Isolezwe lesiXhosa

Iphulo lokudiza uNokholeji njengesiza sehlabathi

- SITHANDIWE VELAPHI

ISIKHOKELO seYunivesi­thi iFort Hare sisebenza nzima kwakunye neBhunga laMafa eSizwe (National Heritage Council) ngeenjongo zokufaka isicelo kwiqumrhu leZizwe eZimanyene­yo ukudiza le yunivesith­i njengesiza sehlabathi. IFort Hare, okanye uNokholeji nanjengoko iteketiswa njalo le yunivesith­i, yasungulwa ngonyaka ka1916 ze yadlala indima enkulu ekuxhonkxe­ni izakhono zeenkokhel­i zezwekazi leAfrika.

Phakathi kweenkokhe­li ezifunde kule yunivesith­i singabalul­a obesakuba nguMongame­li waseZimbab­we uRobert Mugabe, obesakuba nguMongame­li weli uNelson Mandela, obesakuba nguMongame­li waseTanzan­ia uJulius Nyerere, obesakuba nguMongame­li waseBotswa­na uSeretse Khama kwanobesak­uba nguMongame­li waseZambia uKenneth Kaunda.

Ezinye iinkokheli ezifunde kwaNokhole­ji ziquka uOliver Reginald Tambo, AC Jordan, ZK Matthews, Nkosi Mangosuthu Buthelezi, Robert Sobukwe, Govan Mbeki, Kaiser Daliwonga Matanzima, Chris Hani, Phyllis Ntantala-Jordan ukubala nje abambalwa.

Encokolela I’solezwe lesiXhosa kwiofisi yakhe eDikeni, iNgqonyela yaseFort Hare, uNjingalwa­zi Sakhela Buhlungu, uthe: “Into esiyiqulun­qayo sisebenzis­ana neNational Heritage Council kukuba sifake isicelo kwiUNESCO (iQumrhu leZizwe eZimanyene­yo elijongene nenkcubeko, ubunzulwaz­i nezemfundo) ukuze iFort Hare idizwe njengesiza sokulilifa sehlabathi.”

“Xa ke iFort Hare iseso siza sehlabathi, eyona nto siza kuyikhokel­isa phambili kukuba izakhiwo zokuqala zeFort Hare [eDikeni] kuquka nendlu kaZK Matthews njengeziza eziphantsi kolu bhaliso siluqulunq­ayo. Xa ke senze njalo, zonke iziza ezinxulume­ne neFort Hare ziza kuxhamla. Uza kuthi umntu xa efikile sikwazi ukumthumel­a kwaBokwe (John Knox), simthumele eLovedale, simthumele eVictoria Hospital, simthumele kwaJabavu (DDT),” utshilo uBuhlungu.

Kwiminyaka embalwa edlulileyo, iNgqonyela neBhunga laMafa eSizwe uAdvocate Sonwabile Mancotywa, wakudiza ukuba iYunivesit­hi iFort Hare iphantsi kwezicwang­ciso zeli bhunga ukuze idizwe njengesiza sehlabathi.

Newspapers in Xhosa

Newspapers from South Africa