Gazeta Wyborcza - Regionalna (Stoleczna)
Film o „Agatonie” to nie „Bóg, honor, ojczyzna”
– Stanisław Jankowski nie miał charakteru żołnierza. Poszedł na wojnę jako ochotnik, ale chyba przez cały czas czuł się bardziej architektem niż żołnierzem – mówi Małgorzata Brama, reżyserka filmu o „Agatonie”. – I tak też zamierzamy go przedstawić. Bez patosu. Chcemy pokazać tragedię człowieka, którego wojna rozdziela z rodziną. Który jeśli chce zobaczyć się z żoną i córką, musi czekać, aż wyjdą na balkon, żeby on mógł pod nim przejść, jakby nigdy nic. Który w życiu swojej córki funkcjonuje jako wujek, bo kiedy miała kilka miesięcy, zdecydował się pójść walczyć. Amimo to pozostawał pogodnym człowiekiem. Wszyscy wołali na niego Staś. To nie będzie film typu „Bóg, honor, ojczyzna” – zaznacza.
Film o „Agatonie” ma być dokumentem fabularyzowanym. Sceny fabularne kręcone były w weekend wdworku w Gościeńczycach, awywiady do części dokumentalnej nagrywano 19 czerwca na 50. piętrze Złotej 44. – Chcieliśmy, by te rozmowy odbywały się na tle stolicy, którą „Agaton” odbudowywał. Rozmawialiśmy m.in. z ostatnim żyjącym żołnierzem batalionu „Pięść”, który był też podwładnym Jankowskiego, z córkami „Agatona”, kolegą urbanistą i historykami – tłumaczy reżyserka i dodaje, że rozmowy z żyjącymi świadkami historii będziemy oglądać w kolorze, natomiast sceny fabularne przedstawiające wojnę będą czarno-białe.
Wrolę Stanisława Jankowskiego wcielił się Mateusz Banasiuk, znany m.in. zfilmu „Płynące wieżowce”. Partnerują mu m.in. Małgorzata Zajączkowska, Aldona Jankowska, Halina Rowicka i Michał Rolnicki.
Film powstaje na zlecenie Związku Powstańców Warszawskich.
Stanisław Jankowski był żołnierzem września ’39, potem cichociemnym. Tuż przed wybuchem II wojny światowej skończył architekturę na Politechnice Warszawskiej. Podczas wojny wykorzystywał swe umiejętności, podrabiając dokumenty. Wpowstaniu warszawskim dowodził plutonem „Agaton” w batalionie „Pięść”. Wojenne przeżycia opisał wksiążce „Z fałszywym Ausweisem wprawdziwej Warszawie”.
Po wojnie Jankowski zatrudnił się w Biurze Odbudowy Stolicy. Był współautorem planu odbudowy Warszawy iwspółprojektantem wielkich inwestycji czasu Bieruta: Trasy W-Z i Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej. W latach 1960-1961 był naczelnym urbanistą Bagdadu, pomagał też przy tworzeniu planów odbudowy zniszczonych przez trzęsienia ziemi Skopje (Macedonia) iChimbote (Peru). W latach 80. opracowywał też plan rozwoju cypryjskiej Nikozji, podzielonej na dwie części po tureckiej inwazji.
W1995 r. Jankowski został wyróżniony tytułem Honorowego Obywatela Warszawy. Odznaczono to też m.in. Krzyżem Srebrnym Virtuti Militari, Krzyżem Komandorskim zGwiazdą Orderu Odrodzenia Polski oraz dwukrotnie Krzyżem Walecznych.
„Żywot »Agatona« to jakby dwa wielkie tomy. Pierwszy poświęcony jest walce. Drugi – odbudowie ze zgliszcz rodzinnego miasta, które wtej walce uległo totalnemu zniszczeniu. Całość to służba Polsce” – pisał o Jankowskim Jan Nowak-Jeziorański.
Stanisław Jankowski zmarł w2002 r. w wieku 91 lat. Od dziewięciu lat jest patronem skweru na Powiślu (między ulicami Dobrą, Karową, Browarną i Gęstą).
Wsobotę zakończono zdjęcia do fabularyzowanego dokumentu o Stanisławie „Agatonie” Jankowskim – cichociemnym, który podczas wojny fałszował dokumenty dla AK. Premiera planowana jest na jesień.