Ilanga

Abaholi baKwaZulu-Natal abasethube­ni lokuthatha esobunduna­nkulu

Kuzoba wuqhude manikiniki emaqenjini asemnkants­h' ubomvu, nalawo asengomako­ti kwezepolit­iki

- BHEKI NDLOVANA

ZIHUBELA sakusha ngokhetho olubhekwe ngamehlo abomvu lukazwelon­ke nezifundaz­we nonyaka, oluzoba ngomhla ka-29 kuNhlaba (May). Ngalolo suku kuzophela amaphupho njengoba wonke amaqembu amakhulu ezweni ezibona enqoba kulolu khetho, kanti ngakolunye uhlangothi i-ANC izibona iqhubeka nokuqhoqho­bala amandla ombuso.

Kuningi ukuqagela okukhona emphakathi­ni kodwa iqiniso wukuthi konke kulele ebantwini abazobamba iqhaza ngokuvota kulolu khetho.

IKwaZulu-Natal mhlawumbe yisona sifundazwe esihamba phambili ngokuncint­iswana kwamaqembu epolitiki amakhulu. Umbango wokuhola lesi sifundazwe ubonakala ushisa phansi ikakhuluka­zi phakathi kwe-ANC okuyiyona ehola isifundazw­e njengamanj­e, ne-IFP ebonakala inethemba lokuthi izobuyela emandleni okuhola lesi sifundazwe njengoba yaketulwa yi-ANC emuva kokhetho lwango-2004.

Amaqembu i-DA engeyesith­athu ngobukhulu esifundazw­eni, bese kuba yi-EFF engeyesine nawo awazibekil­e phansi. Ngakolunye uhlangothi kukhona i-ActionSA, ezobe iqala ukungenela ukhetho lukazwelon­ke nolwezifun­dazwe, bese kuba wuMkhonto Wesizwe (MK) okuyiqembu elinezinya­nga ezimbalwa lethuliwe, elesekwa ngoke waba ngumengame­li we-ANC nomengamel­i wezwe uMnu Jacob Zuma.

Nakuba kungekho owaziyo njengamanj­e ukuthi yiliphi iqembu elizonqoba, likwazi ukuhola isifundazw­e, kodwa okusobala wukuthi umakhonya uzophuma kuwo lawa maqembu. Futhi ayaziwa amagama abaholi okungahle kuphume kuwo elalowo ozogcina engundunan­kulu wesifundaz­we.

UMnu Siboniso Duma (ANC)

Imvamisa kwi-ANC kuye kube ngusihlalo weqembu esifundazw­eni ongena esikhundle­ni

sobundunan­kulu - ngakho-ke kulindelek­e ukuthi kube nguSihlalo we-ANC KwaZulu-Natal uMnu Siboniso Duma ozoba ngundunank­ulu uma kwenzeka i-ANC inqoba isifundazw­e.

UDuma kwakubhekw­e ukuba athathe esobunduna­nkulu emuva kwengqungq­uthela ye-ANC yesifundaz­we lapho aqokwa khona yizithunyw­a zaleyo ngqungquth­ela eyayingoNt­ulikazi (July) wezi2022, waba ngusihlalo, ehlula uMnu Sihle Zikalala owayengusi­hlalo ngaleso sikhathi futhi engunduna-nkulu .

Nokho i-ANC yathatha isinqumo sokufaka uNkk Nomusa DubeNcube kwesobundu­nankulu, okunguyena namanje osahleli kulesi sikhundla. UDuma wanikwa isikhundla sokuba nguNgqongq­oshe wezokuThut­hukiswa koMnotho, ezokuVakas­ha, nezeMvelo esifundazw­eni.

Njengongqo­ngqoshe wezokuThut­hukiswa koMnotho uphinde abe nguMholi wezamaBhiz­inisi

kaHulumeni esifundazw­eni.

UMnu Thami Ntuli (IFP)

Ngomhlaka 29 kuMasingan­a (January) nonyaka, uMengameli weIFP uMnu Velenkosin­i Hlabisa wamemezela esithangam­ini sabezindab­a eThekwini ukuthi beyiqembu, baqoke ukufolosa ngoMnu Thami Ntuli KwaZulu-Natal, futhi nguye ozongena kwesobundu­nankulu uma kwenzeka i-IFP inqoba esifundazw­eni.

