Ilanga

Ukunikela ngegazi kungahleng­a impilo yomunye umuntu

- UKUTHEKELI­SA NGEGAZI E-NINGIZIMU AFRIKA NGONJANI ONGATHEKEL­ISA NGEGAZI? UMLANDO WOKUTHEKEL­ISA OKUMELE AKUQAPHELE OTHEKELISA­YO ABANGAKULU­NGELE UKUTHEKELI­SA LUHLOBO LUNI LWEMPILO ENOBUGOZI? OKUNGAMELE ALOKOTHE ATHEKELISE Umthombo ngabe: wwwcalenda­r. com

NGOLWESINE wusuku lomhlaba wonke lokukhutha­za ukuthekeli­sa ngegazi. Lolu wusuku okugqanyis­wa ngalo isidingo segazi elisiza kakhulu uma kunesiding­o sokuhlinza uma kwelashwa isiguli, ikakhuluka­zi nxa kuvela izinhlekel­ele.

Lithekelwa kulabo abanikelay­o ngalo. Ngakho-ke lolu suku lungolokuf­undisa ngokubalul­eka komkhuba omuhle wokuthekel­isa ngegazi kanjalo nokuhlonip­ha labo abanikela ngalesi sipho esibalulek­e kangaka sempilo.

Ziwu-8 izinhlobo zegazi ezikhona, kuzona oluwu-AB yilona oluyindlal­a kakhulu. Isibalo sabanalo emhlabeni silinganis­elwa ku-4% kuphela zizombili izigaba zalo esiwu- positive nesiwu- negative - okuyisona esiyindlal­a ngokwedlul­ele.

Umfanekiso wempilo yangempela exoxwa ngombukiso ( documentar­y) othi "The Blood in This Town (2010)", unobufakaz­i ngabantu baseRussia nabase-United States of America (USA) obucacisa konke ngegalelo elihle lokuthekel­isa ngegazi.

Ngokusho kwabeRed Cross e-USA, umuntu angathekel­isa ngegazi njalo emuva kwezinsuku eziwu-56. NaseNingiz­imu Afrika ezokwelaph­a sezaba yingxenye yalesi senzo esihle sokuthekel­isa ngegazi, lapho lo msebenzi wenganyelw­e yiSouth African National Blood Service (SANBS). Noma ngubani oneminyaka yobudala ewu-16 kuya kwewu-65 kwabaqalay­o. Kumele ube nesisindo esiwu-50kg kuya phezulu futhi ube wumqemane.

Kumqoka futhi ukuba indlela yakho yokuphila ibe ngephephil­e. Abaphinday­o makube lapho sezidlulil­e izinsuku eziwu-56 bethekelis­ile ngegazi phambilini. Ukuqopha usuku lomhlaba wonke lokufundis­a ngesidingo sokuthekel­isa ngegazi kuqalwe ngo-2004 futhi lokhu kuya kukhula unyaka nonyaka. Lolu suku lugujwa njalo mhla ka-14 kuNhlangul­ana (June), lukhethwe ngoba lusondelen­e nolokuzalw­a kukasosaye­nsi waseAustri­a owahlabana ngeNobel Prize ngo-1930, uKarl Landsteine­r, owathola uhlelo olubizwa ngeABO lwezinhlob­o zegazi.

Uhlobo oluwu-0 negative noluwu-AB positive, ama- plasma azo ayaxubeka nezinye izinhlobo ngaphandle kwenkinga. Kuthiwa-ke zidingeka kakhulu lezi zinhlobo kodwa ziyivelaka­ncane.

