Różne oblicza noblisty

Thomas Mann był wielkim pisarzem, a zarazem wielkim tułaczem. Znaczną część swojego życia spędził poza ojczyzną, emigrując z Niemiec, gdy naziści opanowali jego kraj. Budził podziw i respekt, ale nie był także pozbawiony słabostek i ułomności. Kochał rodzinę, ale – choć miał żonę i sześcioro dzieci – całe życie ujarzmiał swoje skłonności homoseksualne. Był zdecydowanie przeciwny Hitlerowi i postawie niemieckiego społeczeństwa, ale czasami wahał się z zajęciem jednoznacznego stanowiska. Wrażliwy na krzywdę, ale nie gardzący luksusowym i wygodnym życiem. Traktowano go jako wybitnego intelektualistę, wizjonera i duchowego przywódcę, choć on sam nie zawsze rozumiał mechanizmy rządzące światem. Colm Toibin subtelnie tka portret autora „Czarodziejskiej góry” i subtelnie odbrązawia jego pomnik. Niewątpliwie pomaga w tym autorowi błyskotliwe balansowanie na granicy literackiej fikcji i historycznej prawdy.

Zaczynamy tę literacką podróż oczywiście od hanzeatyckiej Lubeki, bo tam laureat Literackiej Nagrody Nobla wychowywał się i dorastał w kupieckiej rodzinie. Kończymy zaś w Zurychu, gdzie dokończył żywota. Po drodze było Monachium, Wenecja, Davos i, rzecz jasna, Ameryka, gdzie zamieszkał z najbliższymi. Autor pisze o relacjach Thomasa Manna z bratem Henrykiem, również literatem, o ekscentrycznych dzieciach oraz twórczych inspiracjach artysty wciągniętego w nieprzewidziany nurt historii.

„Czarodziej” jest książką zarówno dla miłośników twórczości Tomasza Manna, jak również dla wszystkich, którzy cenią sobie mistrzowsko opowiedziane historie. Irlandczyk Toibin znakomicie zna się na takiej robocie, bo ma już za sobą „Mistrza” – powieść poświęconą Henry’emu Jamesowi.

JACEK BINKOWSKI COLM TOIBIN. CZARODZIEJ (THE MAGICIAN). Przeł. Jerzy Kozłowski. Wydawnictwo REBIS, Poznań 2022. Cena 69 zł.