ITheku libhekela abakhubazekile
UKUQALISWA ngendlela kohlelo lokuqasha ngokulingana yikho okuyisixazululo sokuqinisekisa ukufakwa kwabantu abakhubazekile emnothweni wedolobha.
Ukuthola umsebenzi ozinzile ukuze uqinisekise ukuthi umndeni wakho ubhekeleleke ngokwanele yikhona okuseqhulwini kubo bonke abantu ngale kwebala, inkolo noma isiko. Ikakhulukazi njengoba kuyilungelo elikumthetho-sisekelo lanoma yisiphi isakhamuzi ukunikwa ithuba elifanayo, okufaka nabantu abakhubazekile.
Kodwa ukufezwa kwale njongo kunezinselelo. Kaningi abantu abakhubazekile bazithola bebandlululwa ngenxa yendlela ababukeka ngayo noma ngenxa yokukhubazeka kwabo. EThekwini sizama kakhulu ukubhekana nalokhu nokunika bonke abahlala kuleli dolobha amathuba alinganayo.
Minyaka yonke ngoNovemba 3 kuya kuDisemba 3, yinyanga ehlonishwa njengenyanga yabantu abakhubazekile emhlabeni wonke, lapho kubekwa khona obala izinselelo le ngxenye yomphakathi ehlangabezana nazo nokuzama ukuqonda kangcono ngabantu abakhubazekile.
Njengoba kugudluzwa izithiyo ekuqashweni, bayanda abantu abakhubazekile abathola amathuba okuqashwa kuMasipala waseThekwini. Noma ikhona inqubekela phambili mayelana nokuqashwa kwabakhubazekile, lokhu kusasilele emuva. Eminyakeni emine edlule bawu287 abakhubazekile abaqashwe nguMasipala waseThekwini. Ngikhuthaza abakhubazekile ukuba bafake izicelo zomsebenzi kumasipala. Sidinga ukuwukhipha umqondo wokuthi abantu abakhubazekile abakwazi ukwenza imisebenzi yabo ngenxa yokukhubazeka kwabo. Ukuvulela abantu abakhubazekile amathuba kusiza umnotho nomphakathi. Kodwa ngiyexwayisa ngokuthi ukuqasha umuntu okhubazekile akumele kwenziwe yokugcina icala noma ukukhombisa ukuthobela imithetho, kepha makwenziwe ngenhloso yokwelula isandla emphakathini nokwenza umehluko empilweni yomuntu.
Kodwa okubaluleke kakhulu, ukuthi umuntu okhubazekile kumele aqashwe ngenxa yamava nokukwazi kwakhe ukwenza umsebenzi. Njengengxenye yokufeza injongo yethu yokuqasha abantu abakhubazekile, sisebenzisa uphiko lwethu i-eThekwini Municipal Academy, umasipala usanda kubhalisa abantu abangu-40 abakhubazekile ohlelweni lokuqeqeshelwa umsebenzi iBusiness Administration and Contact Centre NQF 4.
Lolu hlelo luzosiza abantu abasha abakhubazekile abangasebenzi ngamakhono azobenza bakwazi ukuqasheka kangcono futhi bakwazi nokuqhudelana embangweni wokufuna umsebenzi. Njengengxenye yohlelo, abafundi bazofakwa emsebenzini bafunde ngokubona banikwe amakhono nolwazi lokwenza lowo msebenzi. Sizoqhubeka nokwethula izinhlelo eziqondene nabantu abakhubazekile edolobheni. Ngiyakuqonda ukuthi ziningi izinselelo ezibhekene nabakhubazekile. Ngiyabakhuthaza ukuba bakudalule ukukhubazeka kwabo uma befaka izicelo zomsebenzi kumasipala. Akubanciphiseli amathuba, eqinisweni kuyawandisa. Bazocatshangelwa nabo, inqobo nje uma benazo zonke izimfanelo zomsebenzi.
Thina njengedolobha sihlonze imisebenzi ethile yabantu abakhubazekile. Sizibekele ukuqasha abantu abalinganiselwa ku-503 abakhubazekile ohlwini lwezikhala ezibekelwe lokhu. Izakhiwo ziyahlolwa ukuthola ukuthi zibalungele yini abantu abakhubazekile. Noma kutholakele ukuthi ezinye izakhiwo azinazo izindawo zokuhamba ezifanele, izindlu zangasese ezilungele abantu abakhubazekile, amalift, izindaba zokuphepha njalo njalo, sizokulungisa konke lokhu. ISouth African National Standard iyasisiza ukubheka ukuthi izakhiwo ziyahambisana yini nezidingo zabantu abakhubazekile.
Ukuze sigcizelele ukuzibophezela kwethu, sesakhe ikomidi labantu abakhubazekile (People with Disabilities Working Committee) eselakhe iqhinga lokubhekana nezinkinga nezinselelo zale ngxenye yomphakathi.
Injongo yaleli komidi ukwakha inqolobane yohlu lwabantu abakhubazekile endaweni kamasipala. Lokhu kukhuthaza ukunikwa amathuba nokufukulwa kwabantu ababekwe eqhulwini futhi kusiza ikomiti lokuqasha ngokulingana ngokwenqubomgomo, ukuba lilinganise isibalo sabantu abakhubazekile abaqashwe yidolobha nokuqinisekisa indawo elungele abantu abakhubazekile emsebenzini. Ikomiti lakhiwe ngabathintekayo abehlukene kumasipala ababhekelele labo abangavikelekile, okufaka nabantu abakhubazekile. Leli komiti, elasungulwa ngenhloso yokuqeda ukubukeleka phansi nokungaqondi ngabantu abakhubazekile, lisebenza ngokuzikhandla ukubhekana nezindaba zabantu abakhubazekile nokusiza ukuqinisekisa ukuthi abantu abakhubazekile bazizwa beyingxenye kamasipala. UNkk Zandile Gumede, yiMeya yeTheku