Dié varkboer bou sy eie sukses
Binne minder as ’n dekade het ’n deeltydse agterplaasboer wat varke met oorskiethotelkos gevoer het, homself gevestig as een van die grootste kommersiële varkboere in Suid-Afrika.
Sy goeie aanvoeling vir die mark het daartoe gelei dat ’n deeltydse boer wat aanvanklik die afvalkos kon benut van die hotel waar hy gewerk het, kon vorder tot een van Suid-Afrika se grootste verskaffers van slagvarke. Mnr. Eric Ntlaba van die plaas Tygerkloof naby Lindley maak meer as 2 000 speenvarke op ’n slag groot.
Kort ná sy beginjare in die gasvryheidsbedryf op Polokwane het Eric ’n sog en ’n beer op ’n kleinhoewe aangehou. Hy het besef ’n varkboerdery kan lonend wees toe hy die aanteel begin verkoop het om beter teeldiere aan te koop.
Dié boorling van Petrus Steyn het op Lindley skoolgegaan. Toe die plaas Tygerkloof sowat tien jaar gelede op die mark kom, het hy dit gekoop.
As ’n boorling van die Vrystaat was dit vir hom en sy ouer broer, Tumelo, maklik om hulle in die mieliegebied by Lindley te hervestig. Mielies is die hoofbestanddeel van die varke se rantsoen.
Tygerkloof het net ou infrastruktuur, soos ’n huis en stalle, gehad. Hy moes self die eerste behuising oprig waarin hy sy varkboerdery met 300 diere begin het.
Die volgende stel varkhokke vir nog 500 varke was ’n groot verbetering op die eerste en voldoen ten volle aan die standaard wat vir kommersiële varkboere gestel word. Sedert 2014 hou hy meer as 2 000 grootmaakvarke per siklus aan.
Mnr. Dirk van Rensburg van die Pauciflora-boerdery op Arlington is een van die Vrystaat se mees gerespekteerde landbouleiers en een van Eric se mentors. Hy sê Eric het die boerdery eiehandig en met sy eie hulpbronne aangepak.
“Hy is nie ’n ‘staatspasiënt’ nie. Hy het net soos ander kommersiële boere finansiering by ’n handelsbank bekom.”
Dirk meen dié nederige boer is ’n sakeman by uitstek en voorsien ’n blink toekoms vir hom. “Wat my betref, is hy reeds ’n kommersiële sukses.”
Benewens Eric se vooruitstrewendheid kan sy sukses grootliks toegeskryf word aan sy vasbeslotenheid en leergierigheid. “Hy luister graag na kundige raad en raadpleeg sy medeboere,” sê Dirk.
LESSE GELEER
In sy beginjare as informele varkboer het Eric vinnig besef hoe lonend die bedryf kan wees, veral toe hy ’n al hoe groter vraag na sy vet varke begin ervaar.
Nou besef hy terdeë dat oorvet diere in die bedryf ongewens is. Toe slagplase verskeie van sy varke afgekeur het wat hy aan hulle wou lewer, het hy geld weens ’n swak gradering verloor.
Eric koop tweeweekliks PIC-speenvarke van albei geslagte van mnr. James Jenkinson van Swineline in Cullinan. Dit kom neer op sowat 500 per maand om die bemarkbare varke te vervang.
Die speenvarkies se gewig op die ouderdom van agt weke wissel van 23-30 kg. Hy verkies die sintetiese PIC-ras vanweë dié varke se groeivermoë en goeie voeromsetting. In sy plaasomstandighede benodig sy varke sowat 2,4-2,65 kg voer per kilogram in gewigstoename.
Na gelang van die markaanvraag sal hy die varkies laat uitgroei tot op die vlak van voer- of spekvark. Die voervarke voer hy sowat twee maande lank tot op 85 kg lewende gewig en die spekvarke ’n maand langer tot op ’n gewig van 100-110 kg.
Benewens die varkboerdery hou hy ook 60 Vleismerino-Dorper-kruisskape, 25 Bonsmara-kruisbeeste en sowat 500 braaikuikens aan.
