Waardeer en ken jou erfenis
Ek doen dit soms - so 'n informele opnametjie in die straat. Geskok kom ek hierdie keer daarvan af – die meeste van my respondente bedink die erfenisvierings van die maand as 'n unieke Suid-Afrikaans poging om die onversoenbare van onse land te probeer versoen.
Nee. Erfenispogings word ook sterk internasionaal gelei. Dis nie 'n SuidAfrikaanse fancy nie, soos die een oom dit genoem het. Dis belangrik om byvoorbeeld te weet van Unesco (United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organisation) se leiding. Dit het reeds begin by die VN se Convention Concerning the Protection of World Cultural and Natural Heritage, in 1972. In Junie vanjaar was daar 1 121 Wêrelderfenisterreine in 167 lande. 869 van hulle berus op kulturele kenmerke, 213 op natuurlike eienskappe en 39 is gemeng.
Hiermee 'n veertiental voorbeelde (alfabeties, met kommentaar hier-en-daar oor moontlik minder bekendes vir ons Suid-Kaapse wêreld) van Suid-Afrikaanse Unesco-terreine, almal wat bewaar word weens onvergelykbare erfeniswaarde vir die mensdom:
Baviaanskloof
Bolandse plooibergkompleks Cederbergreeks
De Hoop, sommer hier naby! iSimangaliso; voorheen St Lucia, met die grootste riviermonding- sisteem in Afrika en die mees suidelike koraalriwwe Kaapse blommeryk, 0,04% van die aardoppervlak met 'n verstommende 3% plantspesies, dus een van die globaal-rykste 18 biodiversiteit-brandpunte Kirstenbosch Mapungubwe. 'n Afrika-koninkryk tot in die 14e eeu; handel in goud en ivoor met China, Egipte en Indië Richtersveld botaniese en kultuurlandskap
Robbeneiland
Tafelberg Ukhahlamba-Drakensberg, ook Afrika se hoogste bergreeks suid van Kilimanjaro; die grootste, mees gekonsentreerde rotskunsvoorkoms in Afrika Vredefortkoepel waar 'n meteoriet van 10 km deursnee 2 miljoen jaar gelede die aarde getref het
Wieg van die Mensdom met homoniedefossiele te Sterkfontein. Kultuurerfenisbronne sluit 'n verskeidenheid van tasbare produkte soos boeke, geboue, kennis, kultuurlandskap, kunswerk, monumente in. Dis so betreurenswaardig dat dele van ons bevolking nie verstaan nie, dat sekere elemente uit die geskiedenis deel van die kultuurwerklikheid sal bly, ad infinitum, of jy bewyse daarvoor afbreek en wegsmyt of nie. Dit is onlosmaaklik deel van die nasionale erfenis en geskiedenis, hoewel verstaanbaar minder gewild en geliefd; en sekerlik verskuifbaar.
Dan is daar in taal soveel betekenis van erfenisskatte. Die onderwyser sal maklik spog dat sy spannetjie die ander skoolspan die loef afgesteek het. Loef is 'n verkorting van die Nederlandse loefzijde. Dit verwys na verbyseil aan die windkant van 'n ander vaartuig om sodoende die wind uit sy seile te neem met gevolglike verlies aan vaartspoed by die opponent.
Om lont te ruik, verwys enersyds na onraad merk. Dit kom van die dae toe pangewere nog nie slagdoppies gehad het nie. Die kruit moes met 'n lont aan die brand gesteek word. Wagte het diep in die nag die lont aangesteek sodat hul, as die vyand aanval, nie nog tyd moes verloor om 'n vlam te kry nie – daar was klaar 'n vonk in die kruitpan. Maar, nadersluipende vyande het dan geruik dat hul naby die opponent kom omdat hul die lont geruik het.