Gazeta Wyborcza - Regionalna (Stoleczna)
Park na kopcu zdobył potrójną koronę
Grand Prix w konkursie o nagrodę architektoniczną prezydenta Warszawy wygrała inwestycja wyczekiwana od lat i zrealizowana w nowatorskim, wręcz ryzykownym kształcie. Natychmiast spodobała się warszawiakom.
To naprawdę było ryzykowne zagranie: zbocza kopca Powstania Warszawskiego nacięto wąwozami, których ściany wyłożono nie granitem czy gładkim jak szło betonem architektonicznym, ale surowym, chropowatym, żłobkowanym betonem.
A zieleń? Zamiast wycinać drzewa, które rosną krzywo i na dodatek wcale nie należą do szlachetnych gatunków (w niejednym warszawskim parku by poległy), potraktowano je z szacunkiem, jak obraz, który tylko wymaga wymiany oprawy. Ryzyko, za podjęcie którego warto pochwalić inwestora, Zarząd Zieleni m.st. Warszawy, opłaciło się: powstał najbardziej nietypowy park w mieście, zrealizowany z szacunkiem, ale także inwencją. I to on we wtorek 23 kwietnia zdobył Grand Prix – najważniejsze z wyróżnień w konkursie o nagrodę architektoniczną prezydenta Warszawy dla inwestycji ukończonych w 2023 r.
Park Akcji „Burza”
Na przebudowę kopca Powstania Warszawskiego (nazywany jest też Kopcem Czerniakowskim) wraz urządzeniem na jego zboczach parku Akcji „Burza” czekaliśmy długo. To była obietnica wyborcza jeszcze w pierwszej kampanii Hanny Gronkiewicz-Waltz, hen, hen w 2006 r. Konkurs na projekt rozstrzygnięto w 2019 r. – wygrały pracownie Archigrest i topoScape.
Przebudowa warta 24 mln zł się przedłużała. Zamiast w 2022 r. skończyła się dopiero w sierpniu 2023 r. A właściwie się nie skończyła, bo przebudowa placu wejściowego od strony ul. Bartyckiej, realizowana jako osobne zadanie, dopiero teraz dobiega końca, uzupełniona w ostatnich dniach nasadzeniami tzw. kieszonkowego lasu.
To ostatni element dość bogatego programu parku pod kopcem, w którym znalazło się także lapidarium z wystawą opowiadającą o podnoszeniu Warszawy z gruzów, wybieg dla psów, plac zabaw dla dzieci, kładka w koronach drzew (raczej wśród pni), serpentynowa ścieżka obiegająca kopiec dookoła, no i oczywiście dwupoziomowy punkt widokowy pod pomnikiem „kotwicy” na szczycie wzniesienia.
Nowe życie
Wszystko razem sprawiło, że kopiec Powstania Warszawskiego zyskał nowe życie i przyciąga zwiedzających. Dlatego nie dziwi, że w konkursie o nagrodę prezydenta miasta został doceniony w sumie aż w trzech kategoriach: także za projektowanie przestrzeni publicznej (pokonał modernizację Parku im. Cichociemnych Spadochroniarzy AK na ursynowskiej górce Kazurce, zaprojektowaną przez eM4 Pracownia Architektury Brataniec oraz modernizację Pola Mokotowskiego, zaprojektowaną przez WXCA) oraz za rozwiązania proekologiczne.
Być może zresztą to jeszcze nie jest ostatnia nagroda dla tego parku: doszedł do finału prestiżowego konkursu nagród architektonicznych tygodnika „Polityka”.
Salomonowy wyrok
Park dostał trzy nagrody, a jedną nagrodą w innej kategorii po raz pierwszy w historii konkursu podzieliły się dwie inwestycje. To był salomonowy wyrok, bo o laur dla architektury użyteczności publicznej konkurowały budynki właściwie nieporównywalne.
Z jednej strony były to potężne muzealne gmachy zbudowane na
Cytadeli (Muzeum Historii Polski i Muzeum Wojska Polskiego; oba zaprojektowane przez WXCA).
A z drugiej strony – wręcz kieszonkowy budynek osiedlowej biblioteki na Choszczówce na Białołęce (projekt budynku o konstrukcji – to rzadkość! – z drewna opracowała pracownia Ambient). Jury konkursu postanowiło przyznać nagrodę ex aequo i bibliotece, i Muzeum Wojska Polskiego. Biblioteka ponadto dostała nagrodę za rozwiązania zapewniające dostępność.
