UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW POFLOTACYJNYCH – „Żelazny Most”

KGHM Miedź Polska nie mogłaby istnieć bez Obiektu Unieszkodliwiania Odpadów Wydobywczych – OUOW „Żelazny Most”. Jest to największy tego typu obiekt w Europie i należy do ciągu technologicznego produkcji miedzi.

Na temat rodzaju składowanych odpadów, sposobów ich unieszkodliwiania oraz stosowanych systemów monitorowania obiektu rozmawiamy z głównym inżynierem, dr. inż. Pawłem Stefankiem. Kierownik Wydziału Bezpieczeństwa, Monitoringu i Rozwoju OUOW w KGHM Polska Miedź S.A. opowiada o bieżącej eksploatacji i możliwych kierunkach rekultywacji „Żelaznego Mostu” po zakończeniu eksploatacji.

– Co znajduje się wśród odpadów poflotacyjnych?

– Odpad poflotacyjny z przeróbki rud miedzi stanowi masa skalna poddana procesowi kruszenia i mielenia o uziarnieniu odpowiadającym frakcji piasków drobnych i pyłów. Średnio 93 proc. rudy to odpady, które w postaci mieszaniny wodnej trafiają na Obiekt Unieszkodliwiania Odpadów Wydobywczych„ Żelazny Most ”.

– Jak odbywa się transport odpadów wydobywczych na OUOW?

– Przy budowie obiektu zastosowano nowatorską, selektywną technologię składowania. Odpady dostarczane do obiektu systemem instalacji hydrotransportu ciśnieniowego, rozprowadza się rurociągami wokół składowiska. Są one kierowane na odcinki plaży (na wewnętrznej stronie skarpy) rurociągami spustowymi. Na namywanej plaży następuje wstępna segregacja i sedymentacja, czyli opadanie cząstek stałych. Cząstki drobne wraz z wodą odpływają do czaszy i osadzają się na dnie zbiornika, umacniając jego strukturę. Wyselekcjonowana część odpadów gruboziarnistych jest wykorzystywana do nadbudowy zapór. Drobnoziarniste odpady zrzucane są bezpośrednio do głównej części składowiska. Służą one do uszczelnienia dna zbiornika.

– Jakie zabezpieczenia przed negatywnym wpływem na środowisko są stosowane w przypadku zbiornika?

– W celu ograniczenia pylenia Zakład Hydrotechniczny prowadzi wiele zabiegów technicznych i działań organizacyjnych. Są to ochrona skarp, dróg i plaż poprzez kurtyny wodne, środki powłokotwórcze czy wdrażanie na bieżąco testów środków zapobiegających pyleniu. Prowadzone są obserwacje i pomiary monitoringowe związane z zanieczyszczeniem powietrza atmosferycznego, jak również wód powierzchniowych i podziemnych, gleb i roślin oraz stanu zdrowia zwierząt gospodarskich. Monitoring jest wytyczną do prognozowania działań zakładu w obszarze ochrony środowiska, dalszej eksploatacji i nowych inwestycji. To podstawa do określenia działań służących poprawie stanu środowiska.

– Co się dzieje z wodą? Jest w pewnym stopniu odzyskiwana?

– Obiekt stanowi rolę mechanicznej oczyszczalni wód kopalniano-technologicznych. W czaszy obiektu wykonano systemy ujmowania wody nadosadowej, które odprowadzają wody rurociągami ułożonymi na dnie zbiornika do przepompowni. Tak oczyszczona woda jest zawracana do ponownego wykorzystania w procesie produkcji.

– Na czym polega monitoring „Żelaznego Mostu”?

– „Żelazny Most” to jeden z najlepiej monitorowanych obiektów w Europie. Od 1999 r. rozbudowa obiektu prowadzona jest z zastosowaniem metody obserwacyjnej. Monitoring dotyczy m.in.: zjawisk filtracji oraz przemieszczeń poziomych i pionowych w korpusie zapory oraz w podłożu, aktywności parasejsmicznej i wybranych parametrów ekologicznych. Geodezyjna sieć obserwacyjna służąca do badań deformacji korony i przedpola zbiornika „Żelazny Most” składa się z ponad 860 punktów pomiarowych: punkty kontrolowane, punkty automatycznego monitoringu, inklinometry, repery, szczelinomierze. Dla zapewnienia ciągłości składowania, bezpieczeństwa obiektu i otoczenia oraz szybkiego reagowania uruchomiono automatyczny system monitoringu geodezyjnego. Sieć ponad 2 tys. piezometrów oraz przetworników ciśnienia zainstalowanych w zaporach i na przedpolu obiektu służy do obserwacji zmian poziomu i ciśnienia wody w osadach i podłożu. Prowadzone są pomiary ilości wody odpływającej z poszczególnych węzłów drenażowych. Stałej kontroli i analizie podlega także ewentualny wpływ obiektu na otoczenie i środowisko naturalne. Wyniki badań potwierdzają, że OUOW nie stwarza zagrożeń dla środowiska.

– Jakie technologie składowania będą stosowane w planowanej Kwaterze Południowej? – Aktualnie realizowana jest nadbudowa OUOW „Żelazny Most” do rzędnej 195 m n.p.m. Dostępne powierzchnie składowania nie są tak duże jak obecna powierzchnia OUOW, dlatego podjęto decyzję o zmianie obecnej technologii deponowania na technologię ograniczającą zawartość wody w odpadach. Będzie to technologia odpadów zagęszczonych. Część z nich zostanie odsegregowana za pomocą hydrocyklonów. Odpady gruboziarniste posłużą do budowy zapór, a drobnoziarniste zostaną zagęszczone i zdeponowane w centralnej części Kwatery Południowej.

– Co stanie się ze zbiornikiem po zakończeniu wydobycia rud miedzi? – Zgodnie z polskim prawem po zakończeniu eksploatacji obiektu należy zrekultywować ten teren. Już teraz dyskutujemy na temat rekultywacji w kierunku rekreacyjno-sportowym, np. budowa Centrum Rekreacyjno-sportowego, które tworzyć będą tor saneczkowy, zadaszony stok narciarski czy pole golfowe.