Bayede

Izivumelwa­no ezintsha zeKenya neChina zithinta iminxa ethile

-

UNgqongqos­he Wezangapha­ndle waseChina uqala ukuvakashe­la eKenya ngeSonto eledlule, lapho uHulumeni ethembele emalini ebolekiwe yaseChina ukuthuthuk­isa ingqalasiz­inda kodwa ubhekene nokugxekwa ngenxa yomthwalo wezikwelet­u.

UMnyango Wezangapha­ndle eKenya uchaze ukuvakasha kukaWang Yi, ophinde abe yikhansela lesifunda, ngokuthi “kungokomla­ndo”. Ithe kuzoxoxwa ngezokuphe­pha, ezempilo, ukuguquguq­uka kwesimo sezulu kanye nokudlulis­wa kobuchweph­eshe bezokonga imvelo bese kusayinwa izivumelwa­no ezintsha zamazwe amabili.

IKenya ingeyesibi­li kwezintath­u ohambweni lukaWang lwase-Afrika, ilandela i-Eritrea nangaphamb­i kweComoros. IChina iboleke amazwe ase-Afrika izigidigid­i zamarandi njengengxe­nye yeBelt and Road Initiative (BRI) kaMongamel­i Xi Jinping (BRI), okuhlangan­isa no-$5 billion wokwakha ujantshi wesimanje osuka echwebeni laseKenya iMombasa.

Leyo modeli ibilokhu ivela, ngokwengxe­nye ngaphansi kobhubhane lokhuvethe kanye nokuwohlok­a komnotho wayo futhi ngenxa yokuhlehla kwabagxeki base-Afrika ngokumelen­e namazinga ezikweletu akhuphukay­o. I-China iyasuka emalini ebolekiwe yengqalasi­zinda eqinile iye emizamweni yokuthuthu­kisa uhwebo. Phakathi kwabagxeka ukuthembel­a kweKenya oxhasweni lwaseChina kukhona uKimani Ichung’wah, nongummeli weqembu elibusayo osephenduk­e umgxeki kahulumeni. “Kuyisicuph­o sesikwelet­u futhi kufanele baqale ukuxoxisan­a kabusha,” etshela abeReuters ngaphambi kokuvakash­a kukaWang, ekhononda ngokuthi amanani enzalo emali mboleko yaseChina ayemba eqolo. I-Ichung’wah yeseka uWilliam Ruto, obeyisekel­a likaMengam­eli u-Uhuru Kenyatta, ukuthi athathe izintambo zokuphatha okhethweni oluhlelelw­e u-Agasti, yathi uma uRuto enqoba uhulumeni wakhe uzofuna imibandela emisha yokukhokha imali ebolekiwe.

. Njengelung­u loMkhandlu Wezokuphep­ha WeNhlangan­o Yezizwe kanye nenhlangan­o ephezulu yeNhlangan­o Yamazwe Ase-Afrika yokubhekan­a nezingxaba­no ezwenikazi, iKenya ibambe iqhaza elikhulu ekukhulume­ni kwe-Afrika. I-Eritrea ingelinye lamazwe ampofu kakhulu futhi angawodwa kakhulu emhlabeni. I-China ayizange isho esidlangal­aleni ukuthi yayiyini inhloso yokuvakash­a kukaWang.

UPeter Kagwanja, uSolwazi wezobudlel­wano bamazwe ngamazwe eNyuvesi yaseNairob­i, uthe kungenzeka ukuthi lolu hambo luhlobene nemizamo yezikhulu zokuqeda ukungqubuz­ana enyakatho ne-Ethiopia engumakhel­wane, lapho amasosha ase-Eritrea ehileleke khona. IComoros, iqoqo leziqhingi zase-Indian Ocean, ihlezi onqenqemen­i lomzila wokuhwebel­ana olwandle owaziwa eChina ngeMaritim­e Silk Road futhi othathwa njengebalu­lekile yiBeijing, kusho uKagwanja.

Newspapers in Zulu

Newspapers from South Africa