PANIE JAKUBIE, PROSZĘ POGRATULOWAĆ ŻONIE
Ona – aktorka i freediverka. On – rzecznik PZPN i team manager reprezentacji. Agata Załęcka i Jakub Kwiatkowski mówią nam o swej wielkiej pasji – nurkowaniu.
Droga na szczyt, niekiedy pełna bólu i kryzysów, ale też ambicji i pasji. Ludzie sportu, jakich nie znaliśmy. Kulisy sportowych wydarzeń w wielu dyscyplinach. „Portrety” to cotygodniowe rozmowy i reportaże Edyty Kowalczyk i Jakuba Radomskiego – dziennikarzy „Przeglądu Sportowego” i autorów książki „Ludzie ze złota”. W tych „Portretach” chcemy wyjść poza ramy.
PRZEGLĄD SPORTOWY: Jaką trzeba być osobą, żeby nurkować na 62 m i głębiej?
JAKUB KWIATKOWSKI (RZECZNIK PRASOWY PZPN I TEAM MANAGER REPREZENTACJI POLSKI): Szalenie odważną. To nie jest normalne i łatwe, że człowiek bierze wdech i idzie na te 50 m pod wodę albo i głębiej. W obie strony to przecież często więcej niż 100 m, ponad dwie minuty bez brania oddechu. To taka walka z samym sobą, dlatego jestem bardzo dumny z Agaty. To, co robi, jest dla mnie niesamowite i nieosiągalne. Domyślam się, że łatwo można wpaść tam w panikę i trzeba się bardzo kontrolować, żeby zachować spokój w trudnych sytuacjach.
AGATA ZAŁĘCKA (AKTORKA
I FREEDIVERKA): Jeśli chodzi o strach, to boję się miejsc, których nie znam. Kiedy są jakieś ważne zawody, np. mistrzostwa świata, najlepiej być tam około dwóch tygodni wcześniej, żeby potrenować i zaadaptować się do warunków, ale czasami nie mam takich możliwości. W niektórych miejscach jest gorsza przejrzystość wody. Nie lubię tego. Lubię ciepłe wody, bo na co dzień trenuję w basenie w Mszczonowie, gdzie można zejść pod wodę na 45 m, a kiedy woda jest zimna, trzeba założyć więcej sprzętu, grubszą piankę i moje ciało samo z siebie się stresuje, bo tak ubrana nie trenowałam zbyt często. Nigdy nie myślę o tym, że narażam życie. W Hondurasie, podczas mistrzostw świata federacji AIDA, bałam się jednak niemiłosiernie całej procedury, odliczania. Wiedziałam, że niebawem moja kolej, czułam strach, że zrobię coś źle i zostanę zdyskwalifikowana, a jednocześnie widziałam przed sobą freediverki, które mdlały.
KUBA: To tzw. blackout. Gdy pierwszy raz widziałem, jak Agata zemdlała, byłem przerażony.
AGATA: Ale to rzecz, która zdarza się na zawodach.
KUBA: Dla osoby, która nigdy wcześniej tego nie widziała, może wyglądać to dramatycznie. Wyciągają człowieka z wody, a on wygląda jak topielec. Oczy, jeśli ma otwarte, to jakieś takie błędne, niepatrzące. Wyglądało to strasznie i pamiętam, że zareagowałem wtedy nerwowo. Krzyczałem do sędziów: „Pierdolcie się z tym głupim sportem”.
AGATA: Chociaż to nie jest głupi sport.
KUBA: Pewnie, że nie jest. Ale w tamtym momencie dla mnie był. Później, na mistrzostwa w Hondurasie, pojechałem razem z Agatą. Wtedy już nie martwiłem się o nią aż tak bardzo, choć czułem stres, bo wiedziałem, że mogę przebywać w strefie startu, ale nie mogłem nawet na chwilę zejść z nią pod wodę, bo zostałaby wtedy zdyskwalifikowana.
