Mikrowątroba
Czy można ją wyhodować w ludzkim ciele?
Wprzypadku ostrej niewydolności wątroby, kiedy wyczerpano inne możliwości leczenia, jedyną nadzieją dla chorych jest jej przeszczep. Według danych z Krajowej Listy Oczekujących na Przeszczepienie w grudniu 2023 r. w Polsce na ten organ czekało 161 osób. W Stanach Zjednoczonych było ich niemal 10 tys. Z uwagi na te niepokojące statystyki na całym świecie trwają badania nad rozwiązaniem tego problemu. Do tej pory skupiano się głównie na opracowaniu tzw. organoidów, czyli miniaturowych wersji narządów hodowanych w laboratorium, bądź na pozyskaniu organu wyhodowanego uprzednio w organizmie zwierzęcia (z uwagi na podobną wielkość i fizjologię narządu najczęściej wykorzystuje się świnie).
Tym razem amerykańska firma biotechnologiczna LyGenesis postanowiła wyhodować narząd bezpośrednio w organizmie pacjenta. Prace nad tą innowacyjną i zdumiewającą metodą trwają już od ponad dekady. Polega ona na wszczepieniu hepatocytów (komórek wątroby) bezpośrednio do węzłów chłonnych – niewielkich struktur rozsianych w całym ciele, m.in. pod pachami, w brzuchu, pachwinach czy na szyi.
Działają one jak filtr – zatrzymują i niszczą krążące w organizmie drobnoustroje, a do tego powstają tam komórki układu odpornościowego. Okazało się, że węzły chłonne można przeprogramować. Wstrzyknięte do ich wnętrza hepatocyty zaczynają intensywnie się namnażać, tworząc sieć dróg żółciowych i układ naczyniowy, a powstały mikronarząd sukcesywnie zastępuje pierwotny węzeł.
Skuteczność metody potwierdzono na myszach, psach i świniach. Teraz przyszła kolej na badania kliniczne z udziałem dwunastu pacjentów. Pod koniec marca pierwszemu z nich, cierpiącemu na schyłkową niewydolność wątroby, wstrzyknięto do węzła chłonnego w jamie brzusznej hepatocyty pobrane od zdrowego dawcy. Na ocenę skuteczności terapii trzeba poczekać kilka miesięcy. W ramach prowadzonych badań hepatocyty mają zostać podane do maksymalnie pięciu węzłów chłonnych. Jeśli metoda okaże się efektywna, ma szansę zrewolucjonizować transplantologię. Z wątroby jednego dawcy skorzysta ok. 80 pacjentów. Sceptycy podkreślają jednak, że mikrowątroby raczej wspomogą funkcjonowanie narządu, lecz w pełni go nie zastąpią. Będą poprawiać komfort życia pacjenta, oczekującego na właściwy przeszczep.