Gazeta Wyborcza

Trybunał każe Kostaryce zalegalizo­wać in vitro

Tak postanowił Międzyamer­ykański Trybunał Praw Człowieka, a rząd w San José zgodził się z werdyktem bez szemrania. – Jest wiążący i nie podlega odwołaniu – stwierdził minister komunikacj­i Francisco Chacón

- Maciej Stasiński

Trybunał, który w Ameryce Łacińskiej pełni funkcję podobną do Europejski­ego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, stwierdził tuż przed Bożym Narodzenie­m, że zakaz zapłodnien­ia in vitro wprowadzon­y w 2000 r. orzeczenie­m sądu najwyższeg­o Kostaryki narusza prawa bezpłodnyc­h kobiet do posiadania dzieci. 12 lat temu sąd uznał, że ochrona życia poczętego jest prawem bezwzględn­ym i nadrzędnym, a metoda in vitro jest z tym sprzeczna, bo w jej trakcie produkuje się wiele zarodków, z których niektóre giną lub zostają zamrożone. Trybunał podkreślił teraz, że nie każdy zarodek czy embrion zasługuje na taką samą ochronę prawną, wymaga jej za to prawo kobiet bezpłodnyc­h do posiadania dzieci z pomocą nauki.

– To istotnie przełomowy werdykt – mówi Miguel Yamuni, przedstawi­ciel rodzin, które od wielu lat starały się uchylić zakaz in vitro w Kostaryce. – W całej Ameryce Łacińskiej byliśmy jedynym krajem, który poważył się na taki zakaz.

WKostaryce sprawa zakrawała na paradoks, bo kraj ten jest od dawna oazą demokracji i praw człowieka na kontynenci­e, który w XX w. zaznawał zamachów wojskowych, rewolucji, brutalnych dyktatur, wojen domowych, terroru i masowych mordów. Kostaryka od 1948 r. nie ma własnej armii, ale nikt jej nie najechał. Karę śmierci władze zniosły jeszcze w XIX w.

Wkońcu lat 60. XX w. uszczytu zimnej wojny Kostaryka organizowa­ła pierwsze dyskusje nad ustanowien­iem paktu praw człowieka dla kontynentu. Te starania doprowadzi­ła do finału w1979 r., gdy powstał Międzyamer­ykański Trybunał Praw Człowieka z sie- dzibą w San José jako organ Organizacj­i Państw Amerykańsk­ich.

In vitro przeprowad­zono wKostaryce po raz pierwszy w 1996 r. i wciągu czterech latach urodziło się tam 15 dzieci zprobówki. Jednak wskutek protestów Kościoła katolickie­go sprawa oparła się o sąd najwyższy, który niespodzie­wanie zabiegów zakazał.

Od tego czasu tysiące kostarykań­skich par jeździły do sąsiedniej Panamy lub innych krajów kontynentu.

WArgentyni­e, Brazylii, Chile i Ekwadorze zapłodnien­ia in vitro nie regulują ustawy, lecz kodeksy lekarskie, zarządzeni­a ministerst­w lub praktyka lekarska

Dwa lata temu legalizacj­ę in vitro poleciła Kostaryce międzyamer­ykańska komisja praw człowieka z siedzibą wWaszyngto­nie, ale próby uchylenia zakazu przez rząd pani prezydent Laury Chinchilli przepadły w parlamenci­e. Wtedy, na początku 2011 r., komisja złożyła skargę na Kostarykę do Trybunału, gdzie już od wielu lat czekała na rozpatrzen­ie podobna skarga grupy obywateli znana jako „sprawa Artavii Murillo i innych przeciw Kostaryce”.

In vitro jest praktyką legalną we wszystkich krajach Ameryki Łacińskiej, chociaż różnie regulowaną. WMeksyku prawo federalne dopuszcza tę metodę w przypadku bezpłodnyc­h małżeństw i gdy bezpłodnoś­ć jest nieuleczal­na, ale kobieta potrzebuje na to zgody męża. Podobnie jest wPeru.

WKolumbii konstytucj­a stanowi, że poczęcie dziecka jest możliwe także z pomocą nauki, a parom – małżeńskim lub nie – przysługuj­ą takie sa- me prawa. WArgentyni­e, Brazylii, Chile i Ekwadorze zapłodnien­ia in vitro nie regulują ustawy, lecz kodeksy lekarskie, zarządzeni­a ministerst­w zdrowia lub praktyka lekarska.

Orzeczenie Trybunału w sprawie Kostaryki może mieć konsekwenc­je dla całego kontynentu i ze względu na ograniczen­ie ochrony zarodków wpłynąć na prawa kobiet do usuwania ciąży oraz stosowania środków antykoncep­cyjnych.

Prawo do swobodnego przerywani­a ciąży (do 12.-14. tygodnia) istnieje wUrugwaju, wstolicy Meksyku (choć nie wcałym kraju), na Kubie, wGujanie i Portoryko. Bezwzględn­y zakaz aborcji obowiązuje w siedmiu krajach, m.in. Nikaragui, Chile, Hondurasie, Salwadorze iDominikan­ie. Wpozostały­ch państwach ustawy lub orzeczenia sądów dopuszczaj­ą w różnym stopniu aborcję wwypadku zagrożenia życia matki, gwałtu czy nieuleczal­nych wad płodu.

Newspapers in Polish

Newspapers from Poland