VOERRANTSOEN
Die varke word in groepe van 20 per hok
aangehou wat aan die bedryfstandaard van sowat 1 m² per dier voldoen.
Eric koop sy produksiemiddele, soos mielies en kragvoer, by OVK se handelstak op Arlington en by Telwiedrè Voere op Heilbron, op aanbeveling van ’n voedingskundige van Potchefstroom, mnr. Fred Bechaz van die beslote korporasie La Vendula.
Mnr. Gerhard Jordaan, die OVK-takbestuurder, sê Eric het met sy eerste aankope reeds begin beding vir gunstiger pryse vir sy weeklikse bestellings. “Hy bedryf sy sake streng op ’n kontantgrondslag.”
Die varkrantsoene word in Tygerkloof se eie aanleg gemeng. Die maandelikse rantsoen van sowat 80 ton bestaan 60% uit mielies met soja-oliekoek, koringsemels en sonneblomoliekoek as konsentraat en die nodige minerale en vitamiene. Hy gebruik moderne én pasgemaakte toerusting vir die vermenging.
GESONDHEIDSORG
Eric raadpleeg die veeartsenypraktyk van ’n medeboer, dr. Pieter Grimbeek van Potchefstroom. Pieter tree ook as mentor vir Eric op as hy die plaas elke twee maande besoek.
Een van die algemeenste gesondheidsprobleme met varke is asemhalingsiektes, wat hy voorkomend met wateroplosbare Aivlosin-korrels in die voer behandel. 1. Die binnekant van die ruim hokke wat aan die jongste standaarde voldoen. 2. Die tweede stel varkbehuising wat mnr. Eric Ntlaba opgerig het, het seile aan die kante vir voldoende ventilasie.
Siek varke word eenkant in ’n hok gehou en behandel.
Die varkbehuising het ’n spoelstelsel wat die afval wat deur plastiekvloerpanele val, na ’n rioolpan wegvoer. Daarvoor word 15 000-20 000 liter water daagliks benodig. Volgens Eric het die plaas genoeg water, aangesien hy sedert sy vestiging daar vyf boorgate laat boor het.
“My groot droom is om nog ’n afvalverwerkingsaanleg op te rig om die afvalstowwe vir bemesting te gebruik.”
Die varkbedryf gebruik in die algemeen spoelstelsels om hokke skoon te hou. Elke vark skei gemiddeld 2,5-3 kg afval daagliks af. Wanneer Tygerkloof se varkeenhede vol is, is die boerdery se waterbehoefte te verstane.
PRYSPREMIE
Bemarkbare varke word per ooreenkoms aan slagplase in Vanderbijlpark en Meyerton gelewer met die boerdery se vragmotor, wat sowat 120 diere per vrag kan dra. Eric sê hy is as boer aan die prysskommelings weens verandering in die vraag en aanbod uitgelewer, maar danksy die diere se goeie kondisie en vleisgehalte kan hy gewoonlik staatmaak op ’n pryspremie van sowat R2/kg.
Eric het drie heeltydse werkers wat die varke versorg, die voer meng en help met die hokke se skoonmaak. Hulle het kursusse in varkbestuur aan die Baynesfieldakademie in KwaZulu-Natal gevolg.
TOEKOMS
Volgens Eric is sy volgende doelwit om ’n sogeenheid van mediumgrootte met 300 diere in te rig om in sy huidige behoefte aan speenvarke te voorsien. Nog een van sy ontwikkelingsplanne is om sy boerdery se veefaktor uit te brei om met speenkalfproduksie die risiko van ’n en- kele hoofbedryf te versprei. Die grootste risiko is tans die gevaar van enteriese ingewandskoors en lugweginfeksies wat die varkproduksie kan bedreig.
Nog ’n risiko wat hy sal moet verskans, is die prysstygings van onder meer voer tydens droogtetoestande wat die winsgewendheid ondermyn. Daarom is sy droom om sy eie mielies en soja op sowat 1 000 ha te kan verbou.