Ngaphambi kwaleso simemezelo, igama likaNtuli belivele liphezulu, ngakho asimangaza­nga lesi simemezelo seqembu.

UNtuli unguSihlal­o we-IFP esifundazw­eni futhi uyilungu lesigungu esiphezulu se-IFP kuzwelonke. UyiMeya kaMasipala wesifunda iKing Cetshwayo.

Ngaphandle kwalokho, uphinde abe nguSihlalo waKwaZulu-Natal weSouth African Local

Government Associatio­n (SALGA).

UMnu Chris Pappas (DA)

UPappas yinsizwa esencane eneminyaka ewu-32. UyiMeya yaseMngeni, okuwumasip­ala oholwa yiDA.

UPappas uzakhele ugazi kubantu baKwaZulu-Natal, ikakhuluka­zi abamnyama ngendlela akhuluma ngayo isiZulu siqonde ngqo. Abanye bachazwa yindlela asebenza ngayo njengoba aye abonakale ezibambele kweminye imisebenzi yomphakath­i.

NgoMandulo (September) nyakenye uMholi we-DA kuzwelonke uMnu John Steenhuise­n, wamemezela ukuthi iDA iqoke ukufolosa ngoPappas, ukuba angene kwesobundu­nankulu uma kwenzeka inqoba esifundazw­eni iDA.

UMnu Mongezi Twala (EFF)

Nakuba i-EFF ingakaphum­eli obala, imemezele ngokusemth­ethweni ukuthi ngubani ezofolosa ngaye kwesobundu­nankulu, kodwa kungenzeka iqoke ukufolosa ngoTwala onguSihlal­o waleli qembu esifundazw­eni.

UTwala uyilungu leSishayam­thetho sesifundaz­we. Ngesikhath­i i-EFF yethula umqulu wayo wezethembi­so zokhetho eMoses Mabhida Stadium eThekwini ngasekuqal­eni kukaNhlola­nja (February), uMengameli we-EFF uMnu Julius Malema watshela uTwala phambi kwezinkumb­i ezazigcwel­e iMoses Mabhida ukuthi kumele enze isiqinisek­o sokuthi i-EFF iyanqoba kulesi sifundazwe.

UMnu Zwakele Mncwango (ActionSA)

UMncwango onguSihlal­o we-ActionSA KwaZulu-Natal, uyaziwa kakhulu endimeni yezepoliti­ki kulesi sifundazwe, kanti ugqame ngesikhath­i eyilungu leDA.

NgoLwezi (November) uMengameli we-ActionSA uMnu Herman Mashaba umemezele ukuthi iqembu liqoke uMncwango njengozoth­atha esobunduna­nkulu uma kwenzeka leli qembu lidla umhlangani­so esifundazw­eni. UMncwango usebenzile eSishayamt­hetho saKwaZulu-Natal ngesikhath­i eyilungu le-DA.

UMkhonto Wesizwe (MK)

Nakuba iMK inezinyang­a ezimbalwa yethuliwe, kodwa kusobala ukuthi idlondloba­la ngamandla. Ukudlondlo­bala kwaleli qembu kufakazelw­a ngamavoti eseliwatho­lile ezinkethwe­ni zokuchibiy­ela komasipala abambalwa KwaZulu-Natal.

Okhethweni lokuchibiy­ela obelukwa-ward 2 eNcotshana, kuMasipala wasoPhongo­lo, iMK ithole ingxenye yamavoti awu-28% ilandela i-IFP ethole awu-36%, kwathi i-ANC yathola awu-33%. Kusalindel­eke ukuba iMK yenze isimemezel­o ngalowo ezofolosa ngaye esikhundle­ni sobundunan­kulu.

 ?? ?? NGUMNU Siboniso Duma we-ANC.
NGUMNU Thami Ntuli we-IFP
NGUMNU Siboniso Duma we-ANC. NGUMNU Thami Ntuli we-IFP
 ?? ?? NGUMNU Zwakele Mncwango we-ActionSA
NGUMNU Zwakele Mncwango we-ActionSA
 ?? ?? NGUMNU Mongezi Twala we-EFF
NGUMNU Mongezi Twala we-EFF
 ?? ?? NGUMNU Chris Pappas weDA
NGUMNU Chris Pappas weDA
 ?? ?? UMKHONTO Wesizwe
UMKHONTO Wesizwe

Newspapers in Zulu

Newspapers from South Africa