest ono już na poziomie osoby niepalącej. Niebezpieczne jest też bierne palenie, dlatego unikajmy sytuacji, w których narażeni jesteśmy na wdychanie dymu papierosowego.

Ćwicz regularnie – według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia powinniśmy oddawać się umiarkowanej aktywności fizycznej co najmniej przez 30 minut 5 dni w tygodniu lub ćwiczyć intensywnie co najmniej 75 minut tygodniowo. I nie chodzi o wyczynowy sport. Zdrowy ruch to także spacer, prace domowe, taniec. Zamiast windy korzystajmy też ze schodów. Pomocne w realizacji naszych planów treningowych mogą być popularne krokomierze i różne aplikacje.

Kontroluj masę ciała – unikaj nadwagi i otyłości. Warto sobie obliczyć wskaźnik masy ciała (BMI), co ułatwi nam podjęcie decyzji o zrzuceniu zbędnych kilogramów. Ich nadmiar przyczynia się bowiem do rozwoju różnych schorzeń. U osób otyłych ryzyko nadciśnienia tętniczego jest 2 – 3 razy większe.

Badaj ciśnienie tętnicze krwi, cholesterol i glukozę – ich wysoki poziom wskazuje na rozwój chorób cywilizacyjnych (nadciśnienie, miażdżyca, cukrzyca typu 2) mających bezpośredni wpływ na stan naszego serca. Wspomniane badania powinny być wykonywane regularnie, a ich wyniki konsultowane z lekarzem.

World Heart Federation, organizator Światowego Dnia Serca, zwraca jeszcze uwagę na potrzebę dbałości o środowisko naturalne. Zanieczyszczone powietrze odpowiada bowiem za ok. 7 mln zgonów na całym świecie rocznie z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego. Problem ten w dużej mierze dotyczy również Polski.