Izivumelwano ezintsha zeKenya neChina zithinta iminxa ethile
UNgqongqoshe Wezangaphandle waseChina uqala ukuvakashela eKenya ngeSonto eledlule, lapho uHulumeni ethembele emalini ebolekiwe yaseChina ukuthuthukisa ingqalasizinda kodwa ubhekene nokugxekwa ngenxa yomthwalo wezikweletu.
UMnyango Wezangaphandle eKenya uchaze ukuvakasha kukaWang Yi, ophinde abe yikhansela lesifunda, ngokuthi “kungokomlando”. Ithe kuzoxoxwa ngezokuphepha, ezempilo, ukuguquguquka kwesimo sezulu kanye nokudluliswa kobuchwepheshe bezokonga imvelo bese kusayinwa izivumelwano ezintsha zamazwe amabili.
IKenya ingeyesibili kwezintathu ohambweni lukaWang lwase-Afrika, ilandela i-Eritrea nangaphambi kweComoros. IChina iboleke amazwe ase-Afrika izigidigidi zamarandi njengengxenye yeBelt and Road Initiative (BRI) kaMongameli Xi Jinping (BRI), okuhlanganisa no-$5 billion wokwakha ujantshi wesimanje osuka echwebeni laseKenya iMombasa.
Leyo modeli ibilokhu ivela, ngokwengxenye ngaphansi kobhubhane lokhuvethe kanye nokuwohloka komnotho wayo futhi ngenxa yokuhlehla kwabagxeki base-Afrika ngokumelene namazinga ezikweletu akhuphukayo. I-China iyasuka emalini ebolekiwe yengqalasizinda eqinile iye emizamweni yokuthuthukisa uhwebo. Phakathi kwabagxeka ukuthembela kweKenya oxhasweni lwaseChina kukhona uKimani Ichung’wah, nongummeli weqembu elibusayo osephenduke umgxeki kahulumeni. “Kuyisicupho sesikweletu futhi kufanele baqale ukuxoxisana kabusha,” etshela abeReuters ngaphambi kokuvakasha kukaWang, ekhononda ngokuthi amanani enzalo emali mboleko yaseChina ayemba eqolo. I-Ichung’wah yeseka uWilliam Ruto, obeyisekela likaMengameli u-Uhuru Kenyatta, ukuthi athathe izintambo zokuphatha okhethweni oluhlelelwe u-Agasti, yathi uma uRuto enqoba uhulumeni wakhe uzofuna imibandela emisha yokukhokha imali ebolekiwe.
. Njengelungu loMkhandlu Wezokuphepha WeNhlangano Yezizwe kanye nenhlangano ephezulu yeNhlangano Yamazwe Ase-Afrika yokubhekana nezingxabano ezwenikazi, iKenya ibambe iqhaza elikhulu ekukhulumeni kwe-Afrika. I-Eritrea ingelinye lamazwe ampofu kakhulu futhi angawodwa kakhulu emhlabeni. I-China ayizange isho esidlangalaleni ukuthi yayiyini inhloso yokuvakasha kukaWang.
UPeter Kagwanja, uSolwazi wezobudlelwano bamazwe ngamazwe eNyuvesi yaseNairobi, uthe kungenzeka ukuthi lolu hambo luhlobene nemizamo yezikhulu zokuqeda ukungqubuzana enyakatho ne-Ethiopia engumakhelwane, lapho amasosha ase-Eritrea ehileleke khona. IComoros, iqoqo leziqhingi zase-Indian Ocean, ihlezi onqenqemeni lomzila wokuhwebelana olwandle owaziwa eChina ngeMaritime Silk Road futhi othathwa njengebalulekile yiBeijing, kusho uKagwanja.