REG VIR SKOOL? ONS VRA DIE KENNERS
Daar is al boeke vol geskryf oor skoolgereedheid, maar wat sê SA se voorste kenners?
Elke ouer wil graag weet dat sy kind 100 persent gereed is vir graad 1. Maar wat reken kenners is die belangrikste dinge waarna ouers moet oplet? Ons vra drie van SA se bestes vir hul top wenke oor skoolgereedheid.
MART MEIJ is die skrywer van die gewilde Alles-in-Een- reekse met onderwysersgidse en aktiwiteitsboeke wat in klaskamers oor die land heen gebruik word. Sy was voorheen ’n grondslagfaseonderwyseres en het daarna verder gekwalifiseer in gespesialiseerde onderwys en onderwysbestuur. Sy het ’n passie om kinders se leerproses beter te verstaan. Met skoolgereedheid is daar ’n paar baie belangrike dinge waarna ouers moet oplet, sê Mart. SOSIALE GEREEDHEID Is jou kind bereid om vir taamlike lang rukke weg van jou te wees? Indien nie, het jy hierdie jaar om jou kind stadigaan voor te berei om vir rukke sonder jou klaar te kom. Laai jou kind gereeld vir ’n uur of drie by ’n ouma of ’n speelafspraak af en bly dan weg sonder om tussenin kontak te maak. En van speelafsprake gepraat ... ’n kind wat sosiaal gereed is vir skool is vrymoedig, vrolik en gee nie om om speelgoed en aktiwiteite te deel nie. Trek jou kind terug en is hy buitengewoon skaam? Dan moet jy regtig aan daardie speelafsprake werk sodat jou kind daaraan gewoond kan raak om met maatjies en ander volwassenes om te gaan. LIGGAAMLIKE GEREEDHEID By die skool gaan jou kind sy hele liggaam gebruik om te leer. Hy gaan spring en hardloop, maar ook stilsit en konsentreer. Raak hy gou moeg, huilerig of prikkelbaar? Dan moet jy probeer uitvind waarom dit so is en die probleem probeer regstel. Kry jou kind nie te min oefening omdat hy te veel TV kyk of op ’n tablet speel nie? Dalk moet jy aandag aan jou kind se voeding gee?
Verloor jou kind gou belangstelling en wil hy nie stilsit as jy ’n storie voorlees nie? Dan moet jy vasstel of hy goed kan hoor en sien en of dít nie die oorsaak van die rusteloosheid kan wees nie. TAALGEREED Taal is die basis van alles wat jou kind op skool gaan leer. Hoe goed is sy taalgebruik? ’n Kind wat skoolgereed is, moet taamlike lang sinne in sy moedertaal kan volg. Hy moet in volle sinne kan praat.
Antwoord hy deur net sy kop te knik of met eenwoord-antwoorde? Dan moet jy daarop begin aandring dat hy in volle sinne praat. Moedig jou kind aan om te vertel wat hy deur die dag gedoen het en vra “waarom”- en “hoe”-vrae wat hom gaan dwing om te verduidelik.
Lees boekies saam met jou kind! Hy moet ’n storie van begin tot einde kan deurluister, al is daar nie prente nie. Lees prentewoordeboeke en feiteboeke wat sy woordeskat uitbrei, en ook storieboeke wat sy verbeelding prikkel. EMOSIONELE GEREEDHEID Is jou kind gewillig om takies en opdragte aan te pak? Kan hy kritiek aanvaar sonder om dadelik in trane uit te bars of kwaad te word? Kan jou kind sy impulsiwiteit beheer? Dit is alles tekens van sosiale skoolgereedheid. Iets waarna jy ook kan oplet, is die manier waarop jou kind op opdragte reageer. Wanneer hy skool toe gaan, moet dit by hom ingedril wees om dadelik te reageer as hy ’n opdrag kry, en nie eers wanneer jou stem in die lug klim nie. FYN MOTORIESE KOÖRDINASIE EN SKOOLGEREEDHEID Klim en klouter en speel ontwikkel groot motoriese vaardighede, maar fyn motoriese koördinasie ontwikkel wanneer jou kind verf, met klei speel, uitknip en plak, inkleur en skryf. Wanneer jou kind skoolgereed is, behoort hy al min of meer binne die lyne te kan inkleur, hy moet groot krale kan inryg, ’n potlood reg kan vashou en ’n skêr kan hanteer. Dit is alles dinge wat jy maklik tuis met hom kan oefen. ’n Kind wat skoolgereed is, moet ook sy middellyn met gemak met sy bene, arms en oë kan kruis.
DR. MELODIE DE JAGER is ’n gekwalifiseerde kleuterskoolonderwyseres met ’n doktorsgraad in die rol van neurologiese integrasie in die leerproses. Sy is ’n bekende spreker, onder andere oor skoolgereedheid, en ook die skrywer van boeke soos Skoolgereed, BabyGim en Kopskuiwe. Hier is Melodie se raad. BEGIN VROEG Skoolgereedheid begin nie in graad O nie; help jou baba dus om sy mylpale stelselmatig te bereik, en om elke jaar se mylpale vir sy lyfie, emosionele ontwikkeling, maatjies maak en natuurlik taal kafdraf.
KIES DIE ONDERRIGTAAL BETYDS Besluit vroeg reeds in watter taal jul kleinding in graad 1 sal skoolgaan en maak seker jul ontwikkel daardie taal sonder om sy moedertaal af te skeep. Moedertaal bly ’n mens se hartstaal. Dit duur drie tot vyf jaar voor ’n kind suksesvol in ’n tweede taal kan skoolgaan, besluit dus vroeg. WEES REALISTIES OOR JOU KIND SE SKOOLGEREEDHEID Skoolgereedheid kan nie ryp gedruk word nie. Dit verg aandag, tyd en stimulasie. Meer druk of terapie om gereed te wees, kneus dikwels eerder as wat dit ryp maak.
KIES BABA SE VERJAARDAG SLIM Beplan jou swangerskap en mik vir ’n geboorte in Februarie as julle in die Suidelike Halfrond gaan bly. As jul baba ’n bietjie vroeg kom, is dit steeds in die nuwe jaar. ’n Baba wat in Januarie en een wat 12 maande later in Desember gebore word, sit in dieselfde klas. As die een baba reeds so ver ontwikkel het dat hy kan loop, leer die ander een nog om sy ogies in lig oop te maak. Die 12 of so maande se ontwikkeling gee ’n kleinding vir baie jare ’n groot voorsprong.
SPEEL, SPEEL, SPEEL Gee baie meer aandag aan speel en leer met regte voorwerpe eerder as om op papier, ’n skerm of plat vlak te leer. ’n Kind leer vir die res van sy lewe, maar speel net vir ’n kort rukkie. Speel-speel leer is die beste leermeester – vir die lyfie, die hartjie, maatjies maak en die verstand.
STORIETYD Lees saam boeke en kyk saam na stories. Jou kleinding moet elke dag lank genoeg naby genoeg wees dat jy en hy weet hoe julle vandag geruik het! Dit gee kleuters se ontwikkeling ’n skitterende hupstoot.
SELFDOEN Moenie iets vir jou kleuter doen wat ander kleuters self doen nie. Raak oorbodig, sodat jou kleuter selfstandig kan word.
Kan jou kind kritiek aanvaar sonder om dadelik in trane uit te bars of kwaad te word?