Ngikhuza udweshu olungenasidingo olungasuswa yilolu khetho
MHLELI: Ngicela ukukhuza umsindo wothuthuva olungenasidingo ofuna ukubangwa ngabanye bethu abangayiqondisisi ipolitiki, kulolu khetho esibheke kulo.
Into esiyiqondayo kwezombusazwe wukuvotela uhulumeni, bese silindela izidingo. Uma zingafiki izidingo, sisusa udlame, sidilize noma sifake umlilo lokho osekwakhiwe, ngoba sithi silaya uhulumeni.
Uma senza kanjalo kasiyiqondi kahle ipolitiki, nezingqondo zethu zisuke zingasebenzi kahle impela.
Akekho umuntu ophilayo ekhanda ongashisa isikole ngoba ethi ufuna ugesi noma amanzi. Ibuhlungu le nto yokucekela phansi izakhiwo, kulimale kuphinde kufe abantu, kubangwa ezombusazwe.
Lingawa licoshwe yizinkukhu uma ungezwa kuthiwa umholi weqembu elithile lezombusazwe ufice omunye angahoshelani naye ezidlalela igalofu, kwasuka uthuli lwezichwe bebanga ipolitiki, kodwa abanye bethu bayalususa udlame, ngakho njalo ukungaziqondi kahle ezombusazwe.
Okuyikhona esikuqondayo nesikuthandayo wukubanga umsindo, sisuse uthuthuva, besesiyafa. Phela kuyafiwa ngodlame lwezombusazwe njengoba kwenzekile izolo lokhu, ngo-2021.
Impela abophiko lwezobunhloli kumele bacije baphelele ngaphambi nangasemuva kwalolu khetho esiya kulo, kungaphindi kwenzeke lokhu okwenzeke ngo-2021.
Ikwazulu-natal inomlando omubi wezimpi zombusazwe lapho kwakuqothana khona abalandeli bamaqembu adlelanayo, okuyinkatha NE-UDF eyayingaphansi kwe-anc, njengoba inkatha yasunguleka ngombono WE-ANC, eyayivaliwe wuhulumeni wobandlululo ngaleso sikhathi.
Lo mlando ufuna ukuziphinda namuhla, njengoba kusunguleke umkhonto Wesizwe (MK Party).
Kulokhu, kube wumbono kamnu Jacob Zuma, owayengumengameli kakhongolose.
Kakusiyo inkinga ukuba khona kwemk kulolu khetho, akuyona into engaze idale udlame esifundazweni.
Kuhlezi kusungulwa amaqembu ezombusazwe kule lizwe.
Okungaba yinkinga yithi thina balandeli, ikakhulukazi labo abangayiqondi kahle ipolitiki, futhi okungabantu iningi labo elizintulelayo.
Yithi kanye esingaba ngabaphehli bodlame ngalolu khetho.
Mhlawumbe omunye usengathi vele akekho umuntu oyiqondisisa ngokuphelele ipolitiki, kodwa uma sesibanga umsindo ohambisana nodlame, sisuke sesikhombisa ukungayazi nhlobo ipolitiki.
Iningi labantu bakuleli lizimisele ngokubamba ukhetho olukhululekile, alizimisele ngodlame olungabuyisela izwe emuva.
Sikhona isidingo sesixwayiso esishubile kulabo abangasusa uthuthuva, ukuze umuntu nomuntu azi ukuthi uyobe esekuphi yena emuva kodlame aluphehlile, lwagcina ludlule nemiphefumulo yabantu.
Sithemba yena unxamalala, okunguye owaqeda udlame lwezombusazwe Kwazulu-natal phakathi kwenkatha NE-ANC noma I-UDF, ukuthi kusenguye ongavimba uthuthuva olungaqubuka phakathi kwe-anc nemk, noma phakathi kwezinye izinhlangano, ngaphambi nangemuva kokhetho.
Kanjalo NE-IEC, kumele ikugweme ukuqhatheka kwabavoti. Lokhu ingakwenza ngokuqinisa imithetho yayo, njengokugwema amatende namafulegi ezinhlangano ezikhungweni zokuvota, ngisho kungathiwa leso sikhungo sisesizindeni senhlangano ethile.
Makube ngamafulegi namatende E-IEC kuphela abonakalayo.
Kunezikhungo zokuvota okuhlezi kuvotisa kuzo abantu ababodwa, futhi benhlangano okuyisizinda sayo, njalo uma kuvotwa.
Lokhu kumele ikugweme I-IEC nakuba lokho kungabuye kuhambisane nombango womsebenzi wokuvotisa kulezi zikhungo.
Ukuba kuya ngami, ngalolu khetho oluhlonzwa njengalolo oluzofana nolwango-1994, ngabe kushintshwa ukwenza, ikakhulukazi uma sekuhlanganiswa izibalo zamavoti, ukuze abasusi bodweshu, noma abalandeli bezinhlangano eziqumbeke phansi okhethweni bangayitholi nendlela yokungena nangayo I-IEC.
Masingakufihli ukuthi thina abanye sesiqalile siyayikhuluma eyokuthi I-IEC ichemile. Ukuba bengiyi-iec kulolu khetho, bengingazama uhlelo noma enye indlela ehlukile yokuhlanganiswa kwezibalo zamavoti.
Iqiniso lithi ukuqagula ukuqumbeka phansi kwe-anc okhethweni, okuyinto ekhulunywa ngamaqembu aphikisayo, ngabahlaziyi bezombusazwe nabanye osolwazi, yikhona okungasusa uthuthuva uma I-ANC iwadlisela ogageni amanye amaqembu.
Ukuqagula ngesimo esifuze lesi, kumele kuvule kakhulu amehlo nezindlebe zezinhloli njengoba kubhekwe okhethweni.
Umbuzo uthi, kwenzekani uma sekungenzeki lokho okuqagulwayo?
Impela bekumele izindlebe zabophiko lwezobunhloli ziluleke kakhulu ngalolu khetho esibheke kulo, ukuze abangafuni ukwemukela ukunqotshwa okhethweni bangayitholi indawo yokususa udweshu.