TRUDNA KOMEDIA O HOLOCAUŚCIE

ŻYCIE JEST PIĘKNE

Włochy 1997, reż. Roberto Benigni, wyk. Roberto Benigni, Nicoletta Braschi, Giorgio Cantarini 21:25 | tvp 1

Benigni nie był pierwszym, który zrozumiał, że temat Zagłady, aby mógł zostać przyswojony przez widzów wychowanych na komiksach i uodpornionych na obrazy przemocy, wymaga nowej formy

Pierwszy był Spiegelman, autor komiksu „Maus”, w którym myszy były Żydami, a Niemcy polującymi na nie kotami. Swego rodzaju bajką była również „Lista Schindlera” Spielberga. Wspomnijmy klasycznego Chaplinowskiego „Dyktatora” z 1941 roku – komedię o fryzjerze z getta, który zawojował świat przez podobieństwo do Hitlera. Benigni wiele Chaplinowi za-

CZŁOWIEK ROKU

USA 2006, reż. Barry Levinson, wyk. Robin Williams, Christopher Walken, Laura Linney, Jeff Goldblum 20:00 | stopklatka tv Barry Levinson ironicznie o amerykańskich wyborach. Telewizyjny satyryk (Robin Williams) zgłasza dla żartu swoją kandydaturę w wyborach prezydenckich i… wygrywa w cuglach. wdzięcza, choć nie ma w sobie rysu tragicznego.

Bohater filmu jest rodem z farsy. To ten sam Benigni, co u Jarmuscha: wesołek-marzyciel, który idzie przez życie na oślep, nie przyjmując do wiadomości faktycznego stanu rzeczy; mimo to wszystkie jego życzenia się spełniają. Pierwsza część filmu to liryczna komedia pomyłek prowadząca do happy endu. Guido przybywa ze wsi do toskańskiego miasta i zdobywa miłość ślicznej nauczycielki Dory (Nicoletta Braschi, która partnerowała mu już w „Poza prawem”). Wiemy, że Guido jest Żydem, ale on sam nie przywiązuje wagi do swego losu, nawet wtedy, gdy znajdzie się wraz z żoną i synkiem w obozie zagłady.

Niesamowite jest nagłe przeniesienie lirycznej włoskiej farsy wscenerię obozu – tak jakby na scenie wodewilu nastąpiła zmiana dekoracji i ukazały się piece krematoryjne. – Czy kto to widział, robić z ludzi mydło? – śmieje się Guido, dodając otuchy swojemu synkowi. Postanawia nie przyjmować do wiadomości grozy sytuacji, nie wchodzić w rolę ofiary, tak jak przedtem nie dał się wrobić w rolę Żyda. Konwencja farsy staje się teraz świadomą strategią – iluzja jest skutecznym sposobem na przeżycie. Trzeba wmówić dziecku, że regulamin obozu to tylko gra na punkty, a wszystko razem jest zabawą. Nie wolno przyjąć zagłady do wiadomości.