Europa Rotha 5/6

Ta niewielka książka z rozmowami i szkicami Philipa Rotha o pisarzach jest zaskakująca i dla nas bardzo ciekawa. Pokazuje bowiem pisarza od mniej znanej strony – jako kogoś, kto próbuje zrozumieć historię i kulturę naszej części Europy. Roth odkrywa twórczość Brunona Schulza i dzwoni do Isaaca Bashevisa Singera, żeby porozmawiać z nim o Schulzu i przedwojennej Polsce. Próbuje zrozumieć, dlaczego pisarze żydowscy chcieli pisać po polsku, a nie w jidysz. Singer, który wyjechał do Stanów w 1935 r. i pisał w jidysz, opowiada, że Żydom piszącym po polsku wypominano, że nie są Polakami. Inaczej niż w Ameryce: „Żaden pisarz nie powie Saulowi Bellowowi ani Philipowi Rothowi: »Dlaczego nie piszecie w jidysz i nie wrócicie na East Broadway?«”. Roth stworzył w wydawnictwie Penguin serię„Pisarze z Innej Europy”, w której oprócz Schulza był również m.in. Konwicki. Interesowały go losy europejskich Żydów, którzy przeżyli Holokaust. Łącznikiem z Europą Środkowo-Wschodnią jest dla niego Kafka. Roth prowadził kurs z jego twórczości na uniwersytecie, napisał też opowiadanie o Kafce w Ameryce. Roth bardzo uważnie śledził również historię naszej części Europy. W rozmowie z pisarzem Ivanem Klimą w 1990 r. wypowiada ostrzeżenie przed kulturą pieniędzy w gospodarce rynkowej, które dziś czyta się z pełnym zrozumieniem:„ Co zrobicie za dziesięć lat ze skomercjalizowaną kulturą, którą ta gospodarka zrodzi? (…) Wydostaliście się z intelektualnego więzienia komunistycznego totalitaryzmu. Witajcie w Świecie Totalnej Rozrywki”.