Bahlohlolozwa ukuze bakhokhe izigidi e-Estina
KUYAQHUBEKA nokuvela kobufakazi obushaqisayo ngokuthi yayibhubhudlwa kanjani imali eyabe ihlelelwe ukusiza abalimi abasafufusa ngohlelo lwepulazi lobisi i-Estina Dairy Farm, eVrede esifundazweni iFree State.
Ukwethulwa kobufakazi kwiKhomishini kaMehluleli uRaymond Zondo ephenya ngezinsolo zokugwamandwa kombuso kuqale ngoMsombuluko.
Zisuka nje ebhandeni iKhomishini itshelwe ukuthi uMnyangop Wezolimo Nokuthuthukiswa Kwezindawo Zasemakhaya esifundazweni iFree State yayithola kanjani imali eyizigidi ezingama-30 kumgcinimafa wesifundazwe okwakumele uyibuyisele emuva kwesikhathi esithile esasinqunyiwe uma seziqalile ukusebenza zonke izinhlelo zepulazi iVrede Dairy Farm.
Okunye okuvelile ukuthi kwakwenziwa zonke lezi zinhlelo zokutholakala kwemali ngaphandle kokulandela imigudu efanele. Oqale ngokwethula ubufakazi kube ngowayengumqondisi jikelele ekuphathweni kwezimali uNkk u-Annah Sussanah Fourie. Sekuyophela isonto lesine ubufakazi bugxile epulazini i-Estina Dairy Farm olwaba ngundabamlonyeni eFree State emuva kokuba abalimi abali-100 okwakumele bahlomule kulolu hlelo bapotshoza kwabezindaba ukuthi bashiywa ngaphandle.
UNkk uFourie utshele iKhomishini ukuthi zili-15 kuNhlangulana wezi-2012, owayeyinhloko ehhovisi likamgcinimafa esifundazweni ngaleso sikhathi, nowayeyisikhulu esiphezulu uMnu uKgomongwe, wamcela ukuba amsize akhokhe imali eyizigidi ezingama-R30 eyayicelwe uMnyango Wezolimo.
Uthi ngokuhamba kwesikhathi wahlangana nesikhulu emnyangweni wezezimali uNkk uSiepati Dlamini ukuze abheke ukuthi wonke amaphepha okufaka isicelo sokukhokhelwa aqondile yini.
UNkk uDlamini kuthiwa wanika uNkk uFourie iseluleko esisetshenziswa eminyangweni kaHulumeni nesivumelwano phakathi komnyango wakhe neEstina Pty Ltd. Ngokobufakazi obethulelwe iKhomishini lezi zivumelwano zasayinwa ngezinsuku ezimbili ezehlukene, esinye sasayinwa zinhlanu kuNhlangulana, kwalandela esinye esasayinwa ziyisikhombisa enyangeni efanayo ngowezi-2012. Eqhubeka uNkk uFourie uthe waba nokukhathazeka esho nokuthi kungani kungakhokhwa ngalelo langa efuna nokuthi kukhishwe umbiko wezimali woMnyango ukuze kuhlanganiswe nezincwadi ezaziphuma kuNkk uDlamini. Uthi okunye okwamkhathaza ukuthi uhlelo lonke lwethenda aluzange lulandelwe, esikhundleni salokho kwaqashwa i-Estina njengenkampani ezokwengamela umsebenzi wonke emuva kokuba ithumele isicelo sayo zili-15 kuMbasa wezi-2012.
UNkk uFourie uthi uNkk uDlamini naye wakufakazela konke lokho. Ngokwenqubo yehhovisi likaMgcinimafa, uma kungalandelwanga yonke imigudu yethenda, obhekele izimali kumele anikeze izizathu zokuthi kungani kungalandelwanga uhlelo, futhi noNkk uDlamini akakwazanga ukunikeza izizathu zalokho. Okunye okwaphakanyiswa uNkk uFourie kuNkk uDlamini ukuthi ngaphambi kokuqala kohlelo akuzange kwenziwe ukuhlolwa kwendawo okuzosetshenzelwa kuyo nokuthi uhlelo lonke luzohamba kanjani.
Obehola ubufakazi u-Adv uLeah Gcabashe, utshele uSihlalo weKhomishini uMehluleli uZondo ukuthi uhlelo lonke lokubheka ukuthi umsebenzi uzohamba kanjani lwaze lwenziwa ngoMfumfu wezi-2012. Utshele iKhomishini ukuthi isivumelwano esasiphakathi kwezinhlangothi ezimbili sasingacacisi ngokuthi yini eyayilindeleke ku-Estina futhi akukho lapho kwakuvela khona ukuthi isikhathi esibekelwe ukwenza umsebenzi wonke. Eqhubeka uthe noma wayazi ukuthi ngokwesivumelwano i-Estina yayizofaka imali eyizigidi ezingama-R228 kulolu hlelo lonke, kodwa nalapho kwakungaveli ukuthi le mali izokhokhwa nini. Uthi ngenxa yalokhu kukhathazeka imali eyizigidi ezingama-R30 ayizange ikhokhwe eMnyangweni Wezolimo, kodwa uNkk uDlamini wafaka ingcindezi ethi imali iyadingeka ngoba kwakufanele ahlangane nezikhulu zakwa-Estina ngoMgqibelo ekuseni.
UNkk uFourie utshele iKhomishini ukuthi uDlamini wakuveza ukuthi inkokhelo ibaluleke kakhulu futhi sekuyaphuthuma njengoba nesivumelwano sesisayiniwe kukhona nabantu abezayo abaphuma phesheya.
Uthi wamtshela uDlamini ukuthi uma kwenziwa inkokhelo, lokho kuzochazwa njengezindleko ezingasayinelwanga okudinga ukuthi ubufakazi bakho bubhalwe ngesandla. Uthi wacela uzakwabo ukuba abheke noMgcinimafa wesifundazwe ukuthi imalini eyayisele ebhange abathola ukuthi kusele eyizigidi eziyisi-R6.