NAMUHLA SIYAWUPHETHA UMKHOSI WABAYENI
KWELANAMUHLA kule ndima yokuganana, siyayiphetha indaba yethu yesigaba somkhosi wabayeni.
Ngokwedlule sigcine umakoti efika nabayeni evela ukuyobalanda emzini. Sishilo nokuthi bazonele bangeniswe elawini bese umakoti ebahlamuka. Umthimba nawo belu usuviva usuyimivi laphaya kwelawo ilawu, kuhaywa izaga kunjeya.
Kukhala icilongo nxazombili, ekhethweni nasemthimbeni. Nalo ikhetho libhokile lihaya izaga.
Kubuswe njalo nangotshwala kuze kube phakathi kwamabili. Umakoti nezimpelesi bona bamatasa balungisa ukudla kwangakusasa.
Kuzothi kusenjalo, liphume kuqala ikhetho liyokhomba isigcawu.
Liphuma ngegama lokuphuma, kuthi lingaba ngaphandle, lihlabelele igama lokugqumushela liqonde endlini yomthimba seliholwa yinkombi, ingasakhombi isizibulala, lapho sekuphume ngisho nesinedolo kukikizelwa.
Lizobona nethimba ukuthi sekonakele liphume nalo ligqumushele liqonde esigcawini lapho zizofike ziqhuthane amakhizane. Emuva kwamagama amathathu, sebezokhukhula baqonde endlini, kuqhutshekwe nokuphuza.
Abalalayo sebengalala, kodwa umgomo wukuba kuthi ngokukhala kwezinkukhu, umthimba uthathe umakoti wawo, bakhukhule baqonde esihlahleni ngendlela abeze ngayo.
Bazofike baziphumulele lapho bese kuthi ekuseni bahanjiselwe ukudla namaqhaga, badle baphuze. Kuzobuswa njalo lize lithambame ilanga, bese ziqala ukuvunula izinsizwwa eziyintanga yalo mfana ozokwenda.
Zivunula ngamabheshu lawa abephethwe bese zifaka ubukopolo nomsila weklolodo.
Sekuzofika amantombazane asekhweni ethwele imbiza yokukhuphula umthimba, ehamba nomnewabo.
Uma wephuza ukukhuphuka umthimba, usuyolandwa yinduna yendawo ngoba phela kubikiwe, lo msebenzi uphethwe njengodwendwe. Nembala likhuphuke ithimba seliqonde ngqo esigcawini.
Lizofike lisine naye belu umakoti. emuva kwalokho sekungangenwa endlini kubuswe ngotshwala nokudla bese kulungiselwa ukulala.
Ngakusasa, ngokufudumala kwelanga uyise wentombazane uzovuka nabafowabo abize umkhongi nomkhwenyana ozokwenda, ababizele esibayeni lapho ezokhombisa khona umkhwenyana inkomo amendisa ngayo, amtshele athi: “Nakhu wena wasemzini engikwendisa ngakho.
"Ngale nkomo ngithi uma ufica lapha ekhaya kungasengiwe, sekuthiwa amankonyane ayancela, ungisize ungene esibayeni usenge ngoba namhlanje usungumntanami.
"Uma ufica laba bafana bededele izinkomo zidla amasimu, uthathe uswazi ubashaye ngoba namhlanje sekungabantwana bakwenu.”
Usezobonga-ke umkhongi ebongela umkhwenyana. Aba-khwe sebezonikeza umkhongi umkhonto, izinqindi nezitsha bangene endlini.
Phela lo msebenzi uqondene naye usigozolo. Kungaphela ukuhlinza uyise womfana usezokwaba inkomo ngezitho zayo kanjena: Umkhono uzoqobela ububende. Abasemzini kababudli ububende, bahlonipha igazi nokuphila kwale nkomo.
Inhloko, umkhono nomlenze kunikwa abasekhweni.
Lokhu okusala esikhunjeni, amanqina nesinqe, nakho kunikezwa abasekhweni. Unina womfana le emuva uphathelwa umhlubulo, insonyama yawo nethumbu.
La makhosikazi azokwendisa anikezwa okwangaphakathi. Lena esele izodliwa ngabayeni yonke. Iphekwa idliwe ngalo lelo langa ehlatshwe ngalo.
Emuva kokudla, sekuzongena imbiza yokuvalelisa abayeni. Umakoti uzophuma nabo behaya izaga kungenwe esibayeni.
Njengoba umakoti ungenisiwe esibayeni sasemzini, kufanele umkhwenyana naye angeniswe kwesasekhweni.
Bazongena bakhuphuke ngesizotha baqonde endlini engenhla, bese bephenduka bephuma ngesango.
Sebengavaleliswa lapho, kepha umakoti yena uzohamba ibangana bese eguqa naye evalelisa. Sekuhamba abayeni belu.
Kungakabi nsuku zatshwala bekhishiwe abayeni, usephindela futhi umkhongi, eseyocela lona belu ilanga lokucwila.
Phela yena usefuna ukusiniselwa ngamnyama.
Umukhwe usezobanika leli langa ngoba naye uzobe esenelisiwe ngokukhombisa abasemzini ukuthi ngempela uyathokoza ukubanikeza umnta-nakhe abe ngumakoti wabo, kuphembeke isihlobo esihle.
Uzophindela emuva ejabule kakhulu umkhongi ebona ukuthi umsebenzi wakhe usuzophetheka.
Sekuzomenywa ndawo zombili kumenywa amaqhaga kule mifula okugayelwana nayo. Pho-ke abantu bese bevele behleli belindele.
Kungakabi nsuku ngaki, uzophindela futhi umkhongi eseyocela ilanga lokugaya. Nalo alinikwe futhi.
Ngalezi zinsuku, intaka isibekelwe amazolo ezinsizweni. Sekukhala icilongo nophondo nsuku zonke.
Kulungiswa imvunulo kunjeya, sekulindwe usuku olukhulu kunazo zonke lapho lo mntanomuntu esezoba ngowakwamfaz’ ongemama.