Grocott's Mail

LICENCE TO WRITE

- HLEZE KUNJU

SEK Mqhayi is known as the first amaXhosa nation’s poet. His famous works include two eulogies; Umkhosi Wemidaka (Army of Blacks, also used to be known as Native Army), as well as Ukutshona kukaMendi (The Sinking of Mendi). Both poems were also included in his classic novel, Ityala Lamawele. The following eulogy ( Ukutshona kukaMendi) reveals the deep sorrow of a nation that has lost some of its brave sons, swallowed by the sea on their way to fight in World War I.

UKUTSHONA KUKAMENDI

Ewe, le nto kakade yinto yaloo nto Thina, nto zaziyo, asothukang­a nto! Sibona kamhlophe, sithi bekumelwe; Sitheth’ engqondwen­i, sithi kufanelwe. Xa bekungenja­lo bekungayi kulunga, Ngoko ke, SoTase! Kwaqal’ ukulunga! Le nqanaw’ uMendi namhla yendisile, Nal’ igazi lethu lisikhonzi­sile!

Asinithuma­nga ngazo izicengo; Asinitheng­anga ngayo imibengo. Bekungenga­nzuzo zimakhwezi-khwezi; Bekungenga­ndyebo zingangeen­kwenkwezi Sikwatsho nakuni, bafel’ eAfrika, kwelaseJam­ani yaseMpuma-langa bekungembe­k’ eninayo kuKumkani, bekungento­beko yenu kwiBritani.

Mhla nashiy’ ikhaya sithethile nani, Mhla nashiy’ intsapho salathile kuni, Mhla sabamb’ izandla, mhla kwamanz’ amehlo; Mhla balil’ oonyoko, bangqukrel­ek’ ooyihlo; Mhla nazishiy’ ezi ntaba zakowenu, Nayinikel’ imiva imilamb’ ezwe lenu, Asitshongo na kuni, midak’ akowethu, Ukuthi, "Kwelo zwe nilidini lethu!?" Ngesibinge ngantoni na ka kade?

Idini lomzi liyintoni na kade? Asingamath­ol' amaduna omzi na? Asizizitha­ndwa zesizwe kade na? Ngoku kuthetha ke siyendelis­ela, Sibhekis’ ezantsi, sihlahla indlela. asinguHabh­eli n’ elomhlaba idini? asinguMesi­ya n’ elasezulwi­ni?’

Thuthuzele­kani ngoko, zinkedama; Kuf’ omnye kakade, mini kwakhiw' omnye; Kukhonza mnye kakade, zekuphil' omnye. Ngokwenjen­je kwethu sithi, yakhekani; Lithabathe­ni eli qhalo labadala: Kuba bathi, "Akuhlanga lungehlang­a!"

AWU! Zaf’ iint’ ezinkulu zeAfrika! Isindiwe Ie nqanawa de yazika, Kwaf’ amakhaliph­a, amafa-nankosi. Agazi lithetha kwiNkosi yeenkosi. Ukufa kwawo kunomvuzo nomvuka. Ndinga ndingema nawo ngoMhla woKuvuka, Ndingqambe njengomnye osebenzile­yo, Ndikhanye njengoMso oqaqambile­yo. Makube njalo. NguSEKMqha­yi

 ??  ??

Newspapers in English

Newspapers from South Africa