Imvuselelo ka Puku
Ndibulela umqambi nabaxhasi bakhe ngokusungula eli phulo lophuhliso lolwimi lwesi Xhosa. Ndibulela nabathe balusabela olu bizo, abafana nabakwesi siganeko namhlanje ngale njika langa.
Ndibulela nabaququzeleli ngokundinika indima ebaluleke kangaka, endithemba ukuba ebuyilweni bam ndiyakuba nakho ukuthi gqaba gqaba ndizame ukuphengula ngokuxabiseka kolwimi lwesintu kubantu balo.
Siselagqatsweni lokuphiswano nelwimi zezinye intlanga, into eyenza ukuba uxinzelelo lwemfundo yethu longanyelwe zezilwimi zase mzini.
Umgaqo siseko womZantsi Afrika ubalula ilwimi zabemi bomZantsi Afrika, ude ufanise eli lizwe nomnyama omabala bala (Rainbow Nation) ongenakuze uphelele xa ungabandakanyanga yonke le mibala
Ngeminyaka yo 1937, intlungu yentlungu kumabanga aphantsi. Kunyanzeleke ukuba isi Xhosa sisifundiswe ngolwimi lwamaNgesi. Ndandikwi banga A omkhulu (Grade 1) ngonyaka ka 1938. Kwakufuneka ukuba senze umthandazo we Nkosi ngesi Ngesi. Sasidla ngokucetyiswa ukuba sijonge imilomo yabafundi abaku Std 4 silinqanise oko sikuvayo - Mamela ke Our Father who chat - Nomthandazo wokuzukisa Nkosi – Glory…
Sayiqhela le meko, ndikhumbula silinganisa ibandla lama Sirayeli xa licula ngePasika - When I the Lord, thina sisithi “Wena diloja”
Kububulumko ukuzazi apho uphuma khona ukuze ubenentsingiselo yalapho ufuna ukuya khona. Ubene mvela phi oyakuthi ngexesha lenkxwaleko ukwazi ukuba namasango ohlala evuliwe, alindele ukukwamkela naxa sowulijacu lonyana wolahleko.
Kha nizithuthe
Kukho abantu nabantwana abangakhange babenayo le nyhweba. Ingaba lento iyabususa Ubuntu babo?
Kukho inthetho ebifudula igqama nakwezomthetho (Iegitimacy). Kubekho abantwana abangenakho ukuwafuana amalungelo abo, kuba bengezanga ngamtetho elizweni
uThixo owakwazi usesizalweni unenjongo ngawe (purpose) Qhayisa ke ngalo njongo uyiphuhlise, ukhangele iziphumo zoko.
Sibabonile abantwana abaphuma kumakhaya angaxakekanga, befathula bedlala ngexesha kungekho nto baphumelela kuyo, bade abazali boyisakale, nomntana aphelele engu Ngantweni ongenakuze azimele ngenyawo zakhe, ongenakuze aqeshwe. Babhube abazali, asale nelo life lizakuphelela kwiziyolo ezingenambuyekezo.
Sibabonile abantwana abakhuliswe ngabazali abangatshatanga, nabangathabathi ntweni ngenxa yalo meko, kodwa baphumelele emgqabini. Nanku uTrevor Noah otata ongowase Switzerland nomama ongum Xhosakazi - uPhi ngoku?
Ndihlala nabazukulwana ababini, abakhumshi basus’amaphepha, isi Ngesi basikhupha ngempumlo. Ndithetha ukuba ndiphindaphinde ukusabela; ndibanexhala xa kufuneka ndibancedise kumsebenzi wabo wasekhaya. Kaloku bacofa u Google babuye nempendulo ezithe qca, kunjalo nje bangandixeleli ukuba leya yam impendulo ibiyabula. Yho aphele tu lomabhongo am obungcaphephe bam kulwimi lwama Ngesi.
Lo umncinane wayezama ukundixelela ukuba umlingane wakhe ongumelwane usela amanzi ngomlomo empompeni - “Granny Granny Makhulu Nalimanzi lisela” esitsho enomsindo. kubo. Izakuvela phi i bed-time story, umzukulwana aqanyeliswe ngo Bherana omsithisayo nomthuthuzelayo?
Kububulumko ke bafundi ukuba nikhuthale. Xa niye kumaqonga enencwadi nikhethe incwadi ezibhalwa ngababhali o Guybon Sinxo wase Qonce, nembongi umfundisi Jolobe wase Dikeni, oSEK Mqhayi - Umqhayi wase Ntab’ozuko, no Mnu Jordan we Ngqumbo Yeminyanya, imbali ypkusulungeka kwamasiko, ibalula amaMpondomise.
Apha phambi kwam ndibona ababhali, abazobi, imvumi, abaxhentsi, imbongi nengcaphephe zabaqulunqi bemithi nentsimbi, abathungi, ndibala ntoni?
Zonke ezi zinto zigqamise imbali namasiko akudala namabhongo okuphuhlisa oku sekubonakala kubomi babo ngeli xesha. Ndibona aboluki besebenzisa ingca umsingizane, incaluko, imizi elukwa ngezandla kwenziwe inkukho ingobozi, intluzo, izithebe nezacholo. Ndimangaliswa ngakumbi ndakufunda incwadi ezibhalwe ngamaXhosa ngolwimi lwesiNgesi, esona sichubekileyo, bade bafumane nembasa,ufumanise ukuba abelungu abazixhoxhi negila ngokungakwazi nokuthetha isiXhosa; esosabo siphelela ku “Ungubanigama yakho; ndiyavuya kwazi. Uphila njani? Namu ndiyaphila kakhle. Hayi kodwa ndiyazithandela ku kumfo kaTrollip nesiXhosa sakhe esingenaso noko isingqi sesilungu.
Niselugqatsweni ke bafundi, niphutha phutha isitya emnyameni. Izixhobo nizinikiwe. Ndithetha nge Compass, izalathisi- ndlela (maps) imiphako namanzi; nisentlango, umpengempe okukhama ngonxano, ubonakale uleqa izichenene zamanzi ntlango, athi sowusondele kuwo achasele; sukuba sekunzima mpela ke kuwe ngelo xesha, namathemba ephelile; kodwa ukuba une Compass ne map, ungakwazi ukubuyela apho ubuqale khona. Yiba nengqalelo yendawo ofunzele kuyo, ungawasusi amehlo nengqondo yakho kuyo.