Ile tryli, tyle treli
Mam prośbę o wyjaśnienie znaczenia mojego nazwiska Polcyn. W rodzinie panuje przeświadczenie, że to nazwisko pochodzenia niemieckiego, znane jest nam też – jakby z niemiecka – w formie Polzin. Józef Polcyn, Grudziądz
Nazwiskiem (w obu jego zapisach) zajął się E. Breza w II tomie jego pracy „Nazwiska Pomorzan. Pochodzenie i zmiany” (Gdańsk 2002). Historycznie osadza się na ziemi bytowskiej, gdzie zachowały się w XVII- i XVIII-wiecznych dokumentach formy Poltzin i Połcin (a także kilka innych). Według Brezy etymologia nazwiska jest odmiejscowa, bo pochodzi od Bad Polzin, czyli Połczyna-Zdroju, nazwy notowanej w dokumentach już na początku XIV wieku. A ta wzięła się od nazwy dzierżawczej, od imienia Połk pochodzącego od Świętopełka. Źródła odmiejscowe wskazują też inni uczeni, wiążąc je z wsią Połczyn pod Puckiem, niemniej to słaba więź. Najpewniejszym źródłem pozostaje Połczyn, co potwierdzają też onomaści niemieccy. K. Rymut, autor słownika historyczno-etymologicznego „Nazwiska Polaków”, nazwisko Polcyn wyprowadza od niemieckich imion złożonych zaczynających się na Bald-, a dopiero w drugiej kolejności od nazwy miejscowej Polz. Współcześnie w bazie PESEL mamy 1209 Polcynów.
Czy nazwisko Huszcza pochodzi ze Wschodu? Czy jest może polskiego pochodzenia? – pyta pani Wanda Huszcza z Warszawy.
Pani Wando, huszcza to w staropolszczyźnie rzesza albo tłum, ale wspomniany przez Panią trop wschodni zdaje się być ciekawszy i więcej wyjaśnia. Nie jest to odległy trop, bo prowadzi raptem na Podlasie, ale już zauważamy ciekawe zjawiska językoznawcze, jak przejście h- w g-. Otóż jak pisze wspomniany wyżej E. Breza, nazwisko Huszcza pochodzi od nazwy wsi Huszcza, która w XVI wieku, pisana cyrylicą, notowana była jako Goszcza. Huszcza jest potwierdzonym importem z języka białoruskiego, w którym rzeczownik ten oznaczał gęstwinę leśną, gąszcz. Gąszczem zwano niegdyś tego, który w takiej gęstwinie zamieszkiwał. W bazie PESEL znajdujemy 738 nazwisk Huszcza.