BACHAZA NGEZINHLELO ZOKUSIZA ABENZA UMATIKULETSHENI
OMASIPALA bakwazulu-natal sebeqalile ukukhuthaza abafundi abebenza umatikuletsheni ngonyaka odlule ukuhambela emahhovisi abo bayothatha amafomu okumele bawagcwalise ukuze bakwazi ukuthola uxhaso lwemali yokubhalisa ezikhungweni zemfundo ephakeme ngokwehlukana kwazo.
Kuzokhumbuleka ukuthi njengamanje abafundi abebenza umatikuletsheni onyakeni odlule, babambe umoya njengoba kulindeleke ukuba kuphume imiphumela yabo ngomhla ka-18 wale nyanga. Lokhu omasipala bakwenza ngenxa yokuthi uma sekuvulwa ezikhungweni zemfundo ephakeme kuba khona abafundi abagcina besala ngaphandle ngoba bengenayo imali yokubhalisa.
Abaningi basuke besalinde uxhaso lwesikhwama sikahulumeni esixhasa abafundi abaswele abasezikhungweni eziphakeme, inational Student Financial Aid Scheme (NSFAS) ukuzwa ukuthi uxhaso bayaluthola yini. Esikhathini esiningi lesi sikhwama uma sikhipha uxhaso kuyaye kwenzeke ukuthi izikhala zisuke seziphelile ezikhungweni eziningi.
Yingakho kuyaye kukhuthazwe abazali babafundi ukuthi babe nemali abacuphe ukubabhalisela ngayo ukuze basheshe bagcine izikhala zabo.
Ukunqanda leso simo omasipala abaningi baqhamuke nalolu hlelo lokunikwa imali yokubhalisa kubafundi abaphuma emakhaya adonsa kanzima.
Umnu Bongani Gina okhulumela umasipala umhlathuze, uthi babeke u-r720 000 ukwelekelela abafundi abawu-120 ngemali yokubhalisa ezikhungweni zemfundo ephakeme ezokuba wu-r6 000 umfundi ngamunye.
“Ngalolu xhaso selekelela abafundi abenza izifundo okokuqala noma abaphindelayo kanti sibheka kakhulu kwabafuna ukufunda imikhakha esingakala kuyona itown Planning, icivil Engineering, i-electrical Engineering, imechanical Engineering, i-agriculture, i-accounting, i-actual Science, i-information Technology, imaritime Studies nabafuna ukufundela ubudokotela,” esho. Uthi uxhaso lolu lukhishwa kanye kuphela kanti lungaqala ku-r6 000 kuya ku-r10 000 umfundi ngamunye. Uthi kumele kube ngabafundi abahlala ngaphansi kwalo masipala kuphela.
Umnu Thami Shangase okhulumela umasipala wesifunda iking Cesthwayo, uthi onyakeni odlule baxhase abafundi abangaphezulu kuka200 ngale mali yokubhalisa kanti nangawo lo nyaka bazokwenza okufanayo. Uthi kukhona ngisho abafundi bakulesi sifunda ababakhulumela ukuthola uxhaso e-india nasecuba ukuyofunda.
Imeya kumasipala Inkosi Mtubatuba, umnu Mxolisi Mthethwa, ikhuthaza abantu abasha abebefunda umatikuletsheni ukuba bahambele ihhovisi lalo masipala ukuyozwa ngezinhlelo ezahlukene abangakwazi ukusizakala ngaphansi kwazo.
Umnu Mandla Zondi oyimeya kumasipala umshwathi, uthe banalo uhlelo lwemali yokubhalisa abalunika abafundi abaphuma emakhaya axakekile. Uthe bananohlelo lwemifundaze egcwele abalunika abafundi abenza izifundo zemisebenzi engajwayelekile ngaphansi kwalo masipala.