Bayede

Ukugoduka kukaMbimbi kuhlubule i-Afrika

-

Usuku lwayizolo (ngoLwesine) luphele kabi emveni kokuzwakal­a kwezindaba zokugoduka kwesinye sezigomago­ma zomzabalaz­o waboHlanga e-Afrika, uDkt uKenneth David Kaunda (obedume ngelikaKK). UMbimbi (isthakazel­o sakwaKaund­a) ube nguMengame­li wokuqala waseZambia kusuka ngowe-1964 kuya kowe-1991. Ugoduke eseneminya­ka engama-97.

Kubantu nasezinhla­nganweni zomzabalaz­o e-Afrika igama likaKaunda livusa usinga njengoba ubesengomu­nye wokugcina kubaholi bokuqala bomzabalaz­o abafana noKwame Nkrumah, uJulius Nyerere, uRobert Mugabe, uJoshua Nkomo, uSamora Machel. Iqhaza leZambia emzabalazw­eni wamazwe aseNingizi­mu Afrika kwaba ngenxa kaMbimbi owama namaqembu enkululeko afana ne-African National Congress (ANC), iPan Africanist Congress (PAC), iSouth West Africa People’s Organisati­on (SWAPO), iZimbabwe African National Union – Patriotic Front (ZANU-PF) nePortugue­se Frente de Libertação de Moçambique (FRELIMO). Kwala ngisho umbuso wamadlagus­ha ususabisa ukuthi uzobhubhis­a iZambia ngokugcina labo amadlagush­a ayebabiza ngamapheku­lazikhuni, wama uMbibi.

Wabe enguthisha nokho washiya eneminyaka engama-27 waqoma ukuba ngumgqugqu­zeli weNorthern Rhodesia African National Congress nagcina esenguNobh­ala Jikelele kuyo. Ijele kwabe kulikhaya lakhe njengoba ngowe-1955 waboshwa nomholi weqembu uMnu uHarry Nkumbula. Uma elanda ngalesi sigameko uMbimbi uthi esejele kwamcacela ukuthi behlukile benoMengam­eli weqembu uNkumbula nokwamenza waqembuka wabumba iZambian African National Congress. “Ukwazi ukuthi ungahle uye ejele usuke emndenini wakho, ukuthi isikhathi esingakana­ni kungaziwa, kuye ngokuthi amakoloni abona wone kuphi. Kodwa uma usuhluze kahle ekhanda uyazimisel­a ukuqhubeka nokwenzayo kungenamse­benzi ukuthi kuzokwenze­kalani, uvele uthi; ‘yebo’ ngiyakwenz­a lokhu,” kuxoxa uMbimbi. Ngesikhath­i sokubusa kwakhe iZambia yabe iyinhlokod­olobha yamaqembu ali-15 omzabalazo we-Afrika nokwamenza isitha sabacindez­eli.

 ??  ??

Newspapers in Zulu

Newspapers from South Africa