Kube yisikhathi esihle ngenkathi zidla ekhaya
Kujwayelekile ukuthi sithi uma sikhuluma ngezinto ezinhle ezikhona ezweni sikhohlwe wukubheka endaweni esakhe kuyo. Phela abantu abaningi bazi ukuthi izinto ezinhle zisemadolobheni noma zitholwa kwezinye izinhlanga hhayi kwabanye boHlanga.
Kunesaga esithi “Induku enhle igawulwa ezizweni”. Lokhu kushiwo uma insizwa ithole umlobokazi kude nasekhaya. Lowo mlobokazi usuke engazelwa lutho olubi, usuke ebukeka encwaba futhi emsulwa ngoba laba azogcagcela kubo babengekho ebusheni bakhe, ngakho-ke uyinduku enhle.
Kuyenzeka endaweni intombi iziphathe kahle bayishiye babone ekude.
Iningi labantu uma ulibuza ngezinto ezinhle endaweni yangakubo baphelelwa ngabangakusho ngoba akukho okuhle abakwaziyo ngendawo yangakubo. Kwesinye isikhathi noma bewabona amawa angakubo abawacabangeli ukuthi angaba yizindawo zokuvakashelwa abantu baze bakhokhe imali bezobuka amawa nemifula. Ngake ngahamba ngafinyelela emngceleni ohlukanisa izwe iZimbabwe neZambia, emfuleni iZambesi.
Laphaya kuleya ndawo kukhona impophoma ebizwa ngeVictoria ethathwa njengesinye sezimangaliso zomhlaba eziyisikhombisa. Yinhle leya ndawo, kumnandi ukubona amanzi eziphonsa phansi. Ngendlela ehleleke ngayo yenza uyibuke macala wonke ungaqedi futhi ungakhathali. Iqiniso nje wukuthi wumfula nezintaba okubukeka kukuhle. Abantu basuka emazweni wonke naphesheya kwezilwandle kuzobukwa lesi simangaliso sempophoma, kukhokhwe imali ukhule umnotho walabo asebengabanikazi bale ndawo. Impophoma ayakhiwanga ngabantu kodwa yenziwa nguMdali ngenkathi edala umhlaba ewubumba njengoba siye sifunde emibhalweni ehlukahlukene.
Kuyishwa ukuthi le mpophoma mhlawumbe abayizakhamuzi zakula mazwe babengazange bayibone njengesimangaliso ngoba babezalwe ikhona futhi kuyinto nje yemvelo eyohlala ikhona, kwathi ngokufika kwabokuhamba babona isimangaliso base bakha amadlangala kwaba yindawo yokuvakashelwa. Nangakithi kunezintaba nemifula neziziba okungenzeka omunye wokuhamba afike abone igolide kule ndawo abangaliboniyo abokuzalwa khona. Kwesinye isikhathi sihambela izindawo ezikude, siye eziqiwini ezikude njengalesi esibizwa ngeKruger National Park sijabulele ukubona izilwane zasendle, sibuye sithokozile. Uma umuntu engasibuza ngempophoma yakwaNogqaza, asibuze ngesiqiwi esiseHluhluwe kuthomba ukhiye ngoba kumnandi sinolwazi lwakude sibe singakwazi okwaseduze.
Isikhathi sokuvaleleka esibizwa ngeLockdown, esisivikela kukhuvethe siphoqe abantu ukuba bahlale emakhaya bazungeze egcekeni. Uma beya kothenga bekumele bangeqi izitolo eziningi kodwa bekuphoqa ukuthi umuntu athenge eduze kwasekhaya. Ngalesi sikhathi bekungelula nokuthuma ingane ngoba bekumele umuntu aziyele mathupha ukuze abone zonke izinto azidingayo kungalokhu kugqigqwa ezitolo lize lishone. Kube yisikhathi esingasibiza ngesikamazidle ekhaya. Kunabantu abebeqala ukubona ukuthi izitolo zangakubo zinayo le mpahla abakhokha imali eshisiwe begibela beya kothenga.
Kungithokozisile ukuzwa uvo losomabhizinisi abahweba ezindaweni zaboHlanga ngendlela abaphatheke ngayo ngesikhathi sokhuvethe.