AGATA: Gdy Kuba przebywał ze mną, czułam się bezpiecznie. Honduras to były moje pierwsze w życiu zawody głębokościowe w oceanie, a nie basenie. Mam duże umiejętności, ale jednocześnie potrzebuję protekcji, ochrony. Czułam się onieśmielona i nie byłam pewna, czy sobie poradzę. Są dwa typy freediverów. Jedni uważają, że rekord bije się na treningach, a podczas zawodów schodzą na nieco niższą głębokość. Inni robią swoje wyniki życiowe podczas mistrzostw, na oczach sędziów. Ja chyba zaliczam się do tej drugiej grupy. Wymaga to jednak dużej siły, samodyscypliny i umiejętności radzenia sobie ze stresem, bo nigdy nie wiadomo, co się wydarzy.
W Hondurasie zdarzało się, że przed startem emocje brały górę. Uginały mi się nogi, czułam strach, ale fakt, że jest obok mnie mąż, który świetnie zna się na sporcie, trzymał mnie w pionie i równowadze psychicznej. Była też jedna nieco zabawna sytuacja, tylko nie wiem, czy możemy o niej mówić.
KUBA: A dlaczego nie? Ja bym powiedział. Ale na początku parę zdań o przepisach. Dzień przed zawodami trzeba zadeklarować głębokość, na którą będziesz schodzić. To trochę ruletka, bo nie wiesz, w jakiej formie będziesz danego dnia ani na jaką głębokość zdecydują się twoi rywale. Załóżmy, że planujesz 50 m. Musisz więc tam dojść, na tej głębokości znajduje się specjalny talerz, od którego należy oderwać tzw. taga. To znaczek symbolizujący zadeklarowaną głębokość. Później trzeba wypłynąć z nim i przejść procedurę powierzchniową. Wtedy otrzymuje się białą kartkę świadczącą o zaliczeniu próby. W Hondurasie Agata startowała w konkurencji polegającej na nurkowaniu w dwóch płetwach CWTB. Ówczesny rekord Polski wynosił 62 m. Pracując z reprezentacją Polski, bez przerwy czytam masę różnych regulaminów. Tak samo zrobiłem przed startem Agaty, kiedy przeczytałem przepisy federacji AIDA i było tam wyraźnie napisane, że nowy rekord jest zaliczony w momencie wyrównania lub pobicia aktualnie najlepszego wyniku o przynajmniej metr. Dlatego Agata zadeklarowała 62 m i tyle zrobiła.
AGATA: Napisałam, że mam rekord Polski…
KUBA: I w środowisku podniosło się larum. Ludzie mówili: „Te przepisy musiały się niedawno zmienić”. A one zmieniły się już jakiś czas temu. Niektórzy kontestowali wyczyn Agaty i wyglądało na to, że robili to trochę przez nieznajomość reguł. A ona po prostu została współrekordzistką Polski w konkurencji CWTB, o czym poinformowała.
AGATA: Na tej samej imprezie pobiłam rekord Polski w jeszcze innej konkurencji – nurkowaniu bez płetw, żabką CNF. Wynosił on wówczas 48 m, ja zrobiłam 50 m i w tamtym czasie był to nowy rekord Polski. Oprócz tego w Hondurasie startowałam też w dwóch innych konkurencjach, w których ustanowiłam swoje rekordy życiowe.
Kuba, trochę już o tym mówiłeś, ale jak z twojej perspektywy wygląda start Agaty? I jak przeżywasz jej występy?
KUBA: Nie mogę się z nią zanurzyć, ale mogę leżeć twarzą w wodzie i patrzeć, co się dzieje. Widzę wtedy, jak schodzi coraz głębiej. W pewnym momencie znika mi z pola widzenia, ale jestem przy łódce, w której siedzą sędziowie, a oni mają podgląd na wszystko. Dzięki sonarom i kamerom co 10 m krzyczą: „30 metres down!” albo „40 metres down!”. Kiedy słyszę: „Touchdown!”, wiem, że Agata dotarła do zadeklarowanego punktu. Później ona zaczyna wracać i w tym momencie płyną do niej ludzie odpowiedzialni za bezpieczeństwo zawodników, na wypadek, jakby coś się wydarzyło. A zdarzyło się w Turcji, w mistrzostwach świata federacji CMAS, na których z racji obowiązków służbowych nie mogło mnie być. Gdy nie ma mnie na miejscu, staram się oglądać występy Agaty w internecie. Wtedy miałem komputer na kolanach i tak się denerwowałem, że ręce zaczęły mi się trząść. Znam ją na tyle, że zdiagnozowałem jej stan ducha, widziałem, że ma wątpliwości i bardzo się denerwowałem, gdy w pewnym momencie dostrzegłem, jak opada z sił.
