BIEGAĆ KAŻDY MOŻE, CZYLI ÓSMY KONTYNENT

Pokonanie dystansu maratońskiego przez zupełnego amatora to ciągle nobilitacja, choć na pewno mniejsza niż trzydzieści lat temu. Coraz lepszy sprzęt do biegania, dieta, rozpisane co do dnia plany treningowe i bogata oferta startów zachęcają do podjęcia wyzwania niejednego biegowego żółtodzioba.

O amatorskim bieganiu napisano już tysiące książek i poradników. Maratony stały się modne, więc rynek wydawniczy oczywiście zareagował na popyt. Wcale nie jestem pewien, czy pandemia ten trend zatrzymała. Wiosną ubiegłego roku władze państwowe zabroniły biegania nawet w samotności, z dala od innych ludzi, uznając, że taki rodzaj aktywności fizycznej jest dla społeczeństwa ogromnym ryzykiem, którego w żadnym wypadku nie wolno podejmować. Ludzie biegali więc „w podziemiu”, a znałem takich, co rozpaczliwie kręcili nieporadne kółka na małym balkonie albo – żeby już naprawdę nikt nie widział – w mieszkaniu, na powierzchni dziesięciometrowego pokoju. Ten czas absurdu szczęśliwie już za nami, choć po tym wszystkim boję się użyć słowa „bezpowrotnie”.

Zarazem w tych trudnych miesiącach amatorzy biegania tym bardziej mogli uzupełniać wiedzę teoretyczną, choć przyznaję, że czytanie w bezdusznym lockdownie o startach w atrakcyjnych biegach bywało źródłem frustracji. Dopiero teraz przychodzi upragniony moment, kiedy w kalendarzach startowych coraz mniej zastrzeżeń: „bieg w formie wirtualnej”. I gdy już wygłodniali amatorzy maratonów na dobre zostaną spuszczeni z łańcuchów, mają jeszcze jedno, tym razem wdzięczne zadanie – zajrzeć do książki „Ósmy kontynent” Mariusza Szeiba. Muszę przyznać, że to pozycja wyróżniająca się w tym gatunku. Jeśli z czymś mi się kojarzy – zresztą do tej inspiracji chętnie przyznaje się sam autor – to z „O czym mówię, kiedy mówię o bieganiu” japońskiego pisarza Haruki Murakamiego. Nie jest to jednak zarzutem wobec książki Szeiba, ale wręcz przeciwnie – to atut. Murakami stworzył niegdyś nie tyle poradnik czy pamiętnik, ale dzieło literackie, w którym bieganie stało się przypowieścią o ludzkim życiu. Murakami biega, a jednocześnie żyje swoimi codziennymi sprawami i w żaden sposób jednego od drugiego nie oddziela. To już ten stopień biegowego wtajemniczenia, które staje się integralnym elementem codzienności. Czasem przeszkadza – no bo trzeba się zmuszać do przełamywania fizycznych i mentalnych słabości – ale generalnie pomaga, bo długodystansowiec zaczyna lepiej poznawać własne ograniczenia i potrzeby.

Tym tropem w „Ósmym kontynencie” idzie (biegnie?) Mariusz Szeib. Jest inżynierem i doktorem nauk ekonomicznych, który w pewnym momencie odkrył sens biegania. Pierwszy maraton zaliczył już po pięćdziesiątych urodzinach, teraz ma 24 maratony na siedmiu kontynentach (tak, na Antarktydzie też). Nie ma mowy o bieganiu wyczynowym, wszystko opiera się na potrzebie symbiozy, o której pisał już w wydanej przed dekadą w Polsce książce wspomniany Murakami.

Co prawda drażnią mnie koturnowe mądrości w stylu: „Jeśli chcesz biegać, przebiegnij kilometr, jeśli chcesz zmienić swoje życie, przebiegnij maraton”, choć autorem tej maksymy podobno jest sam Emil Zatopek, lecz w próbach łączenia potrzeby regularnego biegania z rytmem życia dostrzegam pewien sens. Mariusz Szeib opisując swoje maratońskie starty dowodzi, że nie byłoby biegania, a już w szczególności długodystansowego, gdyby nie nasz umysł, który nazywa „ósmym kontynentem”. „Bieganie to nie tylko praca mięśni, to stan umysłu. Podczas biegu mózg uruchamia pokłady, do których siedząc w fotelu z pilotem w ręku lub w innych stanach spoczynku nie mamy dostępu. Gdy biegnie ciało, umysł ma więcej czasu, aby się... zatrzymać i przemyśleć wiele spraw, na które nigdy nie ma czasu, gdy ma się go dużo”. Tę refleksję autora traktuję jako kwintesencję całej książki – od niej można zacząć lekturę i na niej skończyć.

Dla doktora Szeiba, w końcu przedstawiciela nauk ścisłych, takie przesłanie byłoby niewystarczające bez przeprowadzonego postępowania dowodowego. Dlatego do pisania poszczególnych rozdziałów zaprosił innych wybitnych inżynierów, ekonomistów, informatyków, prawników – z Polski i z całego świata – których łączy maratońska pasja i zainteresowanie jej wpływem na codzienne życie. Również oni składają biegowe „świadectwa” potwierdzające tezy wygłoszone wcześniej przez głównego autora. Dobrze też, że wśród galerii zacnych postaci pojawia się jeden maratoński zawodowiec, czyli Jerzy Skarżyński. Relacje ze startów byłego medalisty mistrzostw Polski brzmią tutaj szczególnie dobitnie, będąc swego rodzaju podsumowaniem wszystkich innych zamieszczonych opowieści „z trasy”. Oczywiście ze zwierzeniami zawodowca zawsze jest ten kłopot, że ich odbiorca-amator z każdym następnym zdaniem tylko utwierdza się w przekonaniu, że przecież on czegoś takiego nigdy nie przeżyje. W końcu życiówka w maratonie na poziomie 2 godzin i 11 minut to dla amatora abstrakcja. Na szczęście mocno przemawia do mnie to, czym Jerzy Skarżyński wieńczy swój rozdział: „Najważniejsza jest radość z biegania i zdrowie, które wygrywa każdy trenujący mądrze biegacz”. I tej prostej konkluzji, drodzy biegacze-amatorzy, kurczowo się trzymajmy.