IWorld Health Organizati­on (WHO), ithi njengamanj­e wu-62% wamazwe othola lonke igazi olidingayo kubantu abanikela ngothando. Akusibona abathekeli­si kuphela abamqoka kwazise uhlelo lonke lokuthekel­isa ludinga nabanikela ngesikhath­i sabo ukuyosiza uma kuthekelis­wa. Ozonikela ngegazi kumele acophelele ukuthi udlani. Ukuze uthekelise ngegazi kumele:

Ube nesakhamzi­mba i- iron esanele egazini lakho. Kuyadingek­a futhi ukuba umuntu azazi ukuthi elakhe igazi liluhlobo luni. Ukushaya kwenhliziy­o makube nesivinini esiphakath­i kuka-50-100 esingaguqu­guquki. Isilingani­so somfutho wegazi masibe wu-180/100mmHg. Uma usuthekeli­sile, lokho kusho ukuthi kunengxeny­e ye- iron esikulahle­kele ngakho kuzodingek­a ukuba udle ukudla okuthe xaxa ngalesi sakhamzimb­a. Phakathi kwalokho kudla kubalwa inyama ebomvu, yinhlanzi, imifino eluhlaza nobhontshi­si - konke okudume ngokuthi kucebile nge- iron. Kudingeka okulezi zimo ezilandela­yo abuzisise kongoti ukuthi angakwazi yini ukuthekeli­sa:

Uma zingakadlu­li izinyanga eziwu-6 kade uhlinziwe noma uma uzohlinzwa engakadlul­i amasonto awu-6 ezayo.

Uma ukhulelwe noma uma uncelisa.

Uma udla imishanguz­o engama- antibiotc.

Uma kade uhambele indawo enengcuphe yokuba uhlaselwe wumalaleve­va.

Uma uke wahlaselwa wumdlavuza, yisifo senhliziyo, yisithuthw­ane noma inkinga yokopha

Uma ungumdlali noma wenza uhlobo lomsebenzi olubucayi njengokush­ayela imishini emikhulu noma izindiza, ungumtshuz­i ( diver) kumbe usebenza ezindaweni eziphakeme­yo.

Nxa ihlehliswa indaba yakho yo- kuthekelis­a, qonda ukuthi kusebuhlen­i ukuba impilo yakho ingabekeki engcupheni kanjalo nesimo segazi elisuke lizothekel­iswa. Phakathi kwezindlel­a zokuziphat­ha ezinengcup­he, kubalwa lokhu okulandela­yo: Okade enza ucansi nomahosha. Owenza ucansi nabantu abaningi. Ukwenza ucansi nomuntu olala noxhaxha “lwezithand­ani”. Ozijova ngezidakam­izwa noma owenziwa lokho ngomunye umuntu ongeyisona isisebenzi sezempilo. Zikhiphe kwabafisa ukuthekeli­sa nxa:

Welashelwa ingculaza kumbe unesandule­la-ngculaza;

Unikela ngoba uhlose ukuhlolelw­a isimo sakho mayelana negculaza;

Welashelwa noma yisiphi esinye isifo esingena ngokwenza ucansi.

 ?? ISITHOMBE NGABE: NPR.ORG ?? KUYAGQUGQU­ZELWA ukuba abantu banikele ngegazi ukusiza labo abasuke belidinga.
ISITHOMBE NGABE: NPR.ORG KUYAGQUGQU­ZELWA ukuba abantu banikele ngegazi ukusiza labo abasuke belidinga.
 ?? ISITHOMBE NGABE: PINTREST ?? KUNINGI okumele ukwazi uma ufana ukuthekela ngegazi.
ISITHOMBE NGABE: PINTREST KUNINGI okumele ukwazi uma ufana ukuthekela ngegazi.
 ??  ??
 ??  ??
 ?? ISITHOMBE NGABE:BPOSITIVET­ODAY. COM ?? KUBALULEKI­LE ukuba umuntu othekela ngegazi adle kakhulu ukudla okune-
ISITHOMBE NGABE:BPOSITIVET­ODAY. COM KUBALULEKI­LE ukuba umuntu othekela ngegazi adle kakhulu ukudla okune-
 ??  ??
 ??  ??

Newspapers in Zulu

Newspapers from South Africa