Migrena to Nie jest zwykły ból głowy
Zwala z nóg, powoduje nudności i wymioty. Migrena to zaburzenie neurologiczne, na które cierpi 11-12 proc. populacji świata.
WPolsce około 400 tys. osób ma migrenę przewlekłą. To najbardziej uciążliwa postać tej choroby, która na kilka dni potrafi zamienić życie w piekło.
Migrena dotyka ponad 25 proc. kobiet i około 10 proc. mężczyzn w wieku średnim.
SKĄD SIĘ BIERZE TEN BÓL
W mechanizmie powstawania migreny kluczową rolę odgrywają układ trójdzielno-naczyniowy i uwalnianie z zakończeń czuciowych nerwu trójdzielnego do naczyń mózgowych różnych peptydów, z których najsilniejszym jest peptyd zależny od genu kalcytoniny – CGRP.
Oprócz CGRP pewną funkcję w rozwoju migreny pełnią inne naczynioaktywne neuropeptydy: substancja P, polipeptyd aktywujący przysadkową cyklazę adenylanową, syntaza tlenku azotu, naczynioaktywny peptyd jelitowy, neurokinina A.
Uwalnianie tych neuropeptydów do naczyń krwionośnych inicjuje tzw. zapalenie neurogenne. To temu procesowi przypisuje się kluczową rolę w rozwoju napadu bólu.
Lokalny odczyn zapalny powoduje rozszerzenie naczyń tętniczych, zwiększenie przepływu mózgowego, a także aktywację płytek krwi. Z kolei ból to konsekwencja procesów związanych z pobudzeniem jądra nerwu trójdzielnego.
W zwoju trójdzielnym dominują neurony zawierające włókna, które uwalniają peptyd CGRP. Jest on obecnie jednym z najsilniejszych znanych peptydów o działaniu naczyniorozszerzającym. Ponadto w pierwszej fazie napadu migreny dochodzi też do nadmiernego uwalniania serotoniny, głównie z płytek krwi.
Napad migreny ma kilka faz: prodromalną, aurę migrenową (przy napadzie migreny z aurą), ból głowy z objawami autonomicznymi i fazę ponapadową. Nie u każdego występują wszystkie te fazy.
Najczęściej najpierw pojawiają się rozdrażnienie, uczucie zmęczenia, zaburzenia nastroju, łaknienia. Te objawy nazywa się prodromalnymi. U niektórych osób występują np. zaburzenia widzenia, drętwienie ciała – przy napadzie migreny z aurą. Aura (o ile występuje) zazwyczaj poprzedza atak. Po nim zaś następuje kolejna faza, czyli obniżenie nastroju i uczucie całkowitego wyczerpania.
Niektórzy uważają, że to właśnie aury powodują bóle głowy. Inni uważają, że to tylko kolejny objaw z wielu innych towarzyszących migrenie. Głównym wyzwaniem związanym z badaniem aur jest ich różnorodność – zarówno w objawach, jak i ich nasileniu. Są one zjawiskiem subiektywnym, jak ból, a takie najtrudniej się bada.
Podział migreny z aurą, zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Bólów Głowy, jest następujący:
• migrena z aurą typową;
• typowa aura z niemigrenowym bólem głowy;
• typowa aura bez bólu głowy;
• migrena z aurą z pnia mózgu;
• rodzinna migrena połowiczoporaźna;
• migrena siatkówkowa.
DWIE TEORIE POWSTAWANIA MIGRENY
Teoria naczyniopochodna zakłada, że w pierwszym etapie napadu migrenowego dochodzi do skurczu naczyń w obrębie odgałęzień tętnicy szyjnej, lokalnego niedokrwienia mózgu ze skutkami w postaci objawów aury. Następnie następuje rozkurcz naczyń, co odpowiada za pulsujący ból głowy. Na końcu występuje zjawisko tzw. jałowego okołonaczyniowego neurogennego zapalenia związanego z aktywacją trójdzielno-naczyniową. Włókna czuciowe uwalniają wtedy z zakończeń nerwowych peptydy rozszerzające naczynia i zwiększające ich przepuszczalność. Związki te wywołują odpowiedź zapalną.
Według teorii neuropochodnej wszystkie zmiany przepływu krwi są spowodowane zaburzeniami na poziomie neuronów. Oznaczałoby to, że u podłoża aury migrenowej leży elektrofizjologiczne zjawisko rozszerzającej się tzw. depresji korowej, czyli fala głęboko zmniejszonej aktywności neuronalnej. Jest to wolno postępująca fala przemieszczająca się w korze z prędkością 3 mm/min. Depresji korowej towarzyszą też liczne zmiany neurochemiczne – w płynie, w którym skąpane są neurony, w miarę jak przechodzi fala, gromadzą się tymczasowo m.in. potas, neuroprzekaźniki i inne cząsteczki sygnałowe.
Razem z początkiem objawów aury zmniejsza się mózgowy przepływ krwi – z reguły rozpoczyna się on z tyłu głowy i postępuje do przodu.
EPIZODYCZNA CZY PRZEWLEKŁA?
Migrena epizodyczna leży u podłoża migreny przewlekłej. Jest rozpoznawana, gdy objawy
migreny pojawiają się rzadziej niż przez 15 dni w miesiącu – zwykle są to dwa-trzy napady. Trwają od czterech do 72 godzin, umiejscowienie bólu głowy jest jednostronne i ma pulsujący charakter. Ból jest o średnim lub znacznym nasileniu, co zaburza lub nawet uniemożliwia codzienne czynności. Poza tym nasila się pod wpływem zwykłej aktywności. W czasie napadu migreny pojawiają się nudności i/lub wymioty, a także nadwrażliwość na światło i dźwięki.
Zgodnie z definicją migrena przewlekła to ból głowy występujący przez co najmniej 15 dni w miesiącu przez kolejne trzy miesiące.
Dodatkowe kryteria to: co najmniej pięć napadów migreny bez aury lub dwa napady migreny z aurą; przez co najmniej osiem dni w miesiącu przez ponad trzy miesiące ból ten spełnia kryteria rozpoznania migreny (z aurą lub bez); ból ustępuje dopiero po zażyciu tryptanu albo pochodnych ergotaminy.
Zanim lekarz postawi diagnozę „migrena przewlekła”, powinien wykluczyć inne możliwe przyczyny naszych dolegliwości. Najlepiej, by diagnozę stawiał neurolog specjalizujący się w bólach głowy.
Aura towarzyszy około 30 proc. chorych na migrenę. To znak rozpoznawczy migreny, ale tak naprawdę dla naukowców pozostaje ona zagadką