AGATA: We wspomnianej Turcji planowałam cztery starty, ale mój plan wziął w łeb już na oficjalnym treningu. Zadeklarowałam, że zejdę podczas niego do 67 m, ale po 57 m zawróciłam. Lekarze na łódce stwierdzili, że wszystko jest OK, ale następnego dnia usłyszałam, że mam dziury w uszach i muszę przejść zabieg. Byłam przerażona. Powiedziano mi, żebym pojechała do szpitala. Nie miałam z kim tam pojechać, w końcu dołączyłam do tureckiej reprezentacji. W szpitalu okazało się, że nie mam żadnych dziur i perforacji, ale nie mogłam startować przez najbliższych kilka dni.
Nie mogłam też pogodzić się z tym, że w Turcji, poza wspomnianym treningiem, wystartowałam tylko raz.
KUBA: Ale to się zdarza. Weźmy sprintera, który podczas igrzysk olimpijskich łapie w pierwszym biegu uraz mięśnia dwugłowego i jest po zabawie. A czekał na ten start całe cztery lata. Taki jest po prostu sport.
AGATA: Byłam w tej Turcji spalona psychicznie. Bałam się o swoje ucho, a jednocześnie czułam się dobrze przygotowana, lecz wzbierała się we mnie bezsilność, że inni startują, a ja na początku zostałam wstrzymana, później lekarze się pomylili, a następnie ci sami ludzie pytali mnie, czy mam pretensje o mylną diagnozę. To był olbrzymi rollercoaster emocjonalny. Czułam się rozwalona wewnętrznie. Gdyby Kuba tam ze mną przebywał, na pewno byłoby mi łatwiej. Czułam się w tej Turcji osamotniona, trochę źle wszystko skalkulowałam, poza tym za późno pojawiłam się na miejscu. Ale jestem aktorką, mam swoje obowiązki w Polsce. Często trenuję kosztem snu, żeby wszystko połączyć. Ćwiczę w Mszczonowie, na basenie, gdzie można zejść do 45 m.
KUBA: A w morzu są przecież zupełnie inne warunki. Słona woda, inna wyporność, inna temperatura, wszystko staje się bardziej skomplikowane.
AGATA: Dziś na wspomnienie Turcji nie mówię o klęsce, tylko o nauce. Miałam po tamtej sytuacji dużo wewnętrznych przemyśleń. Niektórzy sportowcy mówią o walce ze sobą, a ja wolę mówić o współpracy z własnym organizmem. Lubię uświadamiać sobie, jak ważne jest to, kim się otaczamy. Dlatego zdarzeń z Turcji raczej nie nazwałabym nawet porażką, tylko…
KUBA: Potknięciem?
AGATA: Tak. Wynikającym też z braku wsparcia na miejscu, które, jak się okazało, było w tamtym czasie niezbędne.
A jak w ogóle zaczęła się twoja pasja do nurkowania?
