Szlifierz okularów
Szanowny Panie Redaktorze, próbuję spisać historię rodzinną moich bliskich, którzy pochodzą z okolic Lwowa. Zostali po wojnie przesiedleni na tzw. Ziemie Zachodnie. Parafia w Wołkowie, do której należeli przed wojną, spłonęła, a tam byłyby księgi metrykalne urodzeń, ślubów czy zgonów. Te dostępne przez internet mają poważne braki. Otóż chodzi mi o pochodzenie nazwiska Szałajdowicz. Występują także formy Szałajdewicz, a nawet forma Salajdewicz w zależności od tego, z jakiego języka „robiono” formę polską. Osoby te pochodziły w latach 1890 – 1945 z miejscowości Milatycze, Zagórze, Wołków, Stulsko, Lwów. Dla mnie problemem jest nie tylko znaczenie nazwiska, ale to, skąd się wzięło na tamtych terenach. Z podań rodzinnych i dokumentów wiem, że moja prababka mówiła tylko po niemiecku, nosiła nazwisko panieńskie Szałajdewicz i była wyznania protestanckiego, co wskazywałoby na osadnictwo austriackie na tamtych terenach po rozbiorach. Będę bardzo wdzięczna za każdą wskazówkę. Z uszanowaniem
Maria Plecińska, Poznań Pani Mario, jak widać nie tylko ród był etnicznie splątany, ale i nazwisko oddawało ten stan rzeczy. Mamy tu bowiem do czynienia z pomieszaniem dwóch baz: sal- i szal-, wskazuje K. Rymut, a do tego może pojawić się niemiecka nazwa osobowa Sal, co mogłoby potwierdzać trop niemieckojęzyczny, całkiem prawdopodobny na skutek migracji. Frapuje nas przykład prababki, najpewniej Austriaczki posługującej się wyłącznie językiem niemieckim, a noszącej nazwisko niewątpliwie polskie. Takich przypadków na ziemiach, gdzie mieszały się oba żywioły, także w Wielkopolsce i na Śląsku, jest wiele. A więc możliwy rodowód nazwiska pochodzący od Salomona albo Salezego, albo też od czasownika szalić, zatem oszukiwać bądź kłamać, lub szaleć, czyli zachowywać się gwałtownie. Istnieje spora grupa nazwisk utworzonych od tych podstaw, w tym te, które Pani wskazuje jako pochodzące prawdopodobnie z jednego źródła. Według bazy PESEL nazwiska Szałajdowicz używa dziś tylko trzech rodaków.
Proszę o pomoc i wyjaśnienie znaczenia mojego nazwiska Prill, które, jak myślę, jest pochodzenia niemieckiego, ale tym bardziej jest dla mnie niejasne.
Zygmunt Prill, Warszawa Tak, ma Pan rację. Nazwisko jest niemieckie i może pochodzić, jak pisze E. Breza, od rzeczownika pospolitego Brühl, oznaczającego podmokłą łąkę. Może być skrótem nazwy kwietnia (April), ale może wywodzić się od nazwy zawodu Brillenschleifer, czyli szlifierz szkieł (np. okularów). W bazie PESEL mamy 332 nazwiska Prill.
Panie Przydomek, mądry, mądrzejszy po niemiecku to schlauer, ale w nazwisku (po niemiecku) Schleuder (wcześniej mogło być pisane z umlautem Schläuder) to proca, drugi rzeczownik, Bach, się zgadza. Niemieckie Sch- zmieniano na polskie Sz-. Pozdrawiam B. Cieślik