Kalendarium ostatnich wyroków, orzeczeń i stanowisk

Najważniejsze orzeczenia w sprawie ustaw sądowych i jak reagują na nie władze.

Wyrok TSUE

• 19 listopada 2019 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej odpowiedział na zadane mu przez Sąd Najwyższy pytanie, czy Izba Dyscyplinarna jest niezależnym sądem, skoro pomogła ją obsadzić upolityczniona Krajowa Rada Sądownictwa?

TSUE uznał, że to SN musi ocenić, czy Izba Dyscyplinarna jest bezstronna. Wskazał też kryteria oceny, najważniejszym jest niezależność KRS. To Rada wskazuje prezydentowi sędziów do powołania. W 2018 r. została upolityczniona przez rządzących.

Uchwały Sądu Najwyższego

• 5 grudnia 2019 r. Sąd Najwyższy zrealizował orzeczenie TSUE. Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN uznała, że nowa KRS nie spełnia wymogów niezależności i niezawisłości, a powołana przez nią Izba Dyscyplinarna nie jest sądem. Później SN wydał dwa kolejne podobne orzeczenia. • 23 stycznia Sąd Najwyższy w składzie trzech Izb: Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, wydał uchwałę dotyczącą składów sędziowskich, w których zasiadają osoby wskazane przez nową KRS. Z uchwały wynika, że wszystkie orzeczenia ID są wadliwe. Orzeczeń innych sądów obsadzonych z pomocą upolitycznionej KRS (czyli sędziami mianowanymi przez tę Radę) nie będzie można kwestionować, ale przyszłe, wydane po 23 stycznia, będzie można wzruszyć.

Seria wniosków do Trybunału Konstytucyjnego

• Dzień przed uchwałą SN, 22 stycznia, marszałek Sejmu Elżbieta Witek złożyła wniosek do Trybunału Konstytucyjnego „o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego między Sejmem a Sądem Najwyższym oraz pomiędzy Prezydentem RP a Sądem Najwyższym”. • 24 stycznia do TK zwróciła się również nowa KRS, która uważa, że sędzia nie może powstrzymać się od orzekania, chyba że złożono go z urzędu lub zawieszono. A zgodnie z uchwałami SN nieprawidłowo powołani sędziowie powinni wstrzymać się od orzekania. • 27 stycznia działania podjął również prezydent Andrzej Duda. We wniosku do TK zaskarżył przepisy kodeksu postępowania cywilnego, karnego oraz ustawy o Sądzie Najwyższym, na które w swoich uchwałach powołał się SN. • 31 stycznia ze swoim wnioskiem dołączył premier Mateusz Morawiecki. Zadał pytanie, czy sądy mogą badać skład lub sposób wyboru członków KRS i powoływania sędziów. Jego zdaniem to działanie niezgodne z konstytucją i wchodzące w kompetencje TK. • Po wniosku marszałek Sejmu TK zadecydował, że wstrzymuje stosowanie uchwały SN do czasu, aż rozstrzygnie spór. Według wielu prawników żadnego sporu nie ma, a wniosek Witek miał tylko służyć zablokowaniu uchwały. Posiedzenie w tej sprawie zaplanowano w TK na 3 marca. • Sąd Najwyższy przedstawił stanowisko, że postępowanie przed TK w tej sprawie powinno zostać umorzone, bo sporu kompetencyjnego tu nie ma.

W oczekiwaniu na kolejne orzeczenie TSUE

• Pod koniec października 2019 r. Komisja Europejska złożyła skargę do TSUE przeciwko Polsce w sprawie systemu dyscyplinarnego dla sędziów. • W oczekiwaniu na orzeczenie Trybunału w styczniu br. Komisja Europejska złożyła wniosek do TSUE o zawieszenie Izby Dyscyplinarnej. Ten środek tymczasowy zamroziłby – do czasu pełnego wyroku TSUE – sporne zapisy prawa dyscyplinującego sędziów.

Trybunał poprosił polski rząd o złożenie wyjaśnień i dał czas na odpowiedź do 13 lutego, czyli do dziś. Ale decyzję o wydaniu zabezpieczenia może podjąć i bez tych wyjaśnień.

+