AGATA: Jako małe dziecko siedziałam godzinami w wannie. Z modeliny czy plasteliny wyrabiałam syrenki. Tworzyłam swój wodny świat. Czasami pod okiem taty zanurzałam się w wannie lub basenie na około dwie minuty na wstrzymanym oddechu. Zawsze byłam w tym dobra. Kiedy miałam 12 lat, na Warszawiance potrafiłam przepłynąć 50 m żabką na jednym wdechu. W 2006 roku zrobiłam patent dive mastera i byłam w Egipcie, gdzie nurkowałam ze sprzętem. Tam zobaczyłam freediverów. „Co to za ludzie?” – pytałam. Zaciekawili mnie, bo wyglądali jak duchy. Schodzili w tych swoich kombinezonach, bez sprzętu, bardzo głęboko, a ja zastanawiałam się, gdzie ukrywają aparat oddechowy. Wtedy jeszcze nie spodziewałam się, że sama kiedyś będę to robić. Niecałe dwa lata temu, gdy trwała pandemia, nagle odwołano mi zaplanowane dni zdjęciowe do serialu. Miałam kryzys, myślałam sobie: „Nie wrócę już do zawodu, pewnie w ogóle nas nie wznowią. Może zostanę kierowcą autobusu? Albo kurierem?”. Kuba powiedział mi wtedy: „W Mszczonowie jest taki specyficzny basen, pojedźmy tam”. Poznałam właściciela i tego samego dnia zeszłam z nim na 45 m w akwalungu. Później zobaczyłam freediverów. Po miesiącu schodziłam już na 45 m na jednym wdechu. Minęło osiem miesięcy, od kiedy w ogóle zaczęłam uprawiać freediving, i wygrałam swoje pierwsze zawody Deepspot Challenge.
Na czym polegały?
KUBA: Nurkujesz na 45 m, później wracasz, ale będąc 2 m pod wodą, musisz tam jeszcze wytrzymać, ile ci płuca dadzą. Do tego trzeba to zrobić w ciągu trzech minut od zanurzenia.
AGATA: To było coś wyjątkowego, bo w zawodach wzięły też udział zawodniczki z zagranicy, w tym rekordzistki świata, a ja, choć byłam amatorem, sięgnęłam po pierwsze złoto. W maju bieżącego roku odbyły się basenowe mistrzostwa Polski w dynamice, czyli nurkowaniu na dystans, i tam wywalczyłam srebro oraz brąz.
KUBA (PO TYM, JAK PRZEZ JAKIŚ CZAS SPRAWDZAŁ COŚ W TELEFONIE): Ponadto w klasyfikacji ogólnej federacji AIDA Agata jest pierwsza w Polsce, druga w Europie i czwarta na świecie, gdy policzy się wyniki osiągnięte w tym roku we wszystkich konkurencjach: zarówno głębokościowych, jak i w dynamice.
AGATA: Ale to nie jest najważniejsze, bo we freedivingu liczy się rozwój, praca nad sobą oraz pogłębianie relaksacji. W najbliższych miesiącach chcę popracować nad techniką, która pozwoli mi schodzić nieco głębiej, oczywiście w bezpiecznych warunkach. Podchodzę do tego na spokojnie.
Kuba, to prawda, że sam zainteresowałeś się nurkowaniem i zszedłeś nawet na 10 m?
KUBA: To było osiem metrów. Zszedłem na tę głębokość po linie, na basenie. Wiadomo, nie fascynowałbym się freedivingiem, gdyby nie Agata. Nie jest to też sport, który porwie tłumy, ale spodobało mi się. Przez chwilę myślałem nawet o tym, by zapisać się na kurs, ale to było rok temu, tuż przed EURO. Później wyjechaliśmy na zgrupowanie i zapał minął.
Ale jednak zaraziłeś się pasją żony. A Agata zna się na piłce nożnej? KUBA: Nie. (śmiech)
AGATA: Kuba się do tego nie przyzna, ale znam się na kulisach piłki nożnej.
KUBA: Może wyraziłem się zbyt jednoznacznie. Na pewno w tym momencie zna się lepiej niż wtedy, gdy mnie poznała. Spalonego już ogarnia. Ale nie da się ukryć, że oglądanie piłki nożnej to nie jest jej ulubione zajęcie.
AGATA: Lubię jednak oglądać mecze reprezentacji Polski na żywo.
