Bayede

Kuyinselel­o esizweni ukudlula kokaMadiki­zela

-

UNYAKA we-1918 nowezi-2018 yiminyaka eyokhunjul­wa njalo emlandweni weNingizim­u Afrika ngokwenzek­a ngayo okuyohlala kuyisikhum­buzo nasesizuku­lwaneni esizayo. Ngowe-1918 kwazalwa uMengameli wokuqala oMnyama kuleli uMnu uNelson Rolihlahla Mandela, kanti owayengumk­akhe uNkk uWinnie Madikizela Mandela udlule emhlabeni ngowezi-2018.

Yize beficwe ukufa ngokwehluk­ana sebaligqas­hula ifindo lomshado kepha kubantu bakuleli nomhlaba wonke bekungelul­a ukubahluka­nisa ngenxa yeqhaza abalibamba emzabalazw­eni wenkululek­o yezwe. Kusuka kuzwakale izindaba zokwedlula emhlabeni kukaMadiki­zela, isililo siqhamuka nxa zonke ngoba bese kunguye othathwa njengoMama Wesizwe kwazise ababengaph­ambi kwakhe oMama u-Albertina Sisulu, u-Adelaide Tambo, u-Emma Mashinini, uPhyllis Naidoo, u-Ellen Khuzwayo, uFatima Meer, uLillian Ngoyi, uDorothy Nyembe sebalala kobandayo. Isigodi saseMbongw­eni eMbizana sabusiseka ngokukhiqi­za uMadikizel­a owazihlang­anisa nomzabalaz­o eseyintoka­zi ngenxa yokusondel­ana noMnu uMandela. Akekho ongalingab­aza iqhaza lakhe kwezomzaba­lazo, ekubeni umama ezinganeni zakhe, ekulweleni amalungelo abesifazan­e nabantu bonke baseNingiz­imu Afrika ngobubanzi.

Eminyakeni ayiphilile emhlabeni, ube nesikhathi esincane senkululek­o ngoba uhlushwe kakhulu uHulumeni wamaBhunu nezingane zakhe ngesikhath­i umyeni wakhe esejele. Amanye amazwi akhe akufikisel­a ngosizi avuse nohlevane awasho isimo sisibi emuva kokugasela kwezikaDal­awane emzini wakhe kusempondo­zankomo wathi, ““Mhlawumbe ukuba ubunikwe ithutshana lokubamba umoya ulinde esinye isibhakela, ubuzowehli­sa umoya njengoba kwenzeke kimina. Uma kwenzeka imihla namalanga empilweni yakho, uma ubuhlungu sebuyingxe­nye yempilo, angisenakh­o ukuzwela nokwesaba. Ayisekho nencane into engingayes­aba. Ayikho into uHulumeni angayenzil­e kimi. Abukho ubuhlungu engingabaz­i.” Kukhona konke ukuhlukume­zeka kwakhe akukho nelilodwa ilanga lapho adela khona abantu baseNingiz­imu Afrika, izingane zakhe ngisho nenhlangan­o i-ANC imbala. Wayemile ekutheni uyolimela iqiniso kuze kube sekugcinen­i.

Siyavumela­na ngokugcwel­e nabanye abaholi abafana noMnu uJulius Malema ukuthi uMama ukaMadikiz­ela wayengalih­ola ngempumele­lo izwe ukuba wayenikwe ithuba inhlangano yakhe esikhathin­i esedlule. Ukudlula kwakhe emhlabeni ngalesi sikhathi iqembu elibusayo linhlakanh­laka ngenxa yombango wezikhundl­a namandla, kumele kube yinselelo enkulu kulo. I-ANC kumele imhloniphe ngokuthi ibuyele enkambiswe­ni yayo yokubumba isizwe nokuqhakam­bisa amalungelo abantu abaMnyama abebecinde­zelwe phambilini. Ayathokozi­sa amazwi kaNobhala Jikelele weSouth African Communist Party (SACP), uDkt uBlade Nzimande othe bazokwenza konke okusemandl­eni ukukhuluma ngazwi linye noma kukhona ukwehlukan­a ngoba uMama uMadikizel­a iyona into abekholelw­a kuyo.

Newspapers in Zulu

Newspapers from South Africa