I-PAC ixolisile emndenini wakwaSobukwe
Kuthiwa bebengayizwa eyokubamba iqhaza kwe-ANC
I-PAN Africanist Congress of Azania (PAC), isixolisile emndenini wakwaSobukwe ngesidididi esiphazamise umngcwabo kaNkk Zondeni Veronica Sobukwe, obeyinkosikazi kaMnu Robert Sobukwe, owayengumsunguli nomholi wokuqala waleli qembu.
Inkinga ibenkulu kangangokuba amaphoyisa, yizikhulu zikahulumeni nesekela likamengameli waseNingizimu Afrika, uMnu David Mabuza - obekunguyena obezokwethula amazwi enduduzo - baphoqekile ukulushiya phakathi uhlelo lomngcwabo obuseGraaff-Reinet, Eastern Cape ngoMgqibelo.
Nomholi wePAC, uMnu Narius Moloto, uxoshiwe kule nkonzo.
Kubikwa ukuthi uthuthuva lususwe ngabebengayizwa eyokubamba iqhaza kwe-African National Congress (ANC) kulo mngcwabo obumenyezelwe njengokhethekile nguMengameli Cyril Ramaphosa.
Okhulumela iPAC, uMnu Kenneth Mokgatlhe, uthe: “Esikubonile kube wukuziphatha okungamukelekile. Siyakugxeka futhi siyaxolisa emndenini."
I-PAC ibuye yathembisa ukuthi izothathela izinyathelo amalungu azotholakala ukuthi ayathinteka.
Emuva kwalesi sigigaba esishiye abaningi bebambe ongezansi, ikakhulukazi emphakathini ongama-Afrika nokwazisayo ukuhlonipha umngcwabo, nakho konke okuphathelene nomuntu ongasekho, miningi imibuzo engakaphenduleki ngakho konke okwenzekile.
Omunye waleyo mibuzo ngothi kambe ukuba bekufihlwa ilungu le-ANC elisezingeni abekulona uNkk Sobukwe kwiPAC, yona iPAC noma yimuphi-ke omunye umbutho ubungavunyelwa yini ukuyokwengamela lowo mngcwabo.
Embhalweni ovele ephephabhukwini, iKimberley City Info, mhla ka-7 kuNtulikazi, (July) 2017 - lapho umlobi ebethulela isigqoko uNkk Sobukwe - phakathi kokunye ubalisa ngokushaywa indiva kweqhaza lePAC nobuholi bayo emzabalazweni wenkululeko yaleli lizwe.
Uze asho amazwi aphenduke aba yisiphrofetho ngokwenzeke ngoMgqibelo emngcwabeni kaNkk Sobukwe uma ethi: “Nakanjani uma selufika lolo suku lokudlula emhlabeni, baningi abayosukumela phezulu sebefuna ukusho okuthile okuhle ngaye emngcwabeni wakhe."
Uze engeze ngokuthi ufisa se- ngathi umndeni wakwaSobukwe ungabashaya indiva labo abayosondela ngalolo suku.
Lokhu kukodwa, bekufanele ngabe kuyivezele ngokwanele i-ANC umuzwa okhona kwabathile vele abebengathokozile ngokushaywa indiva kweqhaza lePAC emlandweni womzabalazo kanjalo nokuhlonishwa kwamagalelo obuholi bayo.
Kwabanye okwenziwe yi-ANC kuwubufakazi besisho sesiZulu esithi: “Umuntu ubongwa esefile‚" nokubonakele ngalesi sigameko sangoMgqibelo ukuthi kasinandawo kwezombusazwe.
Nasemngcwabeni womculi wehip hop osanda kudlula emhlabeni, uLindani “Prokid" Mkhize, kubonakale ibhokisi lakhe selimbozwe ngemibala ye-ANC nakuba bekungekho okungako abedume ngakho kuleli qembu.
Akuphikiwe ukuthi ubengaba yilungu kodwa obekungalindelekile wukuba aze ahlonishwe ngefulegi le-ANC.
Kuzokhumbuleka ukuthi umndeni wakwaSobukwe usufana nesishozi uma kukhulunywa ngodaba olufuze lolu.
Ngo-1978 kufihlwa umyeni kaNkk Sobukwe, uMengameli weInkatha Freedom Party (IFP), iNkosi Mangosuthu Buthelezi, waphoqeleka ukushiya umngcwabo wakhe ngoba kukhona ababengahambisani nokuba khona kwakhe.
Okubi-ke lapha wukuthi iNkosi Buthelezi yayimenywe wumndeni wakwaSobukwe ukuba ibe khona kwazise yona nomfowabo kaMnu Sobukwe, uMbhishobhi Peter Sobukwe, babendawonye besafunda e-University of Fort Hare futhi bengamalungu e-ANC Youth League (ANCYL).
Ebhala kwiSunday Times ngo2007 mayelana nalesi sigameko, uMfu Thulasizwe Buthelezi - oseyimeya yaseZululand - uchaza abenza lokhu njengemidlwembe engalazi iqhaza leNkosi Buthelezi kwezepolitiki nanokuthi kungani yayikulo mngcwabo.
USolwazi Bheki Mngomezulu, ofundisa iPolitical Science eWestern Cape University, uthe kufanele abantu bakhumbule ukuthi umngcwabo kakuwona umbuthano wezombusazwe, ngakho kunesidingo sokuba uhlonishwe ngaso sonke isikhathi ngoba kusuke kunesidingo sokududuza umndeni oshonelwe.
Uthe okwenzeke ngoMgqibelo emngcwabeni kaNkk Sobukwe kuphambene nobu-Afrika.
Maqondana nokumenyezelwa kwalo mngcwabo ukuba ube semthethweni, uthe kufanelekile uma uhulumeni uxoxile nabomndeni kodwa okusemqoka wukuba izikhulumi zikwenze kucace ukuthi ezikusho lapho kakuphathelene namaqembu ezisuka kuwona, kodwa zimele uhulumeni.