Gmach pełen empatii
Zaskakująca była też decyzja jury w kategorii „architektura mieszkaniowa”. Nagrodzono bowiem
obiekt niebędący klasyczną inwestycją mieszkaniową: Dom Matki Bożej Serdecznej przy ul. Foliałowej 10 we Włochach. Inwestorem jest Fundacja Domy Wspólnoty Chleb Życia.
Na jej zlecenie architekci z pracowni XYstudio zaprojektowali budynek na czasowy pobyt osób z niepełnosprawnościami oraz chorych. Placówka oferuje nocleg w sześcioosobowych pokojach. Budynek był projektowany z sercem i największe wrażenie robi jego serce: w atrium ustawiono kaplicę z drewna klejonego z dwuspadowym dachem. „Piękny, funkcjonalny, pełen empatii gmach” – chwaliło jury.
Przebudowa parku na kopcu warta 24 mln zł zamiast w 2022 r. skończyła się w sierpniu 2023 r. Przebudowa placu wejściowego od strony ul. Bartyckiej dopiero teraz dobiega końca, uzupełniona ostatnio nasadzeniami „lasu kieszonkowego”
Inwestycja pokonała deweloperskie osiedle Nordic Bemowo na Chrzanowie (Kuryłowicz & Associates) oraz apartamentowiec Rytm Kabatach (WWAA).
Przez różowe okna
W kategorii „nowe życie budynków” też nie nagrodzono klasycznie rozumianej architektury. Zwycięzcą został bowiem nie wyremontowany czy zmodernizowany budynek, lecz fundacja BRDA, która pozyskuje okna m.in. z obiektów przeznaczonych do wyburzenia (na przykład z biurowca Atrium International u zbiegu al. Jana Pawła II i Grzybowskiej) i przekazuje je organizacjom non-profit zajmujących się odbudową zniszczonych domów w Ukrainie.
– Mieszkańcy Ukrainy naprawiają swoje uszkodzone domy i mogą spojrzeć z nadzieją przez różowe okna pozyskane np. z rozebranego biurowca na Woli. Przetrwamy solidarnie tę okropną wojnę i przekażemy nasze doświadczenie „zgruzowstania” Warszawy po 1945 roku naszym koleżankom i kolegom w Ukrainie – komentowała Marlena Happach, dyrektorka miejskiego Biura Architektury i Planowania Przestrzennego, jedna z jurorek konkursu.
Nagroda mieszkańców
W tej kategorii nominowany był też kwartał społeczno-kulturalny Emilii Plater 29-31, czyli artystyczna działalność prowadzona w budynkach dawnych szkół przez Teatr Komuna Warszawa. Dostała nagrodę publiczności przyznawaną przez mieszkańców.
Bez nagród pozostał trzeci nominowany – inicjatywa Otwarty Jazdów, w ramach której rozmaite wydarzenia organizowane są w tzw. domkach fińskich na Jazdowie.
„Zgruzowstanie” z nagrodą
W kategorii „wydarzenie architektoniczne” doceniono wystawę w Muzeum Warszawy i książkę „Zgruzowstanie Warszawy 19451949”. Zostały one także wykorzystane przy aranżacji terenu i stałej wystawy plenerowej na placu przed kopcem Powstania Warszawskiego.
– Mamy dziś dzień gruzu – żartował podczas gali rozdania nagród Adam Przywara, kurator wystawy „Zgruzowstanie” nagrodzonej w kategorii „wydarzenie architektoniczne”. Nawiązywał do nagród dla parku pod kopcem (zbudowanego z gruzów) i dla akcji odzyskiwania okien z burzonych biurowców.
Pozostali nominowani w tej kategorii to „Sztuka. Aktualizacja. Co widać w przestrzeni publicznej Warszawy?” Fundacji Puszka oraz Ilustrowane atlasy architektury Warszawy i spacery architektoniczne wydawane i prowadzone przez fundację Centrum Architektury.
Architektura komercyjna
Nad wyborem najlepszych realizacji pracowało 12-osobowe jury konkursowe na czele z Marią Wasiak, sekretarz m.st. Warszawy. Ekspertki i eksperci po wycieczkach w terenie wyłonili 15 najlepszych inwestycji i wydarzeń ze 100 zgłoszeń. Nominacje przyznano w pięciu kategoriach.
W tym roku jury nie nominowało żadnego obiektu w kategorii „architektura komercyjna”. W ubiegłych latach nagrodę w tej kategorii dostały m.in. Browary Warszawskie (VIII edycja), Elektrownia Powiśle (VII edycja) czy Hala Koszyki. Wśród realizacji ukończonych w 2023 r. zdaniem jury konkursu zabrakło wyjątkowych projektów.