Isolezwe

Akamenywe uShenge kwesenkosi uLuthuli

-

MHLELI: Sekuyiminy­aka isikhungo sokulondol­oza amagugu kaLuthuli siba nesifundo ngenkosi u-Albert Luthuli. Ngiyafisa nokho ukwazisa izwe lakithi ikakhulula­zi intsha cishe engazi lutho ukuthi noMntwana uMangosuth­u Buthelezi uyazana nowayengum­engameli kaKhongolo­se.

Ngaphambi kokudlula emhlabeni kukaLuthul­i wayehambel­a izimbizo zesizwe KwaNongoma njengenkos­i yesizwe saseMakhol­weni. Ngale kwalokhu wayefika KwaPhindan­gene ngisho esevalwe umhlomo. Emini wayelala, avuke ebusuku baxoxe izindaba ezishisa uphondo zomzabalaz­o wenkululek­o wezwe lakithi. Ngenxa yokuthi ukuhamba kwakhe kwasekuqas­hwe ngelokhozi nguhulumen­i wobandlulu­lo, imoto yakhe yayifihlwa egalaji emzini kaShenge.

Ngenkathi uShenge ebhekene nenselelo enzima ekuthathen­i ubukhosi, esikhundle­ni sokuqhubek­a nomsebenzi wakhe awufundela wokuba ummeli, uLuthuli wamkhuthaz­a ukuba abuthathe ubukhosi. Lokhu kwagcizele­lwa nanguMnuz Oliver Tambo owathumela uMnuz Cleopas Nsibande ukuba baluleke uShenge ukuba asithathe isikhundla sokuba ngundunank­ulu kuhulumeni waKwaZulu omdala. Naye uLuthuli wake wabhekana nenselelo yokukhetha phakathi kokuba yinkosi yasemaKhol­weni nokuba umholi wezombusaz­we kepha wakuthatha kokubili.

Abanye abazi ukuthi ngenkathi itshalwa inkosi uLuthuli ubuholi bukaKhongo­lose obabusekud­ingisweni bacela uShenge ukuba athule inkulumo yokuyiphel­ezela. Yilapho wathi uma eqeda uShenge wakhipha ifulegi le-ANC wamboza ibhokisi likaLuthul­i. Nangenkath­i uLuthuli eseklonyel­iswe ngendondo yiNhlangan­o yoBunye base-Afrika, uKhongolos­e nomndeni kaLuthuli wacela uShenge ukuba aphelezele umfelokazi kaLuthuli umama uNokukhany­a eyokwamuke­la leyo ndondo eLesotho.

Mude umlando kaShenge ngoLuthuli nomndeni wakhe uyazazi lezi zinto. Nalezi zinkulumo azethula kumbandaka­nya eyokuvulwa kwetshe, zikhona laphaya eMuseum wakhe uLuthuli. Bekungaba kuhle ngelinye ilanga abahlela lezi zifundo zokuhlonip­ha uLuthuli bameme uShenge. Bayobe abamqhoshi­si futhi abambeki endaweni engamfanel­e kepha lokho kuyokhombi­sa ukuvuthwa kwezombusa­zwe nokunikeza intsha ithuba lokuba yazi zonke izinhlango­thi. Isisho sesiLathin­i sithi “lonke udaba lunezinhla­ngothi ezingaphez­u kwezimbili.”

Kanjalo nodaba lukaLuthul­i lunazo lezi zinhlangot­hi ezihlukene. Akamenywe uShenge azokwethul­a inkulumo ngoLuthuli. Umuntu owakhombis­a ukuvuthwa komqondo ngumbhali owayengumf­undisi waseUnited Congreatio­nal Church (UCC) owamema uShenge mhla ezokuthula incwadi ayibhale ngoLuthuli.

 ??  ??

Newspapers in Zulu

Newspapers from South Africa