Abaholi baKwaZulu-Natal abasethubeni lokuthatha esobundunankulu
Kuzoba wuqhude manikiniki emaqenjini asemnkantsh' ubomvu, nalawo asengomakoti kwezepolitiki
ZIHUBELA sakusha ngokhetho olubhekwe ngamehlo abomvu lukazwelonke nezifundazwe nonyaka, oluzoba ngomhla ka-29 kuNhlaba (May). Ngalolo suku kuzophela amaphupho njengoba wonke amaqembu amakhulu ezweni ezibona enqoba kulolu khetho, kanti ngakolunye uhlangothi i-ANC izibona iqhubeka nokuqhoqhobala amandla ombuso.
Kuningi ukuqagela okukhona emphakathini kodwa iqiniso wukuthi konke kulele ebantwini abazobamba iqhaza ngokuvota kulolu khetho.
IKwaZulu-Natal mhlawumbe yisona sifundazwe esihamba phambili ngokuncintiswana kwamaqembu epolitiki amakhulu. Umbango wokuhola lesi sifundazwe ubonakala ushisa phansi ikakhulukazi phakathi kwe-ANC okuyiyona ehola isifundazwe njengamanje, ne-IFP ebonakala inethemba lokuthi izobuyela emandleni okuhola lesi sifundazwe njengoba yaketulwa yi-ANC emuva kokhetho lwango-2004.
Amaqembu i-DA engeyesithathu ngobukhulu esifundazweni, bese kuba yi-EFF engeyesine nawo awazibekile phansi. Ngakolunye uhlangothi kukhona i-ActionSA, ezobe iqala ukungenela ukhetho lukazwelonke nolwezifundazwe, bese kuba wuMkhonto Wesizwe (MK) okuyiqembu elinezinyanga ezimbalwa lethuliwe, elesekwa ngoke waba ngumengameli we-ANC nomengameli wezwe uMnu Jacob Zuma.
Nakuba kungekho owaziyo njengamanje ukuthi yiliphi iqembu elizonqoba, likwazi ukuhola isifundazwe, kodwa okusobala wukuthi umakhonya uzophuma kuwo lawa maqembu. Futhi ayaziwa amagama abaholi okungahle kuphume kuwo elalowo ozogcina engundunankulu wesifundazwe.
UMnu Siboniso Duma (ANC)
Imvamisa kwi-ANC kuye kube ngusihlalo weqembu esifundazweni ongena esikhundleni
sobundunankulu - ngakho-ke kulindeleke ukuthi kube nguSihlalo we-ANC KwaZulu-Natal uMnu Siboniso Duma ozoba ngundunankulu uma kwenzeka i-ANC inqoba isifundazwe.
UDuma kwakubhekwe ukuba athathe esobundunankulu emuva kwengqungquthela ye-ANC yesifundazwe lapho aqokwa khona yizithunywa zaleyo ngqungquthela eyayingoNtulikazi (July) wezi2022, waba ngusihlalo, ehlula uMnu Sihle Zikalala owayengusihlalo ngaleso sikhathi futhi engunduna-nkulu .
Nokho i-ANC yathatha isinqumo sokufaka uNkk Nomusa DubeNcube kwesobundunankulu, okunguyena namanje osahleli kulesi sikhundla. UDuma wanikwa isikhundla sokuba nguNgqongqoshe wezokuThuthukiswa koMnotho, ezokuVakasha, nezeMvelo esifundazweni.
Njengongqongqoshe wezokuThuthukiswa koMnotho uphinde abe nguMholi wezamaBhizinisi
kaHulumeni esifundazweni.
UMnu Thami Ntuli (IFP)
Ngomhlaka 29 kuMasingana (January) nonyaka, uMengameli weIFP uMnu Velenkosini Hlabisa wamemezela esithangamini sabezindaba eThekwini ukuthi beyiqembu, baqoke ukufolosa ngoMnu Thami Ntuli KwaZulu-Natal, futhi nguye ozongena kwesobundunankulu uma kwenzeka i-IFP inqoba esifundazweni.
Ngaphambi kwaleso simemezelo, igama likaNtuli belivele liphezulu, ngakho asimangazanga lesi simemezelo seqembu.
UNtuli unguSihlalo we-IFP esifundazweni futhi uyilungu lesigungu esiphezulu se-IFP kuzwelonke. UyiMeya kaMasipala wesifunda iKing Cetshwayo.
Ngaphandle kwalokho, uphinde abe nguSihlalo waKwaZulu-Natal weSouth African Local
Government Association (SALGA).
UMnu Chris Pappas (DA)
UPappas yinsizwa esencane eneminyaka ewu-32. UyiMeya yaseMngeni, okuwumasipala oholwa yiDA.
UPappas uzakhele ugazi kubantu baKwaZulu-Natal, ikakhulukazi abamnyama ngendlela akhuluma ngayo isiZulu siqonde ngqo. Abanye bachazwa yindlela asebenza ngayo njengoba aye abonakale ezibambele kweminye imisebenzi yomphakathi.
NgoMandulo (September) nyakenye uMholi we-DA kuzwelonke uMnu John Steenhuisen, wamemezela ukuthi iDA iqoke ukufolosa ngoPappas, ukuba angene kwesobundunankulu uma kwenzeka inqoba esifundazweni iDA.
UMnu Mongezi Twala (EFF)
Nakuba i-EFF ingakaphumeli obala, imemezele ngokusemthethweni ukuthi ngubani ezofolosa ngaye kwesobundunankulu, kodwa kungenzeka iqoke ukufolosa ngoTwala onguSihlalo waleli qembu esifundazweni.
UTwala uyilungu leSishayamthetho sesifundazwe. Ngesikhathi i-EFF yethula umqulu wayo wezethembiso zokhetho eMoses Mabhida Stadium eThekwini ngasekuqaleni kukaNhlolanja (February), uMengameli we-EFF uMnu Julius Malema watshela uTwala phambi kwezinkumbi ezazigcwele iMoses Mabhida ukuthi kumele enze isiqiniseko sokuthi i-EFF iyanqoba kulesi sifundazwe.
UMnu Zwakele Mncwango (ActionSA)
UMncwango onguSihlalo we-ActionSA KwaZulu-Natal, uyaziwa kakhulu endimeni yezepolitiki kulesi sifundazwe, kanti ugqame ngesikhathi eyilungu leDA.
NgoLwezi (November) uMengameli we-ActionSA uMnu Herman Mashaba umemezele ukuthi iqembu liqoke uMncwango njengozothatha esobundunankulu uma kwenzeka leli qembu lidla umhlanganiso esifundazweni. UMncwango usebenzile eSishayamthetho saKwaZulu-Natal ngesikhathi eyilungu le-DA.
UMkhonto Wesizwe (MK)
Nakuba iMK inezinyanga ezimbalwa yethuliwe, kodwa kusobala ukuthi idlondlobala ngamandla. Ukudlondlobala kwaleli qembu kufakazelwa ngamavoti eseliwatholile ezinkethweni zokuchibiyela komasipala abambalwa KwaZulu-Natal.
Okhethweni lokuchibiyela obelukwa-ward 2 eNcotshana, kuMasipala wasoPhongolo, iMK ithole ingxenye yamavoti awu-28% ilandela i-IFP ethole awu-36%, kwathi i-ANC yathola awu-33%. Kusalindeleke ukuba iMK yenze isimemezelo ngalowo ezofolosa ngaye esikhundleni sobundunankulu.