Ngenkathi sixoxa namanye amalunga oMlazi Traders Association okungamadoda asemnkantshubomvu emabhizinisini abanezitolo ezindaweni zaboHlanga, azwakalise ukuthi isikhathi semvalelwakhaya sifike engazelele lutho njengosomabhizinisi kodwa bakwazi ukhombisa kubathengi ukuthi akusilo iphutha noma inhlanhla nje ukuthi bakulolu hlobo lwebhizinisi. Kuthe ngenkathi uHulumeni eshaya umthetho wokuthi abantu mabahlale emakhaya, kwadingeka osomabhizinisi abanezitolo bazibambe ziqine. Yinto ebuhlungu ukubona umuntu eqiqinga imithwalo ehla etekisini ekade eye kothenga izimpahla kude zibe zikhona esitolo sakho. Ngamanye amazwi isikhathi semvalelwakhaya sibe yisibusiso kosomabhizinisi abanezitolo. Bekungesiso isikhathi sokucikiza lesi kodwa bekuyisikhathi sokukhombisa abathengi bakho ukuthi isitolo sakho bangethembela kuso.
Phela ngalesi sikhathi bekuvalwe zonke ezinye izindawo zokudayisa, abantu bevunyelwe ukuthenga okokupheka nezinye izinto ezisetshenziswa emakhaya kuhleziwe. Bekumele umninisitolo akhombise abathengi bakhe ukuthi asikho isidingo sokuya kokuma emgqeni omude esitolo esiseSiphingo ashiye esangakubo.
Kube yisikhathi lapho abantu befunda ukuthi nasesitolo sangakubo zikhona izinto ezibiza kahle futhi ezintsha kunalezo esezihlale isikhathi eside emashalofini ezitolo zakwezinye izindawo.
Ngalesi sikhathi abantu bevalelwe bekungahambi izinto zokugibela nabanezimoto bezipake emakhaya, baphume ngemvume uma beya esitolo.
Uma sixoxa nabanye bosomabhizinisi asebebe ngabahwebi isikhathi eside, uMnu uMusa Luhlongwane, noMnu uFani Gasa bayafakazelana ngokuthi kunezinto ezibalulekile okumele umninisitolo aziqikekele. Inani izimpahla ezidayiswa ngalo kube libe ngelamukelekayo. Kunabantu abebefika kulezi zitolo bamangale uma bebona amanani ezimpahla efana nalawo asezitolo eziseThekwini naseSiphingo. Amanye alawo manani angaphansi kwalawo abathenga ngawo emva kokugibela beya edolobheni. Omunye wabo walikhipha elokuthi isitolo sakho kumele kube yisitolo othenga kuso nawe.
Akumbeki esimweni esihle usomabhizinisi ukuba alindele abanye abantu bathenge izimpahla esitolo sakhe kepha yena engenakuzisebenzisa. Enye yezinto abayibalula njengesemqoka wukuba yinono. Uma ungena esitolo kumele kushaye umoya, ubone ukuthi le ndawo inempilo. Ngike ngangena ezitolo zala madoda ngakubona ukuhlanzeka kwezindawo abahwebela kuzo.
Ezinye izinto engingazibala njengesihlava esangena kwaboHlanga wukungathembani sisodwa nokungafukulani sinikezane umdlandla.
Phela iningi labantu lishiya emakhaya lingazange lize libheke ukuthi nasezindaweni zaboHlanga zikhona izitolo ezethembekile futhi ezizedlulayo eziningi abantu abathenga kuzo emadolobheni.
Enye yezinto esemqoka eheha futhi igcine abathengi yimpatho enhle abayithola uma beze kothenga. Abantu abaningi basebenza emadolobheni abanye basezindaweni ezikude nasemakhaya. Ngokuhlala kude bagcina bengasazethembi izitolo eziseduze nabo okwenza osomabhizinisi basemakhaya nasemalokishini balahlekelwe ngabathengi abasebenzayo abanemali. Ukufika kokhuvethe kumele kwakhe ukucabanga okusha emphakathini, ube nokusondelana njengoba wakhe ndawonye.
Kungaba yinto enhle kubathengi ukuxoxisana nomninisitolo uma kukhona into abangayitholi bebe beyidinga. Umninisitolo kungamsiza naye ukwenza inhlolovo ngezinto abazidingayo abantu bendawo abangazitholi ezitolo eziseduze.