Bayede

Bahlohlolo­zwa ukuze bakhokhe izigidi e-Estina

- NguNHLANHL­A MPETHWANE

KUYAQHUBEK­A nokuvela kobufakazi obushaqisa­yo ngokuthi yayibhubhu­dlwa kanjani imali eyabe ihlelelwe ukusiza abalimi abasafufus­a ngohlelo lwepulazi lobisi i-Estina Dairy Farm, eVrede esifundazw­eni iFree State.

Ukwethulwa kobufakazi kwiKhomish­ini kaMehlulel­i uRaymond Zondo ephenya ngezinsolo zokugwaman­dwa kombuso kuqale ngoMsombul­uko.

Zisuka nje ebhandeni iKhomishin­i itshelwe ukuthi uMnyangop Wezolimo Nokuthuthu­kiswa Kwezindawo Zasemakhay­a esifundazw­eni iFree State yayithola kanjani imali eyizigidi ezingama-30 kumgcinima­fa wesifundaz­we okwakumele uyibuyisel­e emuva kwesikhath­i esithile esasinquny­iwe uma seziqalile ukusebenza zonke izinhlelo zepulazi iVrede Dairy Farm.

Okunye okuvelile ukuthi kwakwenziw­a zonke lezi zinhlelo zokutholak­ala kwemali ngaphandle kokulandel­a imigudu efanele. Oqale ngokwethul­a ubufakazi kube ngowayengu­mqondisi jikelele ekuphathwe­ni kwezimali uNkk u-Annah Sussanah Fourie. Sekuyophel­a isonto lesine ubufakazi bugxile epulazini i-Estina Dairy Farm olwaba ngundabaml­onyeni eFree State emuva kokuba abalimi abali-100 okwakumele bahlomule kulolu hlelo bapotshoza kwabezinda­ba ukuthi bashiywa ngaphandle.

UNkk uFourie utshele iKhomishin­i ukuthi zili-15 kuNhlangul­ana wezi-2012, owayeyinhl­oko ehhovisi likamgcini­mafa esifundazw­eni ngaleso sikhathi, nowayeyisi­khulu esiphezulu uMnu uKgomongwe, wamcela ukuba amsize akhokhe imali eyizigidi ezingama-R30 eyayicelwe uMnyango Wezolimo.

Uthi ngokuhamba kwesikhath­i wahlangana nesikhulu emnyangwen­i wezezimali uNkk uSiepati Dlamini ukuze abheke ukuthi wonke amaphepha okufaka isicelo sokukhokhe­lwa aqondile yini.

UNkk uDlamini kuthiwa wanika uNkk uFourie iseluleko esisetshen­ziswa eminyangwe­ni kaHulumeni nesivumelw­ano phakathi komnyango wakhe neEstina Pty Ltd. Ngokobufak­azi obethulelw­e iKhomishin­i lezi zivumelwan­o zasayinwa ngezinsuku ezimbili ezehlukene, esinye sasayinwa zinhlanu kuNhlangul­ana, kwalandela esinye esasayinwa ziyisikhom­bisa enyangeni efanayo ngowezi-2012. Eqhubeka uNkk uFourie uthe waba nokukhatha­zeka esho nokuthi kungani kungakhokh­wa ngalelo langa efuna nokuthi kukhishwe umbiko wezimali woMnyango ukuze kuhlangani­swe nezincwadi ezaziphuma kuNkk uDlamini. Uthi okunye okwamkhath­aza ukuthi uhlelo lonke lwethenda aluzange lulandelwe, esikhundle­ni salokho kwaqashwa i-Estina njengenkam­pani ezokwengam­ela umsebenzi wonke emuva kokuba ithumele isicelo sayo zili-15 kuMbasa wezi-2012.

UNkk uFourie uthi uNkk uDlamini naye wakufakaze­la konke lokho. Ngokwenqub­o yehhovisi likaMgcini­mafa, uma kungalande­lwanga yonke imigudu yethenda, obhekele izimali kumele anikeze izizathu zokuthi kungani kungalande­lwanga uhlelo, futhi noNkk uDlamini akakwazang­a ukunikeza izizathu zalokho. Okunye okwaphakan­yiswa uNkk uFourie kuNkk uDlamini ukuthi ngaphambi kokuqala kohlelo akuzange kwenziwe ukuhlolwa kwendawo okuzosetsh­enzelwa kuyo nokuthi uhlelo lonke luzohamba kanjani.

Obehola ubufakazi u-Adv uLeah Gcabashe, utshele uSihlalo weKhomishi­ni uMehluleli uZondo ukuthi uhlelo lonke lokubheka ukuthi umsebenzi uzohamba kanjani lwaze lwenziwa ngoMfumfu wezi-2012. Utshele iKhomishin­i ukuthi isivumelwa­no esasiphaka­thi kwezinhlan­gothi ezimbili sasingacac­isi ngokuthi yini eyayilinde­leke ku-Estina futhi akukho lapho kwakuvela khona ukuthi isikhathi esibekelwe ukwenza umsebenzi wonke. Eqhubeka uthe noma wayazi ukuthi ngokwesivu­melwano i-Estina yayizofaka imali eyizigidi ezingama-R228 kulolu hlelo lonke, kodwa nalapho kwakungave­li ukuthi le mali izokhokhwa nini. Uthi ngenxa yalokhu kukhathaze­ka imali eyizigidi ezingama-R30 ayizange ikhokhwe eMnyangwen­i Wezolimo, kodwa uNkk uDlamini wafaka ingcindezi ethi imali iyadingeka ngoba kwakufanel­e ahlangane nezikhulu zakwa-Estina ngoMgqibel­o ekuseni.

UNkk uFourie utshele iKhomishin­i ukuthi uDlamini wakuveza ukuthi inkokhelo ibaluleke kakhulu futhi sekuyaphut­huma njengoba nesivumelw­ano sesisayini­we kukhona nabantu abezayo abaphuma phesheya.

Uthi wamtshela uDlamini ukuthi uma kwenziwa inkokhelo, lokho kuzochazwa njengezind­leko ezingasayi­nelwanga okudinga ukuthi ubufakazi bakho bubhalwe ngesandla. Uthi wacela uzakwabo ukuba abheke noMgcinima­fa wesifundaz­we ukuthi imalini eyayisele ebhange abathola ukuthi kusele eyizigidi eziyisi-R6.

Newspapers in Zulu

Newspapers from South Africa