KUBA: A co do tych kulis, to tak jest, ale trzeba zrobić pewne rozróżnienie. Sport to to, co dzieje się na boisku, ale również wiele sytuacji wokół. Mam na myśli relacje międzyludzkie w grupie i różnego rodzaju zachowania, które należy odpowiednio odczytać. Gdy rozmawiamy o takich sytuacjach w moim miejscu pracy, Agata jest bardzo pomocna. W końcu sama ma niemałe doświadczenie sportowe. Niedawno sobie uświadomiłem, że brała już udział w dwóch mistrzostwach świata, a ja poleciałem dopiero na swoje drugie.
AGATA: Też na nich będę! KUBA: Ale jako kibic, a to nie to samo. (śmiech) Pomaga również to, że jest aktorką. To bardzo sensoryczna praca, wymagająca właśnie czytania ludzkich zachowań, bo żeby dobrze nauczyć się roli, musisz się w tę postać maksymalnie wczuć. Agata ma łatwość rozumienia, co kieruje kimś do jakiegoś zachowania.
AGATA: Miło, że wreszcie to przyznałeś. (śmiech)
Wiemy więc, jak praca aktorki pomaga zrozumieć problemy wewnątrz reprezentacji Polski. A czy ona w jakiś sposób przydaje się w nurkowaniu?
AGATA: Wiele osób uważa, że jeśli ktoś jest po wielu castingach, to ma większą odporność na stres. Ale to nieprawda, nurkowanie w oceanie to coś zupełnie innego. Natomiast w aktorstwie i freedivingu bardzo ważna jest przepona. Regularne treningi nurkowania sprawiają, że bardzo mocno pracuje, bo ze względu na długo wstrzymywany oddech dochodzi do jej skurczów. Ciało chce oddychać, zbiera się dwutlenek węgla, stąd te mimowolne ruchy. Dzięki temu, że ćwiczę w wodzie przeponę, później świetnie się śpiewa, jest też łatwiej występować na scenie. Freediving ma znakomity wpływ na koncentrację, wyciszanie się. Na pewno w ostatnich latach stałam się cichsza. KUBA: Potwierdzam…
AGATA: Ale tych zalet jest więcej. Dzięki nurkowaniu stałam się swoją najlepszą przyjaciółką. To nawet coś trochę mistycznego: czuję, jakbym miała ze sobą właściwsze połączenie i lepiej wiedziała, co się ze mną dzieje oraz co czuję. Wcześniej miałam wrażenie, że coś się wydarza obok mnie czy we mnie, ale nie do końca wiedziałam co. Teraz nie mam już takich problemów, a na powierzchnię wychodzę jako bogatszy człowiek. Freediving uczy również pokory, takiego balansu. Po treningu czuję się uspokojona, pewne problemy jest mi łatwiej rozwiązywać w głowie. A jeśli zejdę niżej, niż dotąd w życiu, to przez tydzień czuję się, jakbym fruwała.
To jeszcze hobby, pasja czy już coś więcej?
AGATA: Słowo „hobby” już chyba tego nie oddaje. Myślę, że pasja. Jakiś czas temu byłam na planie zdjęciowym i nie mogłam trenować. Postanowiłam więc, że podczas make-upu będę ćwiczyć oddech. Charakteryzatorka tylko się śmiała.
KUBA: Moim zdaniem to już coś więcej niż pasja. To po prostu sport. Agata jest w tym momencie po sezonie, nadszedł moment roztrenowania, ale uprawia teraz dwa zawody i w każdym z nich chce być najlepsza.
AGATA: Nie da się ukryć, że wszystko dostosowuję pod aktorstwo i freediving.
KUBA: Dietę, trening. Zgadza się.
AGATA: Wiesz, co jest miłe? Że dużo osób dzięki działaniom moim, a także Kuby dowiedziało się o freedivingu. Jakiś czas temu na premierze filmu koledzy aktorzy, z którymi nigdy wcześniej nie rozmawiałam o sporcie, podeszli, robili sobie ze mną zdjęcia i gratulowali.
KUBA: Szedłem kiedyś ulicą, idzie jakiś gościu. Nie znałem go, a on wita się i mówi: „Panie Jakubie, proszę pogratulować żonie wyniku”. Supersprawa. W życiu nie spodziewałbym się czegoś takiego.