Prawnik radzi
Odwołanie testamentu
Sporządziłam u notariusza testament, który teraz chcę odwołać. Czy muszę go też odwoływać notarialnie? Jak to zrobić?
– Danuta Król (e-mail) Testamentu notarialnego nie musi Pani odwoływać przed notariuszem, aczkolwiek należy wiedzieć o kilku kwestiach.
Zgodnie z treścią art. 943 Kodeksu cywilnego, „spadkodawca może w każdej chwili odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia”. Wedle art. 946 k.c., „odwołanie testamentu może nastąpić bądź w ten sposób, że spadkodawca sporządzi nowy testament, bądź też w ten sposób, że w zamiarze odwołania testament zniszczy lub pozbawi go cech, od których zależy jego ważność, bądź wreszcie w ten sposób, że dokona w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień”.
Przede wszystkim zatem do skutecznego odwołania testamentu konieczne jest złożenie oświadczenia woli w sposób wyraźny. Wyrazem takiego oświadczenia woli będzie więc np. zniszczenie lub przekreślenie ze stosowną uwagą dokumentu zawierającego testament (najlepiej przy świadkach) czy też sporządzenie nowego testamentu, w którym wprost lub w sposób dorozumiany zostanie odwołany testament wcześniej sporządzony. Chodzi o to, aby testator (czyli spadkodawca, który w testamencie oświadczył swoją ostatnią wolę) dostatecznie jasno wyjawił swoją wolę odwołania testamentu i żeby nie było wątpliwości, że nie nastąpiło to wskutek przypadku (np. omyłkowe wrzucenie testamentu do śmieci czy kominka).
W postanowieniu z dnia 6 sierpnia 2015 roku (sygn. V CSK 635/14) Sąd Najwyższy wskazał, iż „dorozumiane odwołanie testamentu może nastąpić również w ten sposób, że testator, działając z zamiarem jego odwołania, podejmie określone działania w stosunku do dokumentu zawierającego jego rozrządzenie spadkowe, polegające na zniszczeniu testamentu lub pozbawieniu go cech, od których zależy jego ważność, albo dokona w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień. Zniszczenie testamentu może nastąpić w szczególności przez jego podarcie i spalenie. Czynności te (...) muszą wskazywać w sposób jednoznaczny na wolę odwołania testamentu. Treść art. 946 k.c. wskazuje, że odwołanie testamentu przez podjęcie czynności przeciwko testamentowi możliwe jest w stosunku do dokumentu zawierającego testament. Wyłącza to możliwość podjęcia takich działań w stosunku do testamentów szczególnych, których treść nie została stwierdzona dokumentem (...). Odwołanie testamentu sporządzonego w formie aktu notarialnego może nastąpić przez świadome zniszczenie przez spadkodawcę wypisu aktu notarialnego zawierającego testament”.
Podobnie orzekał SN jeszcze w okresie międzywojnia, np. w orzeczeniu z 28 grudnia 1928 r., sygn. I C 942/26 („Przekreślenie tekstu testamentu i podpisów na nim samo przez się z istoty rzeczy daje podstawę do wnioskowania o zamiarze zniszczenia testamentu, może więc sąd wyrokujący na tle ustalonych okoliczności sprawy uznać przekreślenie to za wyraz woli testatora uchylenia testamentu, nie zachodzi zatem konieczność dowodu dodatkowego, wyjaśniającego cel tego przekreślenia”), czy też z dnia 26 października 1934 r., sygn. C.I. 2671/33 („Do ważności odwołania testamentu wymagane jest tylko sporządzenie pisma, które odpowiadałoby warunkom formalnym testamentu własnoręcznego, chociażby pismo to nie zawierało nowych zapisów”).