Bethulelwe isigqoko abemayini
Ngokuzibophezela ukwakha nokwakha izikole ezidle izigidi
BETHULELWE isigqoko yiSekela-Ngqongqoshe lezokuMbiwayo, uMnu Godfrey Oliphant, abemayini iTronox, ngomsebenzi oncomekayo abawenzele umphakathi waseMpangeni namaphethelo emuva kokwethula ngokusemthethweni amakilasi ezikole abawakhile.
Banconywe emcimbini obungoLwesibili eMpangeni, obuhambisana nokuphendulwa kwesoyi lapho kuzokwakhiwa khona esinye isikole.
UMnu Oliphant, uvule ngokusemthethweni isakhiwo samahhovisi okuphatha namakilasi aseZiphozonke High School, eMatshana, waphinde wayophendula isoyi lapho kuzokwakhiwa khona isikole samabanga aphansi eMevamhlophe, kweseNkosi uZenzo Zungu, maqede wadlulela ePrince Zithulele High School, eMthunzini, nakhona eyovula isakhiwo samakilasi.
Zonke lezi zakhiwo uMnu Oliphant uzivule ehambisana nomQondisi-jikelele wakwaTronox, eNingizimu Afrika, uMnu Mpho Mothoa, iNkosi uZungu, uMntwana uMakhosi Zulu nezinye izikhulu zikahulumeni.
Isakhiwo saseZiphozonke sidle imali elinganiselwa ku-R3 million, esasePrince Zithelele High sadla ngaphezu kuka-R1 million isikole esizokwakhiwa okulindeleke ukuba siphele ngemuva kwezinyanga ezine, sizodla imali engaphezu kwe-R3 million.
UMnu Olifant uthe akasiye umuntu okhuthalele ukuphendula amasoyi ezakhiwo ngoba esikhathini esiningi abantu baye bangabe besazifeza izethembiso, kepha wathi uyabethemba abakwaTronox ngoba sebekhombise ukwethembeka ezindaweni eziningi.
“Siwumnyango wezezimayini kuleli, siye sikhiphe ilayisense kwabezimayini sibabekele imibandela yokuthi kuzomele bahambi- se intuthuko kuleyo ndawo abasuke bezomba kuyona. Sibanqumela iminyaka eyisihlanu ukuba bakwenze lokho, kuyangithokozisa uku- thi namuhla ngizovula izakhiwo ezibonakalayo nezizosiza umphakathi, kungagcini lapho kepha kuvuleke namathuba emisebenzi abantu bathole amatoho.
“Ngiyanicela mphakathi ukuba nisivikele isikole senu, kungafi ngisho ifasitela,” kusho uMnu Oliphant.
INkosi uZungu ibonge abakwaTrinox ngomnikelo wabo wamakilasi nesikole esizokwakhiwa, yathi lesi sikole sizosiza kakhulu ekubeni izingane ezincane zingahambi amabanga amade uma ziya esikoleni.
“Ngizwakalisa ukubonga kwami ngoba ukwakhiwa kwalesi sikole kuzokwehlisa umthwalo osemahlombe kubazali bezingane ezincane futhi kuzoletha amathuba emisebenzi kwabambalwa.
“Ngiyacela ukuthi abantu bangalindeli ukuthi bazoqashwa bonke kulesi sikole, ngeke kwenzeke lokho. Ngiyethemba ukuthi sizosivula ngoMfumfu (October),” kuphetha iNkosi Zungu.
UMnu Mothoa uthe bazibophezele ukusebenzisaneni nomphakathi kuzo zonke izindawo lapho kusebenza khona izimayini zabo.
“Kasivele sakhe nje, siqale sixhumane nomphakathi wendawo sibonisane nawo besesicela imvume eMnyangweni wezokuMbiwayo nakowezemfundo, konke sikuhambisa ngohlelo.
“Inhloso yethu wukwakha isizwe sithuthukise intsha yethu,” kubeka uMnu Mothoa. AbakwaTronox banemayini emba inhlabathi eFairbreeze ngaseMthunzini, lolu hlobo lwenhlabathi lwakha umkhiqizo we-Alminite, iZircon neRutile bese iphekwa efemini eyakha insimbi eMpangeni ebizwa nge- smelter, kuphume insimbi ebizwa nge- pig iron ne- titania slag.
Ngiyanicela mphakathi ukuba nisivikele isikole senu...