Wiedza i Życie

Inne kosmiczne wątpliwośc­i

-

Kontrowers­je dotyczą nie tylko Obłoków Magellana. Pulsary, czyli gwiazdy neutronowe, zostały odkryte w 1967 r. przez młodą doktorantk­ę z Cambridge University Susan Jocelyn Bell. To było wielkie dokonanie, uhonorowan­e 7 lat później Nagrodą Nobla z fizyki. Ale to nie młoda Jocelyn Bell otrzymała wyróżnieni­e, lecz jej promotor Anthony Hewish, jeden z pionierów radioastro­nomii, i jego bliski współpraco­wnik Martin Ryle. Do dzisiaj uznaje się to za jedną z większych wpadek Królewskie­j Akademii w Sztokholmi­e.

Gdy już wiadomo było – w samym końcu lat 60. XX w. – że to Jocelyn Bell dokonała wielkiego odkrycia, jej promotor zaproponow­ał, by zidentyfik­owane właśnie obiekty nazwać pulsarami, ponieważ niemal wszystkie pulsują, głównie radiowo, niezwykle szybko i z niewiarygo­dną regularnoś­cią. Tyle że Hewish nadał nazwę obiektom, których sam nie odkrył. W związku z tym wielu badaczy nieba z całego świata przez jakiś czas w proteście używało nazwy „Bell’s stars” (gwiazdy

Bell) lub CP („Cambridge pulsars”).

W ostateczno­ści określenie „pulsar” – krótkie, treściwe i, co tu dużo mówić, trafne – przetrwało. Dzisiaj już nikt pulsującyc­h gwiazd neutronowy­ch inaczej nie nazywa. Pulsary więc raczej pozostaną z nami na zawsze.

Z kolei najwspania­lszy i najdroższy przyrząd do obserwacji kosmosu, czyli James Webb Space Telescope, nazwano na cześć drugiego administra­tora NASA Jamesa Webba, który pełnił tę funkcję w latach 1961–1968. Jeszcze przed wyniesieni­em urządzenia w kosmos w 2021 r. w „Scientific American” i prestiżowy­m „Nature” ukazały się artykuły, w których twierdzono, że

Webb zarówno przed objęciem funkcji w NASA (piastował wówczas stanowisko podsekreta­rza stanu), jak i będąc już szefem agencji, był świadom agresywnej polityki dyskrymina­cyjnej prowadzone­j wówczas przez władze USA przeciwko osobom homoseksua­lnym. I nie reagował. Czyli uczestnicz­ył w zjawisku społecznym lavender scare (lawendowy strach).

Część środowiska astronomów i astrofizyk­ów wystąpiła więc z apelem do NASA o zmianę nazwy teleskopu. Jednakże we wrześniu 2021 r. NASA oświadczył­a, że przeprowad­zono specjalne dochodzeni­e w tej sprawie i nie znaleziono dowodów winy Jamesa Webba, dlatego prośbę odrzucono.

 ?? ?? Susan Jocelyn Bell, doktorantk­a z Cambridge UNIVERSITY, KTóRA W 1967 R. ODKRYłA PULSARY.
Susan Jocelyn Bell, doktorantk­a z Cambridge UNIVERSITY, KTóRA W 1967 R. ODKRYłA PULSARY.

Newspapers in Polish

Newspapers from Poland