INkosazana yaseLangeni ilamela uMntwana
Kwathi ngelinye ilanga indoda ethile yaseLangeni kwaMhlongo, yahambela esizweni saseMaQungebeni endaweni yaseNtuzuma. Indlela yayo yayizonqamula ezweni lakwaZulu leNdlovukazi uMthaniya. Le ndoda yafika kwaZulu isikhathele kakhulu, ilambile, yomile nezinyawo zayo sezivuvukele, ziyimithwalo ukuhamba. Yafica abantu bezelusele izinkomo, behlala enhlonhleni yabo.
Kwathi uma ifika kubo yazibika yathi: “Aphelile agambaqa, isiswana somhambi kasingakanani, singangenso yenyoni.” Amadoda ayiphuthuma ngenyama, ukudla notshwala, yadla yashaya esentwala. Isidlile, bayibuza ukuthi ingubani, ivelaphi, futhi ilibangise ngaphi. Yazichaza imvelaphi nalapho eyayilibangise khona: kwelaseMaQungebeni. Amadoda azichaza nawo ukuthi angawakoMkhulu eluse izinkomo zeNdlovukazi yoBukhosi bukaZulu. Bamxoxela lo mlisa ukuthi iSilo sabo kwakuyiNgonyama uJama eseyakhothama. Izwe layo lase liphethwe iNdlovukazi uMthaniya kaNdaba, owayesabambele iNkosana ngoba yayisencane. Bayitshela ukuthi uMntwana lona weNdlovukazi ukhona phakathi kwabo. Yambona le ndoda lo Mntwana weSilo yathatheka kakhulu yinhlonipho nesizotha sayo. Wayenomusa futhi emuhle kakhulu. Kwakuwuswahla lwebhungu, liwushiyile umhlabathi. Kwakungekho okwakuthi uma muntu elibheka akusole emzimbeni walo njengoba kuzwakala imbongi ilichaza khona uma selibusa ithi: “Inakazi emnyama yakithi kwaNobamba Ehamba ibanga amacala Ibhicongo elimzimba ubuthaka Obemzimba muhle nangendlala enkulu Obebuso bungenandawo yokusolwa Obemehlo engenandawo yokusolwa Obezandla zingenandawo yokusolwa Obenyawo zingenandawo yokusolwa Obezitho zingenandawo yokusolwa.
Kwathi uma isiqhubeka indoda nohambo lwayo uMntwana uSenzangakhona wayinika umphako, wathi isiyohamba idla endleleni, isivalelisa, wayicela ukuthi uma isibuya yedlule enhlonhleni yabo. Kwaphela izinsukwana ezimbalwa ihambile bayibona isifika futhi. Bafika bayibusisa kakhulu kunakuqala, lokhu phela iWundlu leNdlovukazi lase liyilindele. Kwathi lapho isidlula isibuyela ekhaya Elangeni, babuye bayinikeza omunye umphako wendlela. Isifika ekhaya ayiwuvalanga umlomo ngendlela eyayiphatheke kahle ngayo ezweni leNdlovukazi uMthaniya. Yaxoxa kabanzi ngomusa, uthando nobuhle boMntwana uSenzangakhona.
Ingxoxo yale ndoda yayithatha kakhulu inhliziyo yeNkosazana yeNkosi uMbhengi. INkosazana uNandi yazethuka isiphunyukile, yaphimisela yathi iyafisa ukuyibona le Nkosana enomusa yoBukhosi bukaZulu. Emqondweni wayo iNkosazana yaseLangeni yayisibona sikhanya sithi bha isithombe soMntwana uSenzangakhona. Kwakwala noma isithi iyalala, ubuthongo bungehli, icabanga ngalo Mntwana weNdlovukazi. Kwathi ngemuva kwezinyanga ezimbalwa izintombi zaseLangeni zathatha uhambo oluzisa emaQungebeni. Indlela yayizonqamula endaweni yoBukhosi bakwaZulu. Isizwe saseLangeni sasiganiselene nesizwe sasemaQungebeni kwaNgobese.
Nebala lafika ilanga elingaliyo, izintombi zashaya umqhumo seziphikelele ezweni lamaQungebe. Sezinqamula kweleNdlovukazi, zazikhweza kubelusi beNdlovukazi. Kwathi lapho amehlo eNkosazana uNandi ehlangana nawoMntwana uSenzangakhona, akekho owayitshela ukuthi sekuyilo iWundlu leNdlovukazi yoBukhosi bukaZulu lelo.
UMntwana uSenzangakhona waziphatha ngenkulu inhlonipho nemfudumalo izintombi zaseLangeni. INkosazana yeNkosi yehluleka ukuzibamba, yazethula kulezi zandla ezazichichima imfudumalo yoBukhosi. Ukuthandana kweNkosazana yoBukhosi baseLangeni neNkosana yoBukhosi bukaZulu kwaba ukuvuleka kwesahluko esisha ekwakhekeni kombusokazi omkhulu kaZulu. Ngemuva kwesikhathi, kwatholakala ukuthi iNkosazana izithwele. Ibuzwa ukuthi ikuthathaphi lokho eyayisikuthwele? Yabakhomba eBukhosini bukaZulu kwaNobamba.
AbaseLangeni bathumela eNdlunkulu kaZulu, bayobika ukuthi iNkosazana uNandi inuka uMntwana uSenzangakhona.
UMntwana uMudli okunguyena owayebambe izintambo zombuso egameni leNkosana uSenzangakhona, ngesizathu sokuthi wayebona uMntwana uSenzangakhona esemncane kakhulu ukuthi wayesenganukwa kuthiwe
ukhulelisile. Waphendula ngokuthi kungenzeka ukuthi iNkosazana yeNkosi iphethwe yisifo ishaka. Kwabaphatha kabi kakhulu abaseLangeni ukuba kuvele igama elinjalo kwabakwaZulu. Kwathi uma isiphumelele iNkosazana yaseLangeni, babuye bathumela kwaZulu, bathi abeze bazobona nanto “ishaka” labo selivele. Kwathi uma uMntwana uMudli esethola isiqiniseko sokuthi iNkosazana uNandi isitetile, wasekwamukela ukuzalwa kwale ngane ukuthi ngeyaseNdlunkulu. Wabe esebatshela ukuthi bafike bazise iNkosazana uNandi ukuthi ingayincelisi leyo ngane ebeleni ngoba iyosuke ivuvukale ibele. UMntwana uMudli wabe eseyiqamba ingane igama ethi: “nguShaka.” INdlovukazi yona yabe isiyiqamba amagama ithi: “nguSikithi Sigidi”. Ingane yaduma ngegama elaliyisici esasibhekiswe kunina sokuthi, “nguShaka”. UMntwana uShaka iyona ngane yokuqala yeSilo uSenzangakhona. Igama elithi “Sikithi” abadala babelichaza ngokuthi lisho ukuthi “Gimbici” noma ukusibekela konke okukhona.
Kanti igama elithi “Sigidi” lona bathi lalisho ubukhulu bale ngane iyodwa ukuthi ingangesigidi sabantu.